Pfizergate: Θα δώσει στη δημοσιότητα η Κομισιόν τα επίμαχα sms μετά την απόφαση «χαστούκι»;

Με μία απόφαση ράπισμα για την Κομισιόν και την πρόεδρό της, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ως μη δικαιολογημένη την άρνηση της Επιτροπής να δημοσιοποιήσει τα μηνύματα που αντάλλασσε η ευρωπαία αξιωματούχος με τον επικεφαλής της Pfizer, Άλμπερτ Μπουρλά, πριν από τη συμφωνία πολλών δισεκατομμυρίων για τα εμβόλια κατά της Covid-19 που προμηθεύτηκε η Ε.Ε.

Η συμφωνία αυτή, που οριστικοποιήθηκε τον Μάιο του 2021, περιλάμβανε τη δέσμευση της ΕΕ να αγοράσει έως και 1,8 δισεκατομμύρια δόσεις του

Η ύπαρξη των μηνυμάτων αποκαλύφθηκε στους New York Times το 2021, όπου o Μπουρλά περιέγραψε την επικοινωνία του με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ως προαγωγή «βαθιάς εμπιστοσύνης» και διευκόλυνση της διαπραγμάτευσης μιας σημαντικής συμφωνίας για το εμβόλιο. Η αμερικανική εφημερίδα προσέφυγε στη δικαιοσύνη μετά την άρνηση της Κομισιόν να δημοσιοποιήσει τα επίμαχα sms τα οποία θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν ως επίσημα έγγραφα σύμφωνα με τους κανονισμούς της Ε.Ε.

Η απόφαση αυτή αποτελεί πλήγμα για την Κομισιόν και την πρόεδρό της που πριν από ένα χρόνο εξελέγη για δεύτερη φορά στο ανώτατο αξίωμα της Ε.Ε.

Το δικαστήριο δικαίωσε την εφημερίδα σημειώνοντας στην απόφασή του ότι η Επιτροπή απέτυχε να παράσχει επαρκείς εξηγήσεις για ποιο λόγο δεν κράτησε αρχείο από τα μηνύματα, για το εάν αυτά διαγράφηκαν, και εάν ναι, εάν η διαγραφή έγινε σκόπιμα ή αυτόματα.

Από την πρώτη αντίδραση της Κομισιόν, η οποία έχει δικαίωμα να ασκήσει έφεση, δεν είναι σαφές εάν σκοπεύει να συμμορφωθεί με την απόφαση και να δημοσιοποιήσει τα επίμαχα μηνύματα που έχουν εγείρει ζήτημα διαφάνειας στην ηγεσία της Επιτροπής.

Σε ανακοίνωσή της η Κομισιόν αναφέρει ότι «η διαφάνεια ήταν πάντα ύψιστης σημασίας για την Επιτροπή και την Πρόεδρο, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν», ότι «θα μελετήσει προσεκτικά την απόφαση», αλλά αφήνει να εννοηθεί ότι δεν προτίθεται να άρει τα εμπόδια ώστε οι διάλογοι με τον Μπουρλά να είναι προσβάσιμοι στο κοινό σημειώνοντας ότι θα «εκδώσει νέα απόφαση που θα παράσχει μία πιο λεπτομερή εξήγηση».

Η απόφαση αυτή αποτελεί πλήγμα για την Κομισιόν και την πρόεδρό της που πριν από ένα χρόνο εξελέγη για δεύτερη φορά στο ανώτατο αξίωμα της Ε.Ε. και εκ θέσεως είναι η αρμόδια για την επιβολή των αρχών της διαφάνειας και της λογοδοσίας στην Ένωση.

Αν και είχε δεχτεί επαίνους για την ικανότητά της να διαχειρίζεται κρίσεις, η φον ντερ Λάιεν έχει δεχτεί επίσης επικρίσεις για τον συγκεντρωτισμό της ενώ έχει κατηγορηθεί για έλλειψη διαφάνειας.

Η «διπλωματική ικανότητα» της φον ντερ Λάιεν λέγεται ότι ξεκλείδωσε 1,8 δισ. δόσεις του εμβολίου της Pfizer/BioNTech σε μια στιγμή που η ΕΕ ήταν πίσω από το Ηνωμένο Βασίλειο και το Ισραήλ στην κούρσα για την εξασφάλιση εμβολίων.

Οι επικριτές ισχυρίστηκαν αργότερα ότι η Επιτροπή είχε υπερτιμολογήσει τα εμβόλια αφού προέκυψε ότι η Pfizer είχε αυξήσει τις τιμές της στα 19,50 ευρώ ανά ένεση, σε σύγκριση με τα 15,50 ευρώ.

«Τα μηνύματα της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα μπορούσαν να απαντήσουν σε ερωτήματα όπως το γιατί η ΕΕ έγινε ο μεγαλύτερος πελάτης της Pfizer, αλλά φέρεται να πλήρωσε πολύ μεγαλύτερο τίμημα», είπε στον Guardian o Αλεξάντερ Φάντα, δημοσιογράφος που προσέφυγε στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή – επειδή του αρνήθηκαν την πρόσβαση στα επίμαχα sms – που έκρινε την Επιτροπή ένοχη για κακοδιοίκηση.

Οι New York Times ζήτησαν επίσης να δουν τα γραπτά μηνύματα τον Μάιο του 2022 και προσέφυγαν στο δικαστήριο για να αμφισβητήσουν την άρνηση της Επιτροπής.

Η Επιτροπή ισχυρίστηκε ότι τα μηνύματα ήταν διεκπαιρεωτικά και αφορούσαν μόνο τον συντονισμό των συναντήσεων, αλλά οι δικηγόροι της παραδέχθηκαν ότι δεν είχαν δει τα μηνύματα και δεν μπορούσαν να πουν αν εξακολουθούν να υπάρχουν.

Εκπρόσωπος των New York Times δήλωσε ότι «η σημερινή απόφαση είναι μια νίκη για τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στην Ευρωπαϊκή Ένωση».