Οι Αλβανοί επιλέγουν Ελλάδα λέει η ανθρωπολόγος Τζέρντα Νταλιπάτζ

Για τους Αλβανούς μετανάστες που βρίσκονται στην Ελλάδα και τη σχέση τους με τον τόπο καταγωγής τους, για την αντιμετώπισή τους από τους Αλβανούς της Αλβανίας καθώς και για το ενδεχόμενο επιστροφής τους στην πατρίδα τους ελέω οικονομικής κρίσης μίλησε η αλβανή ανθρωπολόγος και ερευνήτρια στο πανεπιστήμιο της Μασσαλίας, Τζέρντα Νταλιπάτζ σε συνέντευξη που παραχώρησε στην ηλεκτρονική εφημερίδα

Η Νταλιπάτζ αναλύει τους λόγους για τους οποίους οι συμπατριώτες της επιλέγουν Ελλάδα παρά τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν και επισημαίνει ότι «η επιστροφή στην Αλβανία γίνεται αντιληπτή ως μια υποχώρηση, μια προσωπική και οικογενειακή αποτυχία».

Διαβάστε τη συνέντευξη

Η ελληνική κρίση άλλαξε τη σχέση των αλβανών μεταναστών με τη χώρα καταγωγής τους;
Στο παρελθόν παρακολουθούσαν την πολιτική κατάσταση στην Αλβανία μέσω τηλεόρασης ή ίντερνετ, σαν να ήταν κάτι πολύ μακρινό από την καθημερινότητα τους. Η κρίση των τελευταίων χρόνων έκανε τις επαφές τους με την Αλβανία πολύ πιο στενές.

Δεν αποκλείουν την επιστροφή στον τόπο καταγωγής τους;
Η έννοια του τόπου καταγωγής είναι κάτι πολύ υποκειμενικό. Ποια είναι η ιδιαίτερη πατρίδα των παιδιών που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Ελλάδα; Πού να επιστρέψουν; Επιπλέον, η μετανάστευση προς το εξωτερικό προκάλεσε και μια εσωτερική μετανάστευση στην Αλβανία, από τις αγροτικές ζώνες προς τις αστικές ζώνες κι από τα λιγότερο ανεπτυγμένα αστικά κέντρα σε εκείνα με περισσότερες προοπτικές ανάπτυξης. Αυτή είναι μια διαδικασία που έφερε κι ένα υψηλό συναισθηματικό κόστος.

Ας πάρουμε για παράδειγμα έναν μετανάστη που έφυγε από το χωριό του σε ηλικία 15 ετών, δούλεψε 20 χρόνια στην Ελλάδα, επένδυσε τα πάντα για να χτίσει ένα σπίτι στην περιφέρεια μιας αλβανικής πόλης κι έφερε τους γονείς του να μείνουν στο καινούργιο σπίτι. Δεν έχει πια οικογένεια στο μέρος απ” όπου έφυγε, αλλά στην περιφέρεια της πόλης και στη χώρα όπου μετανάστευσε. Αν έπρεπε να επιστρέψει στην Αλβανία για πάντα, δεν θα πήγαινε να ζήσει στο χωριό του αλλά εκεί που έχει επενδύσει. Επίσης, κάποιοι έχουν αγοράσει ακίνητα στην Ελλάδα.

Άρα, η επιστροφή στην Αλβανία θα ήταν σαν μια δεύτερη μετανάστευση;
Σίγουρα. Γενικότερα η ζωή στο εξωτερικό διαμορφώνει μια εικόνα για την Αλβανία που έχει πολύ μικρή σχέση με την πραγματικότητα της χώρας. Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι ένας μετανάστης που έχει μια κατοικία στην Αλβανία και μία στην Ελλάδα θα μπορούσε να αποτελεί μέλος και των δύο κοινωνιών. Όμως πολλές κατοικίες στις περιφέρειες των αλβανικών πόλεων δεν είναι νομιμοποιημένες, ή βρίσκονται υπό νομιμοποίηση. Απ” την άλλη, η απόκτηση μιας κατοικίας στην Ελλάδα συνεπάγεται ένα πολυετές δάνειο και μια συνεχή συνδιαλλαγή με τις τράπεζες. Άρα, η διπλή υπόσταση μοιάζει περισσότερο με δουλεία, καθώς πρέπει να είσαι παρών, να πληρώνεις τους φόρους, αλλά να μην εκπροσωπείσαι πολιτικά από κανέναν. Συνεπώς, δεν μπορείς να είσαι παρών με τον ίδιο τρόπο και στις δύο χώρες ταυτοχρόνως.

