Βερσαλλίες: Οι θέσεις της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για Ουκρανία, Ενέργεια και Ασφάλεια

Οι εξελίξεις στην Ουκρανία και πώς μπορεί η Ε.Ε. να στηρίξει περαιτέρω την Ουκρανία ανθρωπιστικά, οικονομικά και πολιτικά – συμπεριλαμβανομένης και της εξέτασης του αιτήματός της για ένταξη στην Ε.Ε. – η μείωση της εξάρτησης από τις ενεργειακές πηγές της Ρωσίας, η ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της Ε.Ε., καθώς και η ενίσχυση των οικονομικών θεμελίων της Ε.Ε είναι σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές οι βασικές ενότητες του άτυπου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που ξεκινά το απόγευμα στις Βερσαλλίες. Τα ίδια πρόσωπα τονίζουν ότι οι ηγέτες της ΕΕ θα συζητήσουν, επίσης, την περαιτέρω στήριξη

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει ήδη ζητήσει μέσω του σχεδίου «έξι σημείων» και της σχετικής επιστολής του προς την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρέμβαση ώστε να μπει «φρένο» στην αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου για να αποσυνδεθεί η γεωπολιτική από την ενεργειακή κρίση, όπως σημειώνουν οι ίδιες πηγές. Ταυτόχρονα, ο κ. Μητσοτάκης πέτυχε να ενταχθεί στα συμπεράσματα του προηγούμενου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου πρόβλεψη για δέσμη μέτρων, που θα απορροφήσει τις διακυμάνσεις των τιμών της ενέργειας για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Επιπλέον αναμένεται και πάλι να υπογραμμίσει ότι πρόκειται για ένα πρόβλημα πανευρωπαϊκό, το οποίο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Αναφορικά με τη συζήτηση περί περαιτέρω ανάπτυξης και επένδυσης στις αμυντικές δυνατότητες της Ε.Ε., η Αθήνα έχει πάρει ξεκάθαρη θέση για την ανάγκη ενίσχυσης του ευρωπαϊκού πυλώνα ασφάλειας, που θα λειτουργήσει συμπληρωματικά προς το ΝΑΤΟ και θα ενισχύσει την ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία. Κυβερνητικά στελέχη επισημαίνουν, δε, πως ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει θέσει επανειλημμένα το ζήτημα της εξαίρεσης των αμυντικών δαπανών από τους δημοσιονομικούς κανόνες, συζήτηση που γίνεται ξανά επίκαιρη, καθώς η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει επαναφέρει ως προτεραιότητα το θέμα της ευρωπαϊκής ασφάλειας και την ανάγκη αμυντικής ενίσχυσης σειράς κρατών-μελών.

Στα της Ουκρανίας, η ελληνική πλευρά πρόκειται σύμφωνα με πηγές του Μεγάρου Μαξίμου να επαναλάβει την στήριξή της, κάτι, που αποδείχθηκε έμπρακτα με την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας και αμυντικού υλικού. Αναφορικά δε με το ουκρανικό αίτημα ένταξης στην Ε.Ε., η Αθήνα συμφωνεί στην ανάγκη να εκπεμφθεί ισχυρό πολιτικό μήνυμα στήριξης της ενταξιακής προοπτικής της Ουκρανίας. Ωστόσο, δεν πρέπει να παραβλεφθεί πως η ενταξιακή προοπτική είναι μια διαδικασία, η αξιοπιστία της οποίας δεν πρέπει να υπονομευθεί.

Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΡΙΒΕΙΑ

Σχέδιο έξι σημείων προτείνει ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, σε επιστολή του προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, για την αντιμετώπιση της κλιμάκωσης που παρατηρείται στη χονδρική αγορά του φυσικού αερίου. Συγκεκριμένα, στην επιστολή που απέστειλε χθες και κοινοποίησε επίσης στον αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την επίτροπο Ενέργειας και τη γενική διευθύντρια Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αναφέρει:

