Απουσία άσκησης, κακή διατροφή και παχυσαρκία

Μια υγειονομική «βόμβα» έχει ενεργοποιηθεί εξαιτίας της ανθυγιεινής ζωής που ακολουθούν ολοένα και περισσότεροι έφηβοι στη χώρα μας. Η απουσία φυσικής άσκησης, η κακή διατροφή και συνεπακόλουθα η υπερβαρότητα, όπως προκύπτει από νέα έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), θέτουν σε συναγερμό την επιστημονική κοινότητα που ζητεί να ληφθούν άμεσα στοχευμένες δράσεις πριν είναι πολύ αργά.

Αρκεί κανείς να αναλογιστεί πως διεθνώς μόνο το 20% των εφήβων πληρούν τις συστάσεις του Οργανισμού για τουλάχιστον

60 λεπτά καθημερινής μέτριας έως έντονης φυσικής δραστηριότητας. Στην Ελλάδα, δε, η κατάσταση είναι ακόμη πιο απογοητευτική, καθώς μόλις το 14% των μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου αθλούνται τακτικά, με τη χώρα μας να κατατάσσεται 40ή μεταξύ των 43 χωρών που μπήκαν στο… μικροσκόπιο.

Μοιραία, περίπου το 30% των εφήβων ηλικίας 11, 13 και 15 ετών στην Ελλάδα θεωρούνται σωματικά ανενεργοί (αναφέρουν μέτρια έως έντονη φυσική δραστηριότητα το πολύ δύο ημέρες την εβδομάδα), με το ποσοστό αυτό να αυξάνεται σημαντικά με την ηλικία. Μάλιστα, οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι το δεδομένο αυτό είναι ενδεικτικό για το πώς οι μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αξιοποιούν τον ελεύθερο χρόνο τους.

Από τα δεδομένα της ίδιας μελέτης, επίσης, προκύπτει ότι μόνο το 38% των εφήβων διεθνώς καταναλώνουν φρούτα και λαχανικά καθημερινά, με το αντίστοιχο ποσοστό να είναι σημαντικά χαμηλότερο (30%) στη χώρα μας (4η χαμηλότερη θέση στη σχετική κατάταξη). Επιπλέον, μόνο οι δύο στους πέντε εφήβους ξεκινούν το πρωί για το σχολείο έχοντας φάει πρωινό.

Είναι αξιοσημείωτο, πάντως, πως η κακή αυτή συνήθεια αποτελεί διεθνή τάση, με τους ειδικούς να εκφράζουν ανησυχία σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις στα επίπεδα ενέργειας και συγκέντρωσης αλλά και την ποιότητα της διατροφής των εφήβων, γενικότερα. Τουλάχιστον, τα Ελληνόπουλα συγκριτικά με τα τους εφήβους άλλων χωρών δεν έχουν γυρίσει εντελώς την πλάτη τους στη μεσογειακή διατροφή, ακολουθώντας πιστά εκείνη δυτικού τύπου. Στα ενθαρρυντικά είναι ότι σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά εφήβων στη χώρα μας αναφέρουν ότι καταναλώνουν καθημερινά γλυκά, σοκολάτες κ.λπ. (18% έναντι 25% διεθνώς) ή αναψυκτικά που περιέχουν ζάχαρη (6% έναντι 15% διεθνώς).

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, δυστυχώς, δεν προκαλεί έκπληξη ότι το 28% των εφήβων ηλικίας 11, 13 και 15 ταξινομούνται ως υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από το διεθνές (22%). Μάλιστα, η Ελλάδα κατέχει την 7η υψηλότερη θέση στη σχετική κατάταξη για όλες τις ηλικίες μαζί, και τη 2η υψηλότερη στους 15χρονους.

Οπως επισημαίνει η ομ. καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και επιστημονικά υπεύθυνη του ελληνικού σκέλους της έρευνας στο ΕΠΙΨΥ, Αννα Κοκκέβη, «συμπεριφορές όπως η απουσία επαρκούς φυσικής δραστηριότητας και η αδράνεια, η ελλιπής κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και η υψηλή κατανάλωση αναψυκτικών συνδράμουν σημαντικά στην παρατηρούμενη άνοδο της υπερβαρίας και της παχυσαρκίας στους εφήβους, διεθνώς αλλά και στη χώρα μας».

Και συνεχίζει: «Τα παραπάνω – είτε από μόνα τους, είτε σε συνδυασμό – επιδρούν ακολούθως αρνητικά στη σωματική και την ψυχοκοινωνική υγεία του/της εφήβου, με τις συνέπειες, μάλιστα, να εκτείνονται και να επηρεάζουν την οικογένεια, τη σχολική εμπειρία αλλά και τα συστήματα υγείας, γενικότερα».

Στοχευμένες παρεμβάσεις

Σημειώνεται ότι οι ερευνητές άντλησαν δεδομένα από 44 χώρες που συμμετείχαν στην πιο πρόσφατη (2022) έρευνα του διακρατικού προγράμματος «Health Behaviour in School-aged Children». «Τα ευρήματα καταδεικνύουν την ανάγκη για στοχευμένες παρεμβάσεις που θα κατευθύνουν τους εφήβους, ταυτόχρονα, προς την υιοθέτηση υγιεινών συμπεριφορών και την αποφυγή συνηθειών που θέτουν την υγεία και την ευεξία τους σε κίνδυνο, είτε τώρα είτε ως ενήλικες, στο μέλλον», συμπληρώνει ο Hans Henri P. Kluge, περιφερειακός διευθυντής του Ευρωπαϊκού Γραφείου του ΠΟΥ.

Στη λίστα των μέτρων που προτείνουν είναι η αυστηροποίηση των ρυθμίσεων που αφορούν τη διαφήμιση τροφίμων, η διευκόλυνση της πρόσβασης σε προϊόντα τα οποία είναι οικονομικά και ταυτόχρονα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, η εφαρμογή πολιτικών που αποτρέπουν την κατανάλωση ανθυγιεινών τροφίμων και αναψυκτικών και η προώθηση της φυσικής δραστηριότητας.