Transition ECB: Η διεθνής συνεργασία χορευτών που συνεχίζει παρά την πανδημία

«Οι κοινότητες του σώματος είμαστε όλοι εμείς. Δεν το βάζουμε κάτω. Συνεχίζουμε να χορεύουμε. Θα έρθετε να χορέψουμε μαζί;». Mε αυτό το μότο η Διεθνής Καλλιτεχνική Φιλοξενία Community Dance, Transition | Enter Communities of Body εν μέσω πανδημίας συνεχίζει τη δράση της, βάζοντας το χορό σε πρώτο πλάνο.

Πρόκειται μια συνεργασία Ευρωπαίων και Αφρικανών καλλιτεχνών του χορού, που πραγματοποιείται απ’ τις

16 Νοεμβρίου έως τις 18 Δεκεμβρίου από κοντά, από απόσταση και ψηφιακά, και αφορά στη δημιουργία εργαστηρίων και έργων Community Dance (Χορού της Κοινότητας) πάνω στις έννοιες της Κοινότητας, της Μετάβασης και της Ευρω-Αφρικανικής Ανταλλαγής. Μια συνεργασία του Καλλιτεχνικού Δικτύου Παραστατικών Τεχνών Κινητήρας, του Goethe-Institut Athen και του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος με το Flux Laboratory Athens, με την υποστήριξη του Γαλλο-Γερμανικού Πολιτιστικού Ταμείου και την ευγενική υποστήριξη μέρους του residency απ’ το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου και το Γαλλικό Ινστιτούτου της Μπουκαβού (Κονγκό).

Ο Blaise Mangitukulu από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η Emilie Vaudou από τη Γαλλία, η Μαριλένα Σιταροπούλου από την Ελλάδα και η Patricia Woltmann από τη Γερμανία είναι οι καλλιτέχνες του χορού, οι οποίοι συνεργάζονται στο πλαίσιο του Community Dance, Transition | Enter Communities of Body από κοντά, από απόσταση και διαδικτυακά από τον τόπο, όπου κατοικούν αυτήν τη στιγμή, τη Μπουκαβού, το Παρίσι, την Αθήνα και το Βερολίνο αντίστοιχα. Οι καλλιτέχνες επιλέχθηκαν τον Φεβρουάριο του 2020 από διεθνή επιτροπή αποτελούμενη από την Αντιγόνη Γύρα, καλλιτεχνική διευθύντρια του Κινητήρα, η οποία και εμπνεύστηκε το πρόγραμμα φιλοξενίας, τη Στεριανή Τσιντζιλώνη, PhD θεωρητικό και επιμελήτρια χορού, τον Χρήστο Πολυμενάκο, δημιουργό-ερευνητή-εκπαιδευτή, τη Muriel Piquet-Viaux, τότε μορφωτική ακόλουθο της Πρεσβείας της Γαλλίας στην Ελλάδα, την Dr. Stefanie Peter, διευθύντρια του πολιτιστικού τμήματος του Goethe-Institut Athen, την Ίριδα Ασημακοπούλου, από το πολιτιστικό τμήμα του Goethe-Institut Athen και τη Δήμητρα Μίχου, από το πολιτιστικό τμήμα του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος.

Μετά τη ματαίωση της δια ζώσης συνάντησης στην Αθήνα τον Μάρτιο του 2020 εξαιτίας της πανδημίας, ακολούθησαν έξι μήνες εντατικής ανταλλαγής προκλήσεων, αδιεξόδων και πηγών έμπνευσης, με τις κεραίες στραμμένες προς τις εξελίξεις. Τώρα μια νέα, τολμηρή εκδοχή μπαίνει σε εφαρμογή, το Transition | Enter Communities of Body.

