Χαμηλός τζίρος και ανησυχία

«Μάχες» που κράτησαν κατά μέσο όρο τρία λεπτά. Εργα τέχνης που άλλαξαν χέρια για αρκετά εκατομμύρια δολάρια. Είναι όμως τελικά και επιτυχημένη η εικόνα των πρόσφατων μεγάλων δημοπρασιών;

Η απάντηση είναι μάλλον αρνητική. Οσοι γνωρίζουν την αγορά διαβάζουν την ουσία των αποτελεσμάτων, όπως διαμορφώθηκαν από τις δημοπρασίες των τριών μεγάλων οίκων που πραγματοποιήθηκαν την εβδομάδα που ολοκληρώνεται αύριο. Και διακρίνουν τα ίχνη μιας αγοράς ανήσυχης, που έχει επηρεαστεί από την αύξηση των επιτοκίων και από μια κρίση διαρκείας, η οποία επιτείνεται από τις δύο μεγάλες πολεμικές συγκρούσεις.

Η «χλιαρή» όπως χαρακτηρίστηκε από τον διεθνή εξειδικευμένο σε ζητήματα αγοράς της τέχνης Τύπο εβδομάδα ξεκίνησε με δύο δημοπρασίες από τους Sotheby’s με έργα σύγχρονης τέχνης και τζίρο 267,3 εκατ. δολάρια, ποσό που αντιστοιχεί στο μέσο της αρχικής εκτίμησης που κυμαινόταν από 241,8 εκατ. έως 350,4 εκατ. δολάρια. O oίκος Christie’s με επίσης δύο δημοπρασίες έκανε τζίρο 114,7 εκατ. δολάρια, ενώ ο οίκος Phillips συγκέντρωσε στα ταμεία του 86,3 εκατ. δολάρια.

Η αβεβαιότητα που επικρατεί στην αγορά αποτυπώθηκε όχι μόνο στα αποτελέσματα, αλλά εκδηλώθηκε κατά τη διάρκεια των δημοπρασιών. Δεν είναι τυχαίο ότι δύο από τα αναμενόμενα να πωληθούν σε πολύ υψηλές τιμές έργα αποσύρθηκαν την τελευταία στιγμή. Πρόκειται για το «Μπούστο γυναίκας με καπέλο» του Πάμπλο Πικάσο – ένα πορτρέτο της μούσας του, Ντόρας Μάαρ, που διέθεταν οι Phillips – και για το «Συμβάν» (2004-7) του Μπράις Μάρντεν που αναμενόταν να πωληθεί από τους Christie’s έως και 50 εκατ. δολάρια σπάζοντας το ρεκόρ του 2020 για τον καλλιτέχνη που είχε διαμορφωθεί στα 30,9 εκατ. δολάρια.

Ανασταλτικά λειτούργησε στην παρούσα φάση και η κυβερνοεπίθεση που δέχτηκε ο ιστότοπος των Christie’s την περασμένη εβδομάδα. Το πρόβλημα δεν είχε αποκατασταθεί ως την πραγματοποίηση των δημοπρασιών και οι ενδιαφερόμενοι κλήθηκαν να επιστρέψουν στις παλιές κλασικές μεθόδους της διά ζώσης παρουσίας ή του τηλεφώνου, ενώ για όσους ήθελαν να παρακολουθούν τα τεκταινόμενα στην αίθουσα προκρίθηκε η μετάδοση μέσω YouTube.

Απότοκο της κατάστασης είναι τα αποτελέσματα της μίας εκ των δύο δημοπρασιών των Christie’s που συγκαταλεγόταν στις πολυαναμενόμενες, να χαρακτηρίζονται από αρκετούς απογοητευτικά. Ο λόγος για την πώληση της συλλογής της Ρόζα ντε λα Κρουζ, γνωστής συλλέκτριας και φιλανθρώπου. Ο τζίρος από τη συγκεκριμένη δημοπρασία ανήλθε στα 28,1 εκατ. δολάρια, πολύ κοντά στην κατώτατη εκτίμηση που είχε οριστεί στα 25 εκατ. δολάρια, παρά το γεγονός ότι οι δημοπρασίες στις οποίες διατίθενται μεγάλα σύνολα έργων που ανήκουν σε έναν ιδιοκτήτη συνήθως προσελκύουν το ενδιαφέρον των αγοραστών.

