Ο μεταλλαγμένος Σίσυφος

Αφορμή για όσα θ’ ακολουθήσουν πήραμε από μια διάλεξη του Καθηγητή Σύγχρονης Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αντώνη Χατζημωυσή με θέμα την “Φιλοσοφία των συναισθημάτων” (https://mathesis.cup.gr/).

Είναι γνωστή η ιστορία του Σίσυφου που τιμωρήθηκε απ’ τους θεούς να σπρώχνει αενάως ένα βράχο από τη βάση μέχρι την κορυφή του βουνού. Μια επανάληψη εξαντλητική, ανιαρή, μάταιη, χωρίς νόημα. Αλλά οι θεοί ήθελαν ένα λοβοτομημένο,  φουκαρά Σίσυφο που δεν είχε τη βούληση ν’ αλλάξει

Ας φανταστούμε τώρα ότι μια μέρα οι θεοί αποφασίζουν να μεταγγίσουν στις φλέβες του Σίσυφου ένα υγρό μετάλλαξης το οποίο μετατρέπει τον δυστυχή και πολυβασανισμένο χαμάλη σε συνειδητό κουβαλητή που αδημονεί για το έργο του.

Φαινομενικά η μεταβολή αυτή αποτελεί βελτίωση της κατάστασης του Σίσυφου εφ’ όσον είναι πεπεισμένος  ότι κάνει κάτι καταπληκτικό παρά το γεγονός ότι εξοντώνεται σωματικά. Ωστόσο ούτε νόημα, ούτε κάποια εγγενής αντικειμενική αξία υπάρχει στο επαναλαμβανόμενο χαμαλίκι.

Ο κ. Χατζημωυσής σημειώνει: “Προσωπικά δεν είμαι διόλου βέβαιος αν, μεταλλάσσοντας την κατάστασή του, οι θεοί έδρασαν από οίκτο ή από χαιρεκακία. Γιατί, σκεφτείτε, πώς θα μπορούσε να βρίσκει κάποιος το ατέρμονο σπρώξιμο ενός βράχου καταπληκτικό; Δύο είναι τα πιθανά σενάρια. Στο πρώτο, το υγρό το οποίο κυλά στις φλέβες του Σίσυφου του δημιουργεί την παραίσθηση ότι υπάρχει κάτι σε αυτό που κάνει, κάποια ποιότητα ή αξία, η οποία όμως δεν υφίσταται πραγματικά. Στο δεύτερο σενάριο, το ενέσιμο υγρό μειώνει τις διανοητικές του ικανότητες, απαλείφοντας έτσι τη δυνατότητά του να αντιληφθεί την ανιαρότητα, τη ματαιότητα του έργου του ή να τη συγκρίνει με άλλες πιο αξιόλογες, πιο σημαντικές, πιο ωφέλιμες δραστηριότητες στις οποίες θα μπορούσε να δώσει την ενέργειά του. Όποιο σενάριο και να υιοθετήσουμε, υπάρχει, νομίζω, κάτι προβληματικό στη ζωή του μεταλλαγμένου Σίσυφου”.

Και ο κ. Χατζημωυσής καταλήγει: “Εκείνο όμως που μπορούμε να συγκρατήσουμε από αυτή την ιστορία είναι ότι μας παρέχει έναν τρόπο να εννοήσουμε πώς μπορεί να συμβιβάζεται η έλλειψη απελπισίας με την απουσία ελπίδας. Στην καθημερινότητα του μεταλλαγμένου Σίσυφου ο συνδυασμός επιθυμίας για κάτι, όπως το σπρώξιμο ενός βράχου, και πεποίθησης ότι μπορεί να συμβεί εκπληρούται αδιατάρακτα. Η ζωή του όμως στερείται ουσιαστικά νοήματος”.

Προσπαθούμε να κατανοήσουμε το γεγονός ότι τέσσερις (4) στους δέκα (10) ψηφοφόρους επέλεξαν την κυρίαρχη εκδοχή του αστικού πολιτικού συστήματος ενισχύοντας την συσπείρωση της παρασιτικής επιχειρηματικής και μιντιακής ελίτ σ’ ένα καθεστώς που όμοιό του δεν είδαμε στη μεταπολίτευση. Επέλεξαν να ενισχύσουν την διαπλεκόμενη και διολισθαίνουσα σε ακροδεξιά μονοπάτια ΝΔ η οποία έχει προ πολλού κουνήσει το μαντήλι στις φιλελεύθερες ιδέες του αστισμού. Την παράταξη που έριξε τη συλλογικότητα και την αλληλεγγύη βορά στους μοναχικούς λύκους.

Δυσκολευόμαστε να επιλέξουμε κάποιο από τα παραπάνω σενάρια που έκαναν το ψηφοφόρο μεταλλαγμένο Σίσυφο ώστε να σπρώχνει ευτυχής το βράχο μιας δυστοπικής ζωής.