«Αγαπητή Πρόεδρε,

Σας γράφω αυτή την επιστολή σχετικά με την αυξανόμενη οικονομική απειλή που αφορά την χονδρική αγορά φυσικού αερίου, την οποία πιστεύω πως θα πρέπει άμεσα και αποφασιστικά να αντιμετωπίσουμε, ώστε να αποτρέψουμε να επιφέρει επιπλέον κόστος στις ζωές των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις οικονομίες των κρατών-μελών και στην επιτυχή εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Η εξέλιξη των τιμών αναφοράς στη χονδρική αγορά φυσικού αερίου τους τελευταίους μήνες, και ειδικά από τον Δεκέμβριο του 2021, δεν καθοδηγείται πια από τις κανονικές δυνάμεις της προσφοράς, όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) και της Ομάδας Συντονισμού για το Φυσικό Αέριο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στην πραγματικότητα, καθοριστικό ρόλο πλέον στη διαμόρφωση των τιμών διαδραματίζουν πολιτικές δηλώσεις και φόβοι που πηγάζουν από τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία που οδηγούν σε αβεβαιότητα, τεράστιες διακυμάνσεις τιμών και κερδοσκοπία.

Η κρίση που είναι σε εξέλιξη στην Ουκρανία έχει ουσιαστικά παρακάμψει τους φυσικούς μηχανισμούς διαμόρφωσης των τιμών και δυστυχώς κάθε προσπάθεια εκ μέρους της Ένωσής μας μέχρι τώρα, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε αυτό το ζήτημα, δεν κατέστη δυνατόν να αντισταθμίσει το τεράστιο βάρος που επωμίζονται τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις. Το παράδοξο είναι πως ούτε η παραγωγική δυνατότητα ούτε οι εφοδιαστικές αλυσίδες φυσικού αερίου έχουν επηρεαστεί από την τρέχουσα κρίση. Αυτό σημαίνει πως δεν έχουμε πρόβλημα ποσότητας, αλλά έχουμε πρόβλημα στις τιμές.

Σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα αυτό μπορεί να αμβλυνθεί, μειώνοντας την εξάρτηση της Ένωσης από το Ρωσικό φυσικό αέριο. Σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, ωστόσο, πιστεύω ότι μία στοχευμένη και χρονικά περιορισμένη παρέμβαση στην αγορά είναι απαραίτητη προκειμένου να ομαλοποιήσουμε την κατάσταση. Όλα αυτά τα μέτρα θα πρέπει να εστιάζουν στις τιμές του φυσικού αερίου και όχι στις ποσότητες, θα πρέπει να εφαρμοστούν για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, και να έχουν σαφώς προσδιορισμένες προϋποθέσεις ενεργοποίησης, αλλά και ρήτρες εξόδου. Με μία τέτοιου είδους παρέμβαση στην αγορά, η Ένωσή μας μπορεί να προστατεύσει τα μέλη της, σταματώντας την “εργαλειοποίηση” του φυσικού αερίου σε βάρος των οικονομιών μας και αποσυνδέοντας την γεωπολιτική απο την ενεργειακή κρίση, χωρίς να επηρεάζεται η παραγωγή και η προσφορά του φυσικού αερίου βραχυπρόθεσμα.

Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι απίθανο το πρόβλημα αυτό να εκλείψει μόλις υποχωρήσει η ζήτηση για αέριο θέρμανσης. Αν δεν δράσουμε τώρα,το πρόβλημα θα συνεχιστεί στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος -που συνδέονται με τις τιμές του φυσικού αερίου στις αγορές χονδρικής- τους επόμενους μήνες της άνοιξης και του καλοκαιριού, θέτοντας ένα τεράστιο βάρος στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.

Κατόπιν προσεκτικής αξιολόγησης των διαθέσιμων επιλογών, θα ήθελα να σας προτείνω ένα «Σχέδιο Έξι Σημείων. Κάθε στοιχείο του Σχεδίου έχει ως στόχο να αντιμετωπίσει την υφιστάμενη κλιμάκωση που παρατηρείται στη χονδρική αγορά του φυσικου αερίου.