Η δικαιολογία ότι οι εκτιμήσεις κινήθηκαν χαμηλά στη συγκεκριμένη δημοπρασία, καθώς φαίνεται πως οι κληρονόμοι της συλλέκτριας ενδιαφέρονταν να ρευστοποιήσουν άμεσα τη συλλογή, μπορεί να ισχύει αλλά δεν σημαίνει ότι δεν αποτυπώνει και την ευρύτερη τάση της αγοράς. Αρκεί να δει κάποιος τη συνολική εικόνα και να παρατηρήσει ότι στη δεύτερη δημοπρασία του οίκου, με έργα του 21ου αιώνα, όπου η χαμηλή εκτίμηση των 104 εκατ. δολαρίων ήταν κατά 5% υψηλότερη από την αντίστοιχη του 2023 διαθέτοντας ωστόσο 30% περισσότερα έργα συγκριτικά με την περυσινή χρονιά.

Ας δούμε μερικές από τις στιγμές που ξεχώρισαν στις δημοπρασίες της εβδομάδας.

Εξι διεκδικητές «πάλεψαν» για 10 λεπτά μέχρι να βρεθεί ο νέος ιδιοκτήτης του έργου της σουρεαλίστριας ζωγράφου Λεονόρας Κάρινγκτον «Οι περισπασμοί του Δαγοβέρτου» (1945). Το έργο πουλήθηκε προς 28,5 εκατ. δολάρια από τους Sotheby’s, τιμή που αποτελεί ρεκόρ για την καλλιτέχνιδα. Το προηγούμενο ανώτατο ποσό που είχε πωληθεί έργο της ήταν 3,25 εκατ. δολάρια πριν από δύο χρόνια, ενώ με το σημερινό της ρεκόρ αφήνει πίσω της και πολύ δημοφιλείς σουρεαλιστές συναδέλφους της, όπως ο Μαξ Ερνστ με ρεκόρ 24,4 εκατ. δολάρια (2022) και τον Σαλβαντόρ Νταλί με 21,7 εκατ. δολάρια (2011).

Ρεκόρ σημειώθηκε για το έργο της κουβανοαμερικανίδας καλλιτέχνιδας Ανα Μεντιέτα, καθώς το γλυπτό της Untitled (1983) που ουσιαστικά απεικονίζει στυλιζαρισμένο το περίγραμμα του σώματός της, πωλήθηκε προς 567.000 δολάρια, δύο φορές και πλέον πάνω από το προηγούμενο ρεκόρ που είχε σημειωθεί για έργο της το 2008 στα 200.000 δολάρια.

Λίγα λεπτά πριν από την έναρξη της δημοπρασίας των Sotheby’s, «The Now», με σύγχρονα έργα, ένας εικονολήπτης σκόνταψε πάνω σε μια κολώνα και την τελευταία στιγμή απέφυγε να στηριχτεί με την παλάμη του σε ένα μεγάλο, άτιτλο έργο των Ζαν Μισέλ Μπασκιά και Αντι Γουόρχολ του 1984. Η χαμηλότερη εκτίμηση για το συγκεκριμένο έργο ήταν 15 εκατ. δολάρια, αλλά τελικά πωλήθηκε προς 19,4 εκατ. δολάρια, ποσό ρεκόρ για από κοινού έργο των δύο καλλιτεχνών.

Στα αζήτητα έμεινε το έργο «Επιστολή για τους κωφάλαλους ΙΙ» (1974) του προσφάτως εκλιπόντος Φρανκ Στέλα, που βρισκόταν στον κατάλογο της δημοπρασίας των Phillips με τιμή εκτίμησης μεταξύ 5 και 7 εκατ. δολαρίων. Το ίδιο συνέβη και με το «Ορος της Αγίας Βικτωρίας #1» (1981) του ζωγράφου Μαρκ Τάνσεϊ, παρά το γεγονός ότι οι Christie’s χαρακτήρισαν το έργο ως «τον πιο σημαντικό και φιλόδοξο πίνακά» του, η εκτίμησή του κυμαινόταν μεταξύ 8 και 12 εκατ. δολαρίων.