Οι «θρίαμβοι» των δεδομένων και των εξαρτημένων

Ακόμη ένας πόλεμος, ακόμη μία διαμάχη, ακόμη μία καταστροφή, ακόμη μία κρίση, ακόμη μία πτώση του ανθρώπου και ακόμη μία ηττοπάθεια και δακρύβρεχτη εκ του ασφαλούς διαπίστωση πως η ανθρωπότητα … δεν έμαθε από τα λάθη της. Κάθε φορά που συμβαίνει ένα δυσάρεστο γεγονός έχουμε στιγμιαίες αναλαμπές «λογικής» και το μόνο που καταφέρνουμε στο τέλος είναι μονόλογοι με κοινοτοπίες και τετριμμένες διαπιστώσεις.

Αυτή η μετριοπαθής στάση προσθέτει ακόμη μία βεβαιότητα, ώστε να μην κλονιστεί η μέτρια ζωή που έχει

επιλέξει η ανθρωπότητα να βιώνει. Είναι μια παραδοχή, πως ενώ η ανθρωπότητα έχει την ικανότητα τόσο της απόλυτης δημιουργίας όσο και τις απόλυτης αυτοκαταστροφικής ανοησίας, εντούτοις εμείς επιλέγουμε μια δήθεν μέση οδό, ώστε να μην δημιουργηθούν συνθήκες αστάθειας στον μικρόκοσμο της εφήμερης ύπαρξής μας και κυρίως να μην φανερωθεί το τέρας που την κατατρώει.

Η επίφαση αυτή είναι και ο ψυχολογικός ορίζοντας της μετριότητας που η ανθρωπότητα πάντα επιλέγει. Στις δήθεν καλές μέρες συμπεριφέρεται χαρωπά σαν να μην συμβαίνει τίποτα και η φαιδρότητα κυριαρχεί, στις κακές μέρες κλαίει τη μοίρα της.

Δεν υπάρχει ολοκληρωμένη τέχνη, φιλοσοφία και επιστήμη που διαχρονικά να μην προσπάθησε να καταδείξει, να ερμηνεύσει και να δώσει θεωρητικές και πρακτικές λύσεις στα ριζώματα της ανθρώπινης κακοήθειας. Δεν υπάρχει τέχνη, φιλοσοφία και επιστήμη που να μην έθεσε τον δάκτυλον εις τον τύπον των ήλων αναζητώντας την πηγή των κακών επιλογών της ελεύθερης βούλησής μας. Δεν υπάρχει τέχνη, φιλοσοφία και επιστήμη που να μην είπε την αλήθεια. Κι όμως ενώ γνωρίζουμε την αλήθεια πράττουμε με βάση τον ηθικό εγωισμό.

Τα δύο πρόσφατα πολεμικά γεγονότα που βρίσκονται σε εξέλιξη (σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή), είναι ενδεικτικά για να αναλογιστούμε τη ρίζα του κακού σε σχεδόν όλες τις πολεμικές συρράξεις της ιστορίας. Ως «πόλεμο» ορίζουμε την έσχατη και απόλυτη σύγκρουση αντιμαχόμενων μερών. Η ιστορικότητα του πολέμου, ο οποίος συνοδεύει την ανθρωπότητα από τη γέννησή της, μας κάνει να πιστεύουμε στο αναπόφευκτο της σύγκρουσης με την απλοϊκή διαπίστωση πως είναι στη φύση μας.

Είναι όμως ο πόλεμος στη φύσης μας; Γιατί κάποιος βλάπτει; Λόγω της φύσης του ή του DNA του; Είναι να αναρωτιέται κανείς, πώς ο άνθρωπος με τόση γνώση και ιστορική εμπειρία δεν μπόρεσε ποτέ να αποφύγει τον πόλεμο και μάλιστα να τον θεωρεί … φύση του. Τι εννοούμε λοιπόν πως είναι στη φύση μας ο πόλεμος, αυτό το απόλυτο κακό; Αν η κάθε λογής σύγκρουση έχει αιτιοκρατική βάση στη φύση, τότε αναιρείται η ελευθερίας μας. Αναπό τη φύση μας είμαστε εγκληματίες, βίαιοι και πολεμοχαρείς, έξω από τη θέληση, τότε δεν είμαστε ελεύθεροι. Τότε οι πράξεις όλων των πρωταιτίων των μεγάλων πολέμων που αιματοκύλισαν τόσες και τόσες φορές τον πλανήτη δεν μπορούν να καταλογιστούν.

Όσο άγρια και βίαιη κι αν είναι η φύση, τίποτα στη φύση δεν μπορεί να καταλογιστεί διότι δεν υπάρχουν ηθικά κίνητρα. Αν πάμε στη ζούγκλα και μας φάνε τα λιοντάρια, δεν θα το κάνουν επειδή μας μισούν και θέλουν να μας κάνουν κακό. Στη φύση δεν υπάρχει τίποτα ηθικά ορθό ή ηθικά εσφαλμένο. Είναι αυτή που είναι. Για τους φιλοσόφους φύση είναι μονάχα το υποκειμενικό θεμέλιο με βάση το οποίο ο άνθρωπος ως έλλογο ον κάνει χρήση της ελευθερίας του.