Συζητάμε την εκδοχή ότι ο μεταλλαγμένος ψηφοφόρος είχε παραισθήσεις λόγω του καθημερινού βομβαρδισμού του, επί 8 χρόνια, από τη μονοφωνία μιας εξαγορασμένης ενημέρωσης. Μιας κυριαρχίας εξαπάτησης γκεμπελικής έμπνευσης. Ή μήπως όχι;

Συζητάμε επίσης την άποψη ότι τα επιδόματα, τα καλάθια καπαμά, τα διάφορα pass που δεν αντιμετώπισαν την ακρίβεια και την αισχροκέρδεια, το χρήμα που έρευσε προεκλογικά στις αποζημιώσεις, στις απευθείας αναθέσεις δισεκατομμυρίων και στις επιστρεπτέες προκαταβολές, δημιούργησαν μια κοινωνία χαμηλής διανοητικής ικανότητας στην οποία κυριάρχησε το ατομικό βόλεμα έναντι του κοινωνικού συμφέροντος. Ή μήπως όχι;

Συζητάμε την εκτίμηση ότι το προσωπικό συμφέρον, και μόνον, αποχαύνωσε και μετάλλαξε τον ψηφοφόρο ώστε να αγνοήσει ότι το σπίτι του διπλανού του κινδυνεύει από πλειστηριασμό, ότι ο φίλος του είναι άνεργος ή απλήρωτος και χωρίς προστασία από την εργοδοτική αυθαιρεσία ή υποαμειβόμενος, ότι ο πατέρας του πέθανε εκτός ΜΕΘ λόγω εγκατάλειψης του ΕΣΥ. Να αγνοήσει ότι το παιδί του φίλου του ξυλοφορτώθηκε αναίτια στη διαδήλωση, ότι ο μισθός του γείτονα τελειώνει στο πρώτο εικοσαήμερο του μήνα, ότι  καταργούνται ατομικά, κοινωνικά και δημοκρατικά δικαιώματα από μια εξουσία που οικοδομεί παρακρατικές δομές, που χειραγωγεί τη δικαιοσύνη και βάζει χέρι στις ανεξάρτητες αρχές.Ή μήπως όχι;

Δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε πώς τέσσερις στους δέκα ψηφοφόρους έχαψαν το παραμύθι ότι φταίει μόνο ένας σταθμάρχης για τον άδικο χαμό 57 ανθρώπων στα Τέμπη. Ότι φταίνε μόνο οι εγκληματίες διακινητές προσφύγων που πνίγονται απελπισμένοι άνθρωποι στη θάλασσα.

Μας τρομάζει το γεγονός ότι ο νεοέλληνας έχαψε το ακροδεξιό, ρατσιστικό αφήγημα ότι κινδυνεύει να αλλοιωθεί το DNA μας, τα ιερά και τα όσια μας αν επιλέξουμε να μη διώξουμε τον Ξένιο Δία από τον πολιτισμό μας; Ότι το 13% των ψηφοφόρων κινήθηκε στα όρια του ναζισμού, της θρησκοληψίας και του σκοταδισμού. Στο πιο ακραίο αντιδραστικό φάσμα της ελληνικής κοινωνίας.

Το δια ταύτα: Ο μεταλλαγμένος Σίσυφος ψηφοφόρος δε νοιώθει απελπισμένος. Αγαπάει το βράχο του, είναι ερωτευμένος μαζί του, είναι ερωτευμένος με τον εαυτό του και την αυταπάτη του, με την ιδέα ότι δεν υπάρχει κοινωνία παρά μόνο το άτομο. Πίστεψε στην απάτη που του σερβίρει ο κύριος πολιτικός εκφραστής της αρπαχτής. Πεθαίνει για σένα [Κυριάκο] κι ας είσαι απάτη, δεν πα να είσαι ψέμα αυτός σε λέει αγάπη!! 

Αγάπα, “Σίσυφε”, την παραμύθα σου ως εαυτόν, και άσε τον πλησίον σου να βολοδέρνει. Μέχρι να έρθει η σειρά σου να κάτσεις στον πάγκο του χασάπη…

ΥΓ: Αρκεί ο ισχυρισμός ότι για τη μετάλλαξη του ψηφοφόρου φταίει η μη πειστική πολιτική πρόταση της αντιπολίτευσης και κυρίως της κυβερνώσας Αριστεράς; Ή μήπως όχι, αν αναλογισθούμε ότι ζούμε στην εποχή της Μεταδημοκρατίας, της απο-ιδεολογικοποίησης και της ταχείας ακροδεξιάς ανάκαμψης την οποία πριμοδοτεί το σύστημα και στη χώρα μας;