Τηρώντας πάντα τους τοπικούς και διεθνείς κανόνες υγιεινής και ασφάλειας, οι καλλιτέχνες αφουγκράζονται, εκφράζουν και συμπεριλαμβάνουν τις κοινότητές τους στα εργαστήρια και τις δημιουργίες τους, μοιράζονται τοπικά και διαδικτυακά τα εργαστήρια και τη δημιουργική τους διαδικασία. Στις 16 και 17 Νοεμβρίου, ειδικοί απ’ τον χώρο των τεχνών και των επιστημών προσέφεραν στους καλλιτέχνες εργαστήρια ως σημεία αναφοράς για το community dance (Αντιγόνη Γύρα), την ψυχολογία εν μέσω πανδημίας και τον αντίκτυπο της εντατικής χρήσης ψηφιακών μέσων (Αλεξάνδρα Βασιλείου & Βέρα Λάρδη), τον χορό σε σχέση με τα ψηφιακά μέσα (Δρ. Κατερίνα Ελ Ράχεμπ), τις προοπτικές συλλογικής διαχείρισης των πνευματικών δικαιωμάτων στην ελληνική κοινότητα του χορού (Αγγελική Κανελλοπούλου και Ιωάννα Χριστοφόρου-Λιβάνη), τη λεκτική επικοινωνία της χορογραφικής έρευνας και δημιουργίας με τη μέθοδο body/word (Χρήστος Πολυμενάκος) και τη δημιουργική επανατροφοδότηση.

Απ’ τις 28 έως τις 30 Νοεμβρίου, ο Blaise Mangitukulu θα παραδώσει σε επαγγελματίες και ερασιτέχνες χορευτές σε απομακρυσμένες περιοχές της Μπουκαβού, οι οποίες δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, δωρεάν εργαστήριο με άξονες τη μετάβαση από την παραδοσιακή στη σύγχρονη χορευτική έκφραση και την ελπίδα που δεν χάνεται, ούτε μέσα στις πιο δύσκολες συνθήκες. Στις 30 Νοεμβρίου τρία ακόμη δωρεάν εργαστήρια Community Dance θα είναι διαθέσιμα μέσω διαδικτύου σε συμμετέχοντες από όλον τον κόσμο: ένα απρόβλεπτο διαδικτυακό τραπέζι από την Emilie Vaudou, το σώμα ως εργαλείο διερεύνησης της μετάβασης υπό την καθοδήγηση της Patricia Woltmann, χορός με το ένα πόδι στην Ευρώπη και το άλλο στην Αφρική από την Μαριλένα Σιταροπούλου, με τη συνεργασία της Κορίνας Κόκκαλη και της Jessica Anosik.

Στις 18 Δεκεμβρίου θα προβληθούν μαγνητοσκοπημένα τα τέσσερα έργα σε εξέλιξη, που θα δημιουργηθούν από τους καλλιτέχνες κατά τη διάρκεια του Transition | Enter Communities of Body, και θα μεταδοθεί διαδικτυακά η συζήτηση μαζί τους με δυνατότητα συμμετοχής του κοινού.

Η Αντιγόνη Γύρα και ο Χρήστος Πολυμενάκος μιλούν στα «Νέα» για το νέο τους εγχείρημα, το χορό και την πολυπολιτισμική προσέγγιση.

Πώς προέκυψε η ιδέα για την καλλιτεχνική φιλοξενία; ΑΝΤΙΓΟΝΗ

Η ιδέα προέκυψε το 2007 όταν η αγαπημένη συνεργάτρια Ιωάννα Καμπυλαυκά ταξίδευε στο εξωτερικό και ανακάλυπτε τα residency. Τότε σχεδιάζαμε και το στούντιο του Κινητήρα και μας πρότεινε να το κάνουμε residency και να εισαγάγουμε στην Ελλάδα αυτόν τον τρόπο καλλιτεχνικής δημιουργίας, όπου οι καλλιτέχνες μένοντας σε μια ξένη χώρα εμπνέονται από τη ζωή και την κουλτούρα της, για να εξερευνήσουν σε πρώτη φάση και στην πορεία να παράξουν νέο καλλιτεχνικό έργο. Η μετάφραση του residency στη φράση "καλλιτεχνική κατοικία" μας πήρε ατελείωτα brainstorming.Όταν προχωρήσαμε στη σωτήρια (όπως έχει αποδειχθεί από τη ζωή) κίνηση  να κλείσουμε το στούντιο και να γίνουμε νομάδες, δεν θέλαμε σε καμία περίπτωση να χαθεί ο θεσμός αυτός που με τόσο κόπο είχαμε εισαγάγει στη χώρα μας. Έτσι σχεδιάσαμε αυτό το  πολύ φιλόδοξο residency το οποίο χρηματοδοτήθηκε και υποστηρίχθηκε για πρώτη φορά από τόσους φορείς. Η μεγαλύτερη μας χαρά όμως είναι να βλέπουμε την ιδέα αυτή να αρχίζει να ανθίζει στην Ελλάδα. Όταν εμείς στον Κινητήρα ξεκινήσαμε, ελάχιστοι γνώριζαν τι θα πει residency.(καλλιτεχνική κατοικία-φιλοξενία).

