Εκλογές 2023: Τρεις λόγοι για τη συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ

Το εκλογικό αποτέλεσμα δεν προκάλεσε πολιτικό σοκ μόνο στον ηττημένο της αναμέτρησης. Ακόμα και δεξιά στελέχη αδυνατούν να ερμηνεύσουν αυτήν την πρωτοφανή διαφορά την ώρα που στη Χαριλάου Τρικούπη δικαίως πανηγυρίζουν, αλλά αδίκως παραβλέπουν το τι μπορεί να σηματοδοτήσει η λευκή επιταγή στον βαλκανικό ορμπανισμό. Πάρα ταύτα, ας αφήσουμε πώς κάποιοι μπερδεύουν τη σκιά τους με το μπόι τους κι ας αναψηλαφήσουμε τους λόγους που οδήγησαν στη διαφορά των 20 μονάδων εις βάρος του ΣΥΡΙΖΑ.

Πρώτον, η στρατηγική επιλογή επιμονής στο αφήγημα της απλής αναλογικής αποδείχτηκε απόφαση πολιτικής αυτοκτονίας. Δεν είναι μόνο πως το συγκεκριμένο εκλογικό σύστημα δεν έχει κανένα σημείο επαφής με την πολιτική κουλτούρα αυτής της χώρας, όπως αυτή διαμορφώθηκε από το 1974 και μετά. Πρακτικά μιλώντας, δεν υπήρχαν στον ορίζοντα πολιτικοί εταίροι. Όσες δυνάμεις -θεωρητικά και μόνο- γινόντουσαν αντιληπτές ως οιονεί συνομιλητές, αντιμετώπισαν τον ΣΥΡΙΖΑ πιο εχθρικά ακόμα κι από τη ΝΔ. Έτσι, η αξιωματική αντιπολίτευση έφτασε να πριμοδοτήσει τους «συνδιαμορφωτές» της προοδευτικής διακυβέρνησης, ανοίγοντας την πόρτα των εκλογικών διαρροών προς όλες σχεδόν τις κατευθύνσεις.

Παράλληλα, η αβεβαιότητα και ανασφάλεια που προκάλεσε το συγκεκριμένο αφήγημα, με τον εκάστοτε εκπρόσωπο της ΝΔ στα προεκλογικά πάνελ να καταναλώνει ποπ κορν την ώρα που όλες οι προοδευτικές δυνάμεις στόχευαν στον υποψήφιο του ΣΥΡΙΖΑ και εκείνος πάσχιζε να μην αντιστρέψει τα πυρά, φαίνεται πως ξύπνησε μνήμες 2015. Το μένος που δέχτηκε προεκλογικά η Κουμουνδούρου από όμορους χώρους φαίνεται πως επανενεργοποίησε τα αντιΣΥΡΙΖΑ αντανακλαστικά, γεγονός που συνδυάζεται με το γεγονός ότι η αξιωματική αντιπολίτευση δεν «αναμετρήθηκε» ποτέ με σοβαρούς όρους με όσα της προσάπτουν για τη συγκεκριμένη συγκυρία οι υπεύθυνοι της χρεοκοπίας της χώρας και -κυρίως- δεν εξήγησε στην κοινωνία πώς και τι έγινε τις κρίσιμες ώρες της διαπραγμάτευσης (ακόμα και το κρίσιμο 17ωρο).

Δεύτερον, η φόρμουλα αντιμετώπισης ή διαχείρισης των παραδοσιακών Μέσων ήταν αυτοαναιρετική έως ανύπαρκτη. Ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσιαζόταν να πατά σε δυο βάρκες και ως είθισται σε τέτοιες περιπτώσεις, η ισορροπία οδηγεί σε μακροβούτι. Από τη μία, διατύπωνε κατηγορίες περί λίστας Πέτσα ή ενημέρωσης 107 και από την άλλη, εξέφραζε προβληματισμούς για τον πενιχρό χρόνο προβολής των θέσεών του, ζητώντας επί της ουσίας καλύτερη αντιμετώπιση. Δυστυχώς, το συγκεκριμένο ζήτημα δεν αντιμετωπίζεται με μαστίγιο και καρότο ή διαχειριστική σχοινοβασία. Είτε θα έπρεπε να ανοίξει ένας προσεκτικός και αξιοπρεπής δίαυλος επικοινωνίας με κάποιον ή κάποιους τηλεοπτικούς σταθμούς προκειμένου να προκληθεί ρήγμα στη μονοφωνία του καθεστώτος είτε θα έπρεπε να καταστήσει σαφές πως αποχωρεί από ένα σικέ ενημερωτικό παιχνίδι, δίνοντας έμφαση σε πιο σύγχρονες μορφές επικοινωνίας με τον κοινωνικό παράγοντα.

Τρίτον, η μέχρι πρότινος σταθερά της πολυσυλλεκτικότητας για τα σύγχρονα κόμματα εξουσίας αποδείχτηκε παράγοντας ιδεολογικής σύγχυσης και δη σε μια συγκυρία που η κομματική ταύτιση είναι τουλάχιστον αδύναμη σε σχέση με τα δεδομένα του παρελθόντος. Ο ΣΥΡΙΖΑ εξέπεμπε αντιφατικά ιδεολογικοπολιτικά μηνύματα, καταφέρνοντας να μπερδέψει ακόμα και σημαντικό ποσοστό ψηφοφόρων που το 2019 αποφάσισαν να τον ξανά εμπιστευτούν. Η αξιωματική αντιπολίτευση θεωρήθηκε αντισυστημικό κόμμα για τους λάτρεις της συστημικής ψήφου και συστημικός φορέας για τους αντισυστημικούς ψηφοφόρους. Όχι, το επιχείρημα αυτό δεν συμπυκνώνεται αποκλειστικά και μόνο στην υποψηφιότητα του Ευάγγελου Αντώναρου. Ωστόσο, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ μιλούσε για την τραυματική διακυβέρνηση Καραμανλή δεν θα έπρεπε να καλλωπίζει τον λόγο του για να μην δεχτεί κριτική λόγω της υποψηφιότητας Αντώναρου.

Μπορεί η ήττα του ΣΥΡΙΖΑ να ισούται με συντριβή, αλλά τα ηνία της εκπροσώπησης του προοδευτικού κόσμου δεν χάθηκαν από τα χέρια του. Ακόμα κι αν το εκλογικό αποτέλεσμα οδηγεί στο συμπέρασμα της δεξιάς ηγεμονίας, τα αριστερά αντανακλαστικά μίας μεγάλης κοινωνικής μερίδας δεν μπορεί να εξαλείφθηκαν μέσα σε μόλις τέσσερα χρόνια. Η Κουμουνδούρου οφείλει να ανασυνταχθεί, να αναγνώσει την καθίζηση με ψυχραιμία και να χαράξει μία στρατηγική που θα εφάπτεται με τις κοινωνικές ανάγκες και τις αγωνίες του αριστερού χώρου, μακριά από προσωπικούς ιδεαλισμούς ή συλλογικές ονειρώξεις. Πρωτίστως, οφείλει τόσο να αναλύσει πώς για άλλη μια εκλογική μάχη βρέθηκε προ εκπλήξεως την ώρα των εκλογικών αποτελεσμάτων όσο και να κατανοήσει τα εργαλεία με τα οποία νίκησε ο αντίπαλός της. Όχι για να τα οικειοποιηθεί, αλλά για να τα εξουδετερώσει.