8 δισεκατομμύρια άνθρωποι. Πόσο θα αντέξει ο πλανήτης;

Ο πλανήτης Γη καταρρίπτει σήμερα ένα ακόμη ορόσημο. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των στατιστικολόγων και των Ηνωμένων Εθνών, ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων που κατοικούν σε αυτόν φτάνει πλέον τα 8 δισεκατομμύρια. Κάτι που σημαίνει ότι έχει διπλασιαστεί μέσα σε διάστημα σχεδόν μισού αιώνα (για την ακρίβεια, από το 1974), ενώ, με βάση τους ίδιους υπολογισμούς, έχει βάλει πλώρη για το φράγμα των 10 δισεκατομμυρίων, το οποίο θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι θα σπάσει ως το τέλος του αιώνα.

Από τα παραπάνω είναι προφανές

ότι ο ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού έχει μειωθεί σημαντικά - είναι χαρακτηριστικό ότι χρειάστηκαν μόλις 12 χρόνια για να φτάσει από τα 7 στα 8 δισ. Παρ' όλα αυτά, το καίριο ερώτημα παραμένει και τίθεται επιτακτικά: Αντέχει, άραγε, ο πλανήτης περισσότερους κατοίκους - και, αν ναι, πόσους; Και μήπως ήρθε η ώρα που όλοι οφείλουμε να (ξανα)διαβάσουμε τον Τόμας Μάλθους και τη θεωρία που διατύπωσε με το μνημειώδες - και αμφιλεγόμενο - έργο του «Δοκίμιο πάνω στην αρχή του πληθυσμού»;

Η πηγή φόβου

«Ορισμένοι ανησυχούν ότι στον κόσμο μας υπάρχει υπερπληθυσμός, καθώς ζουν υπερβολικά πολλοί άνθρωποι και δεν υπάρχουν επαρκείς πηγές για να τους συντηρήσουν. Είμαι εδώ για να σας πω ξεκάθαρα ότι αυτός καθαυτόν ο αριθμός των ανθρώπινων ζωών δεν αποτελεί πηγή φόβου», δήλωσε καθησυχαστικά τον περασμένο μήνα η Νατάλια Κάνεμ, εκτελεστική διευθύντρια του Ταμείου του ΟΗΕ για τον Πληθυσμό (UNFPA). Είναι αβέβαιο, ωστόσο, ότι τα λόγια της θα λειτουργήσουν καθησυχαστικά για αρκετούς - όπως, για παράδειγμα, τους περισσότερους από 15.000 επιστήμονες που, με άρθρο που είχαν δημοσιεύσει το 2017, είχαν ζητήσει «να καθοριστεί ένα βιώσιμο και επιστημονικά ορθολογικό μέγεθος του ανθρώπινου πληθυσμού μακροπρόθεσμα», το οποίο να υποστηριχθεί με τα ανάλογα μέτρα από τις κυβερνήσεις.

Δεν είμαστε όλοι ίδιοι

Ποιοι, άραγε, έχουν δίκιο; Αντί άλλης απάντησης, ας επιχειρήσουμε και εδώ να ζητήσουμε τη βοήθεια των αριθμών, οι οποίοι σπανίως λαθεύουν, αρκεί να ερμηνεύονται σωστά. Οι αριθμοί μάς λένε, λοιπόν, ότι το πρόβλημα δεν βρίσκεται στον συνολικό αριθμό των ανθρώπων που κατοικούν στη Γη, αλλά στον άνισο τρόπο με τον οποίο καταναλώνονται οι πεπερασμένες πηγές της και καταστρέφεται το περιβάλλον και η ατμόσφαιρα.

Για του λόγου το αληθές, σύμφωνα με έκθεση της Oxfam, οι χώρες με υψηλούς ρυθμούς γεννήσεων (πάνω από 3,1), όπως το Πακιστάν, η Νιγηρία και η Αιθιοπία, αντιπροσώπευαν σχεδόν το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού, όμως ευθύνονταν - πριν από μερικά χρόνια, κάτι που δεν έχει αλλάξει σημαντικά - μόλις για το 3,5% των συνολικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Επίσης, με βάση πρόσφατο δημοσίευμα στο Bloomberg, το 1% των πλουσιότερων ανθρώπων στον πλανήτη εκπέμπει σήμερα στην ατμόσφαιρα 70 φορές περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα σε σύγκριση με το 50% των φτωχότερων.

Υπερκατανάλωση

Κάτι ανάλογο συμβαίνει με την υπερκατανάλωση. Οπως δείχνει πρόσφατη μελέτη που δημοσίευσε η UNICEF, εάν και τα 8 δισ. άνθρωποι κατανάλωναν με τον ρυθμό όσων ζουν στις χώρες του ΟΟΣΑ και την ΕΕ, θα χρειάζονταν 3,3 πλανήτες για να καλυφθούν οι ανάγκες τους.

Υστερα από όλα αυτά, μπορεί άραγε κανείς να ισχυριστεί στα σοβαρά ότι αυτό που μας απειλεί είναι ο «υπερπληθυσμός»;