Ο χορός σε καιρό πανδημίας πώς ελευθερώνει τους καλλιτέχνες; ΧΡΗΣΤΟΣ

Η ελευθερία είναι μια αρχή διαχρονική, ανεξάρτητη από τις εκάστοτε συνθήκες. Το ίδιο και η απώλεια ή ο περιορισμός της. Συμβαδίζει με την προσωπική ευθύνη και τη συλλογική ανάγκη για εξέλιξη με σεβασμό.  Όταν αυτά βάλλονται από εσωτερικούς ή εξωτερικούς παράγοντες, το πάγιο αίτημα για ελευθερία, γίνεται πιο απτά αντικείμενο διαπραγμάτευσης, κάποτε και παζαρέματος.

Οι κοινότητες εκφράζονται και εξελίσσονται μέσα από τον χορό, πολύ πριν από την ανακάλυψη του τροχού. Αν υπάρχει κάτι στην πανδημία το οποίο μπορεί να ελευθερώσει τους καλλιτέχνες, είναι ακριβώς οι πιέσεις που δέχονται οι κοινότητές τους, οι προκλήσεις και οι περιορισμοί. Η ανάγκη γίνεται πιο ξεκάθαρη. Και το βιώνουμε στο σώμα μας με κάθε τρόπο. Στο Transition I Enter Communities of Body εξερευνούμε ακριβώς τρόπους με τους οποίους σώματα, καλλιτεχνών και μη, κοινότητες που χορεύουν συλλογικά σε διάφορα μέρη του πλανήτη και πλατφόρμες επικοινωνίας, μπορούν να γίνουν φορείς εξέλιξης και προάσπισης της ελευθερίας.

Αυτή η καλλιτεχνική συνύπαρξη από τόσο ετερόκλητες καταβολές, σε τι μονοπάτια οδηγεί; ΑΝΤΙΓΟΝΗ

Δεν έχω ιδέα. Ανυπομονώ να μάθω στην πορεία και φυσικά στις 18 Δεκέμβρη που θα γίνει η διαδικτυακή παρουσίαση όλης αυτής της πρωτόγνωρης διαδικασίας!

Η Αφρική με την Ευρώπη, είναι ίσως πιο κοντά απ' όσο μπορεί να πιστεύουμε; Τι ανακαλύψατε μέσα από αυτές σας τις δράσεις;

Με κάθε τρόπο θα έλεγα. Ιστορικά. Μπορούμε να ανατρέξουμε σε ανταλλαγές πληθυσμών, οφειλόμενες συχνότερα σε βίαιες ενέργειες, σε ανταλλαγές σε επίπεδο φυσικών πόρων, όπου και πάλι σχετίζονται με αιματηρές κινήσεις, στις διαχρονικά καταγραμμένες πολιτισμικές ανταλλαγές, στη θάλασσα που τις συνδέει. Στο δημιουργικό της αφίσας μας αυτό που βλέπω συμβολικά, είναι τα πόδια των ανθρώπων από τις δυο ηπείρους και ο βυθός αυτής της θάλασσας με τις αυλακιές που σχηματίζουν τα κύματα τα οποία δημιουργούν οι άνθρωποι καθώς πηγαινοέρχονται.

Η εξερεύνηση δεν θα σταματήσει. Οι καλλιτέχνες και οι μη καλλιτέχνες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, με επικεφαλής  τους Blaise Mangitukulu από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, την Emilie Vaudou από τη Γαλλία, την Μαριλένα Σιταροπούλου από την Ελλάδα και την Patricia Woltmann από τη Γερμανία, συνεχίζουν και εκφράζουν αυτήν την εγγύτητα και τις διαφοροποιήσεις της. Οπότε και εμείς περιμένουμε να δούμε τι θα φέρουν οι καλλιτέχνες μας στο προσκήνιο.