Το θεμέλιο της χρήσης της ελευθερίας μας προηγείται (a priori) κάθε αισθητής πράξης. Έτσι τον πόλεμο (και κάθε ένοπλη και βίαιη σύγκρουση), πρέπει να τον αναζητήσουμε μόνο σε κάποιον κανόνα, τον οποίο η θέληση δίνει στον εαυτό της. Ταυτόχρονα, ούτε η ηθικότητα δεν είναι θέμα καλής φύσης αλλά θέμα πειθαρχίας και αν η φύση μας αντιστέκεται, τότε έχει ακόμη μεγαλύτερη αξία η ελευθερία μας να πράττουμε σύμφωνα με τον ηθικό νόμο που έχουμε επιλέξει. Το απόλυτο, λοιπόν, κακό πρέπει να το αναζητήσουμε στο επίπεδο εκείνο αποδοχής κακών υποκειμενικών αρχών που γίνονται εξαρχής.

Ας δούμε για παράδειγμα τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου. Έχει εδώ και χρόνια αποδεχτεί να κάνει κακό στον λαό του και τώρα λόγω της κακοήθειας των επιλογών του και την πορεία διαφθοράς που έχει επιλέξει δεν διστάζει να εμπλέξει ολόκληρη την ανθρωπότητα σε έναν παγκόσμιο πόλεμο.

Ο Νετανιάχου δεν έκρυψε ποτέ την πηγή της ελεύθερης βούλησής του και τα συμφέροντα στα οποία αποσκοπεί, αλλά έχει αποδεχθεί συνειδητά ως γνώμονα των πράξεών του έναν κακό υποκειμενικό νόμο. Στη φιλοσοφία αυτό ονομάζεται διαστροφή της ανθρώπινης φύσης και διαφθορά. Η επίθεση στο ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό ήταν μια ακόμη επίδειξη διαστροφής και αμοραλισμού, υπενθυμίζοντας στον αμερικανικό παράγοντα να …μην ξεχνιέται. Με άλλα λόγια, ο Νετανιάχου, δεν διστάζει να αιματοκυλίσει την περιοχή και να αποσταθεροποιήσει την πολιτική και την οικονομία ενός παγκοσμιοποιημένου περιβάλλοντος μόνο και μόνο για να στείλει το μήνυμα … να μην ξεχνιόμαστε.

Απάντηση σε αυτή την κακοήθεια όμως έστειλαν και οι Αμερικάνοι που επισήμαναν πως η επιτυχία αναχαίτησης της Ιρανικής επίθεσης οφείλετε στην δική τους παρέμβαση. Αυτή η απάντηση είναι ένα διττής σημασίας μήνυμα ευθέως προς τον Νετανιάχου. Πως στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο ακόμη και η διαφθορά έχει τα όριά της, ειδικά τη στιγμή που η ασφάλεια, η ακεραιότητα και η ύπαρξη του κράτους του Ισραήλ εξαρτάται κυρίως από τρίτους παράγοντες. Αυτό φαίνεται εξάλλου και από τις άλλες επίσημες ανακοινώσεις της Αμερικανικής κυβέρνησης, η οποία δείχνει πως προσπαθεί να κρατήσει μια ισορροπία ανάμεσα στις ροπές του Νετανιάχου, τα συμφερόντά της στην περιοχή και την διαχείριση της πολεμικής επικαιρότητας, η οποία κινδυνεύει να επηρεάσει αρνητικά την προεκλογική περίοδο στις ΗΠΑ.

Σε δεύτερο βαθμό, η στάση της Αμερικής δείχνει πως ο πόλεμος είναι επιλογή (και όχι φύση) και αυτή την επιλογή μπορεί να την κάνει μόνο ένας αυτόνομος και ένας απόλυτα στρατιωτικά και πολιτικά ελεύθερος. Το ίδιο δηλαδή που έκανε και το Ιράν το περασμένο Σάββατο, το οποίο δεκαπέντε μέρες προειδοποιούσε για μια επίθεση κατά τη διάρκεια της οποίας μπορούσε να «θυσιάσει» εκατοντάδες drones, για να στείλει το δικό του μήνυμα αυτονομίας. Οι ρητορικές θριάμβου του Νετανιάχου δηλαδή, μοιάζουν με τις ρητορικές Ζελένσκι.

Ή για να το πούμε πιο γλαφυρά, η θριαμβολογία των εξαρτημένων θυμίζει τον μεγαλοϊδεατισμό ενός άλλου διεφθαρμένου της ιστορίας, του Ενβέρ Χότζα, ο οποίος θεωρούσε τον εαυτό του στρατιωτικά και πολιτικά πανίσχυρο ύστερα από την συμμαχία της Αλβανίας με την Κίνα. Τέτοια αξία έχουν οι «θρίαμβοι» των δεδομένων και των εξαρτημένων που «κυβερνούν», τέτοια αξία δίνει κι η ανθρωπότητα στον εαυτό της για να νιώθει εξασφαλισμένη. Να επιλέγει δηλαδή την δήθεν μικρότερη δυνατή διαφθορά, θεωρώντας πως εξασφαλίζεται η μέγιστη δυνατή ασφάλειας.

ΥΓ: Η αναγνώριση της αλήθειας και της πραγματικότητας βέβαια δεν σημαίνει πως ταυτίζεται και με την αξιοπρέπεια, αφού η δημόσια παραδοχή υποταγής των «δεδομένων» δεν προσθέτει κάτι στην ελεύθερη βούληση. Απλά είναι η έξις, η συνήθεια του αναξιοπρεπούς και του σκλάβου. Και ως συνήθεια γίνεται φύση.