Τι εντύπωση έχουν οι Αλβανοί της Αλβανίας για εκείνους που έχουν μεταναστεύσει στην Ελλάδα;
Πριν από 3-4 χρόνια εξαπλώθηκε ευρύτατατα η χρήση του υποτιμητικού χαρακτηρισμού «Τζώρτζης» για τους μετανάστες που επέστρεφαν από την Ελλάδα, καθώς κάποιοι είχαν αλλάξει το όνομα τους με ένα ελληνικό. «Δες πόσο χάλια οδηγεί αυτός ο Τζώρτζης», ή «Δες πόσο μεγάλο σπίτι έχτισε αυτός ο Τζώρτζης».

Όμως υπάρχει μια αμφίθυμη αντίληψη για τους μετανάστες στην αλβανική κοινωνία. Από τη μια έχουμε τραγούδια που εξυμνούν τον ηρωισμό των μεταναστών που διέσχισαν τα σύνορα για θρέψουν ένα κομμάτι ψωμί την οικογένεια τους κι από την άλλη τους υποτιμάμε και τους αποκλείουμε σαν ξένους.

Θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε πού προτιμούν να κηδέψουν τους νεκρούς τους… Η πρώτη γενιά των αλβανών μεταναστών στην Ελλάδα διατηρούσαν άθικτη την ιδέα μιας μελλοντικής επιστροφής στην Αλβανία και ήταν πεπεισμένοι ότι έπρεπε να ταφούν στην Αλβανία. Γι” αυτόν τον λόγο τα αλβανικά και ελληνικά γραφεία κηδειών συνεργάζονται τακτικά μεταξύ τους. Όμως στην περίπτωση που οι γονείς χάνουν τα παιδιά τους, χωρίς προοπτική να επιστρέψουν στην Αλβανία, τότε προσπαθούν να κάνουν την κηδεία στην Ελλάδα, στο μέρος που ζουν. Γενικότερα, μπορούμε να πούμε ότι ο τόπος ανάπαυσης των νεκρών Αλβανών συμπίπτει με εκείνον που η οικογένεια τους αντιλαμβάνεται ως μελλοντικό τόπο κατοικίας της.

Άλλωστε, οι οικογένειες πρέπει να αντιμετωπίσουν γραφειοκρατικές δυσκολίες για να μεταφέρουν τους νεκρούς τους για ταφή στην Αλβανία. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις μεταναστών που αναγκάστηκαν να μεταφέρουν λαθραία τους νεκρούς γονείς τους στην Αλβανία, με τη δικαιολογία ότι κοιμόντουσαν.

Παράλληλα, τα κοιμητήρια των μεγάλων πόλεων όπως τα Τίρανα, είναι εντελώς απροετοίμαστα για να δεχτούν την επιστροφή των σορών των μεταναστών, οι οποίοι έχουν μετακινηθεί προς τα αστικά κέντρα.

Πώς αντιδρούν οι Αλβανοί στην Ελλάδα ως προς την κρίση;
Η κρίση χτυπάει πρώτους τους αδύναμους. Πολλοί έχουν χάσει τις δουλειές τους και υφίστανται μια σειρά αδικίες καθώς δεν μπορούν να εισπράξουν επίδομα ανεργίας κ.λπ. Ταυτόχρονα είναι μέρος της ελληνικής κοινωνίας και επιβαρύνονται από τον πληθωρισμό, τους φόρους και τη διαφθορά.

Τι σκέφτεστε για το φαινόμενο της επιστροφής των μεταναστών στην Αλβανία;
Η μετάβαση από μια υποθετική επιστροφή στην πραγματική επιστροφή δεν είναι καθόλου εύκολη. Η επιστροφή στην Αλβανία γίνεται αντιληπτή ως μια υποχώρηση, μια προσωπική και οικογενειακή αποτυχία. Ωστόσο, πολλοί έχουν επιστρέψει, κυρίως όσοι ήταν μόνοι.

Αντίθετα είναι πολύ δυσκολότερο για όσους έχουν μεταναστεύσει οικογενειακώς και ίσως έχουν αγοράσει ένα διαμέρισμα στην Ελλάδα. Ιδιαίτερα ανάμεσα στο 2005-2007 πολλοί αγόρασαν διαμερίσματα στην Ελλάδα, παίρνοντας δάνεια με διάρκεια 20-30 χρόνια. Γι” αυτούς η κρίση είναι ένα μεγάλο καθημερινό δράμα. Αλλά και η επιστροφή στην Αλβανία δεν είναι στρωμένη με ροδοπέταλα, οικονομικά και κοινωνικά, ιδιαίτερα για τη δεύτερη γενιά που έχει πολλά προβλήματα με την αλβανική γλώσσα.