Οι δράσεις του προγράμματος, τα διαδικτυακά και δια ζώσης εργαστήρια στο τέλος του Νοεμβρίου, τα έργα σε εξέλιξη και η συζήτηση του κοινού με τους καλλιτέχνες που θα μεταδοθεί διαδικτυακά στις 18/12, 14:00-17:00 από το www.kinitiras.com/transitionecb/online_broadcasting/ , αλλά και η μικρού μήκους ταινία απολογισμού που θα κυκλοφορήσει σύντομα μετά, είναι δράσεις στο πλαίσιο των οποίων μπορεί κάποιος και να εκφράσει τη δική του ματιά και να γνωρίσει αυτή των συνεργατών του προγράμματος. Να πούμε σε αυτό το σημείο ότι προσφέρονται στο κοινό δωρεάν, ακριβώς χάρη στη συνεργασία του Κινητήρα που εμπνεύστηκε και υπογράφει το Transition I Enter Communities of Body, με φορείς όπως το Goethe-Institut Athen, το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος και το Flux Laboratory Athens και πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Γαλλο-Γερμανικού Πολιτιστικού Ταμείου. Mέρος του residency υλοποιείται με την ευγενική υποστήριξη του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου και του Γαλλικού Ινστιτούτου της Μπουκαβού στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.

Το απόφθεγμα της Πίνα Μπάους "Χορέψτε γιατί ξαναγεννιόμαστε", πόσο επίκαιρο είναι; ΧΡΗΣΤΟΣ

Η Πίνα Μπάους είπε «χορέψτε» ή «χορεύετε», «αλλιώς είμαστε χαμένοι/χανόμαστε». Έδινε μεγάλη σημασία στις τοπικές και διεθνείς κοινότητες και τον τρόπο με τον οποίο της συνέδεε το σώμα και ο χορός. Σήμερα, οι κάθε είδους περιορισμοί, άμεσοι, έμμεσοι, τωρινοί και προβαλλόμενοι δυστοπικά στο μέλλον, μας δοκιμάζουν, πολύ άγρια. Στην ιστοσελίδα μας, υπενθυμίζουμε στους εαυτούς μας και στο εν δυνάμει κοινό της πορείας και των δράσεων του Transition I Enter Communities of Body, σε τρεις γλώσσες, την ανάγκη να συνεχίσουμε να χορεύουμε, όπως την διατύπωσε η Μπάους και να αδράξουμε την ευκαιρία μέσα από αυτούς τους συλλογικούς χορούς για να κάνουμε μία δημιουργική επανεκκίνηση.

Οι κοινότητες του σώματος, μπροστά στις οθόνες και περιορισμένες στα σπίτι, δεν χάνονται; ΑΝΤΙΓΟΝΗ

Επαναπροσδιορίζονται. Στην πρώτη καραντίνα αν με ρωτούσατε, θα απαντούσα σίγουρα ότι χάνονται. Τώρα, έχοντας βιώσει τον πόνο και την απώλεια της καθημερινής δουλειάς μέσα στις κοινότητες των σωμάτων από τα πέντε μου χρόνια ως τα πενήντα μου, κατάλαβα ότι το σώμα δεν χάνεται αρκεί να κάνουμε αυτή την επιλογή.  Εφευρίσκουμε νέους τρόπους με βοηθό μας την τεχνολογία και τα νέα μέσα για να μη σταματάει ποτέ η σωματική έκφραση κι η επικοινωνία. Τα πάντα τελικά στη ζωή είναι θέμα απόφασης. Εκτός από αυτό το πρόγραμμα, παράδειγματος χάρη, αυτή την εποχή κάνουμε  εβδομαδιαίες προαιρετικές συναντήσεις μέσω ζουμ με την ομάδα μας Κινητήρας Ω (ώριμη ηλικία), όπου γυναίκες από 65 χρόνων ως 80 και βάλε χρόνων παίζουν, γυμνάζονται και χορεύουν με ασφάλεια στα σπίτια τους. Κι ένα Erasmus για νέους οι οποίοι συναντιούνται διαδικτυακά δημιουργώντας κινητικά βίντεο που ανταλλάσσουν μεταξύ τους ως προεργασία. Ούτε στην πιο τρελή μου φαντασία έναν χρόνο πριν δε θα φανταζόμουν κάτι τέτοιο. Ο άνθρωπος είναι το πλέον ανθεκτικό ον. Και θέλω να πιστεύω πως όταν θα τελειώσει όλο αυτό θα βγούμε δυναμωμέν@ από την εμπειρία μας και θα πιάσουμε το νήμα από την αρχή.