1. Πλαφόν Τιμών: Πλαφόν στις τιμές του Ταμείου Μεταφοράς Τίτλων, το οποίο θα έχει ως σημείο αναφοράς την ιστορικά υψηλότερη τιμή αερίου πριν από την κρίση

2. Ημερήσιο Όριο Τιμών ως Προστατευτικό Μέτρο: Ένα εύρος διακύμανσης στις τιμές του Ταμείου Μεταφοράς Τίτλων, για παράδειγμα της τάξεως του +/- 10%

3. Καθορισμός Τιμών σε περίπτωση Έκτακτης Ανάγκης: Καθορισμός τιμών στο Ταμείο Μεταφοράς Τίτλων, ως μέτρο έκτακτης ανάγκης στην περίπτωση που υπάρξουν ανακοινώσεις που αφορούν τις ροές φυσικού αερίου μέσω αγωγών από τη Ρωσία

4. Πλαφόν στο Κέρδος: Πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους στην χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, για παράδειγμα της τάξεως του 5%, βάσει της παρακολούθησης του κόστους παραγωγής από τους ρυθμιστές της αγοράς και το Σταθμισμένο Κόστος Παραγωγής Ενέργειας (LCOE) στις μονάδες παραγωγής.

5.Εμπόριο με Φυσική Παράδοση: Θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να επιτραπεί, η επιλογή για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, που θα επιτρέπει τις συναλλαγές μόνο με φυσική παράδοση.

6.Ενίσχυση Ρευστότητας: Αύξηση της ρευστότητας στην αγορά φυσικού αερίου συνδέοντας τις αγορές ΗΠΑ/ ΕΕ/ Ασίας. Για παράδειγμα, ενισχύοντας τη συνεργασία με την Κίνα όσον αφορά τα φορτία Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG), με πιθανό πλαφόν στο κόστος μεταφοράς για να εξουδετερωθούν κίνητρα κερδοσκοπίας.

Όλες αυτές οι επιλογές αποτελούν σημαντικές παρεμβάσεις στην αγορά που έχουν χρησιμοποιηθεί και στο παρελθόν σε έκτακτες περιπτώσεις σε άλλες αγορές, με στόχο την εξισορρόπησή τους, ενώ σε κάποιες άλλες αγορές συνιστούν πάγια χαρακτηριστικά. Πιστεύω ακράδαντα πως οι ασυνήθιστες εποχές επιβάλλουν ασυνήθιστα μέτρα. Οι ενέργειες αυτές αποβλέπουν μόνο στην προστασία της εύρυθμης λειτουργίας της χονδρικής αγοράς αερίου, η οποία έχει υποστεί μεγάλη πίεση εξαιτίας της διαρκώς εντεινόμενης κρίσης στην Ουκρανία, με σοβαρές συνέπειες και στην ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από το αέριο.

Ενώ ο μεσομακροπρόθεσμος στόχος θα πρέπει να είναι η επιστροφή σε μια αγορά που λειτουργεί κανονικά, είναι υποχρέωση των κυβερνήσεων και των ρυθμιστών να παρεμβαίνουν όταν έκτακτες περιστάσεις διαταράσσουν κατά τα άλλα υγιείς μηχανισμούς της αγοράς.

Το Σχέδιο Έξι Σημείων έχει σχεδιαστεί για να προστατεύσει και να επαναφέρει τις αγορές χονδρικής φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και να διασφαλίσει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι πολίτες και οι οικονομίες των κρατών-μελών της, αλλά και η παγκόσμια οικονομία, δεν θα υποφέρουν αδικαιολόγητα σε μια περίοδο που ήδη χαρακτηρίζεται από μεγάλες προκλήσεις.

Ελπίζω ότι θα βρείτε το σκεπτικό μου και την πρότασή μου επίκαιρα και παραμένω στη διάθεσή σας για μια πιο λεπτομερή ανταλλαγή απόψεων πάνω στο ζήτημα.

Με εκτίμηση, Κυριάκος Μητσοτάκης»

Η επιστολή κοινοποιήθηκε, επίσης, στον Φρανς Τίμερμανς, αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την Κάντρι Σίμσον, επίτροπο Ενέργειας και την Ντίτε Γιουλ Γιόργκενσεν, γενική διευθύντρια Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Μητσοτάκης: Πρόσθετο πρόγραμμα στήριξης επιχειρήσεων, νοικοκυριών, αγροτών – Το επόμενο δεκαήμερο οι ανακοινώσεις