Τι αλλάζει στη διαχείριση του νέου ΕΣΠΑ

Σειρά ρυθμίσεων με στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της διαχείρισης των συγχρηματοδοτούμενων έργων, της επιτάχυνσης των διαδικασιών, της υποστήριξης και ενίσχυσης των δικαιούχων, και των φορέων υλοποίησης, καθώς και της ενίσχυσης της διαφάνειας, της πρόληψης και της καταπολέμησης της απάτης, περιλαμβάνονται στο σχέδιο νόμου που παρουσίασε ο υπουργός Ανάπτυξης Κ. Σκρέκας για το νέο ΕΣΠΑ 2014 – 2020.

Όπως ανακοινώθηκε:

* Πράξεις, των οποίων το χρονοδιάγραμμα έναρξης και υλοποίησης αποκλίνει σημαντικά, τίθενται

σε καθεστώς «προειδοποιητικής απένταξης», εντός του οποίου ο φορέας θα πρέπει να προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες επιτάχυνσης, άλλως το έργο απεντάσσεται.

* Η εγγραφή σε ΣΑΕ (δηλαδή σε κωδικό για χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ) της κύριας εργολαβίας γίνεται εφόσον έχουν ολοκληρωθεί οι προκαταρκτικές ενέργειες για την ουσιαστική έναρξη του έργου (μελέτες, έρευνες, κήρυξη απαλλοτριώσεων κ.λπ.).

* Οι Διαχειριστικές Αρχές δεν μπορούν να προβαίνουν στην ένταξη έργων, εφόσον έχουν δεσμεύσει μέχρι το 110% του διαθέσιμου προϋπολογισμού του Επιχειρησιακού Προγράμματος. Έτσι, δεν θα είναι δυνατή η επιβάρυνση των Προγραμμάτων πέραν των διαθέσιμων πόρων και θα ελαχιστοποιηθεί η επιβάρυνση του Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.

* Προβλέπονται ταχύτερες διαδικασίες για την πληρωμή των δικαιούχων συγχρηματοδοτούμενων έργων.

* Προβλέπεται ενισχυμένη υποστήριξη των δικαιούχων μέσω των Διαχειριστικών Αρχών των Περιφερειών και των Επιτελικών Μονάδων των Υπουργείων.

* Προβλέπεται η αποκλειστική χρήση ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την ανάρτηση, δημοσιοποίηση και διαβούλευση εγγράφων μεταξύ των Υπηρεσιών/Δομών των συγχρηματοδοτούμενων έργων, με στόχο την παροχή έγκαιρης και έγκυρης πληροφόρησης προς τους φορείς που εμπλέκονται στη διαχείριση, τον έλεγχο και την παρακολούθηση των συγχρηματοδοτούμενων έργων.

* Στο πλαίσιο του Σχεδίου Δράσης, όπως αυτό προκύπτει από την Εθνική Στρατηγική κατά της Απάτης στις Διαρθρωτικές Δράσεις, καθορίζονται μέτρα πρόληψης και καταπολέμησης της απάτης στα συγχρηματοδοτούμενα έργα, η εφαρμογή των οποίων είναι υποχρεωτική για όλες τις εμπλεκόμενες στη διαχείριση και τον έλεγχο Υπηρεσίες.

Τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου σχεδίου νόμου σύμφωνα με την ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης είναι:

· Ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο των απαιτήσεων των κανονισμών για τα Συστήματα Διαχείρισης και Ελέγχου της περιόδου 2014 – 2020 εισάγοντας παράλληλα, μέτρα τα οποία θα συμβάλουν στην αποτελεσματικότερη και ποιοτικά αποδοτικότερη λειτουργία του Συστήματος.

· Εναρμόνιση με το περιεχόμενο του εγκεκριμένου συμφώνου εταιρικής σχέσης με την Κομισιόν.

· Διασφάλιση της ομαλής μετάβασης από την Προγραμματική Περίοδο 2007-2013 στην Προγραμματική Περίοδο 2014-2020 και της αποτελεσματικής διαχείρισης της κρίσιμης μεταβατικής περιόδου.

· Ενίσχυση διοικητικής ικανότητας υπουργείων και δικαιούχων για θέματα συγχρηματοδοτούμενων έργων, μέσω υποστήριξης των υπηρεσιών και των εποπτευόμενων φορέων τους από τις νέες Επιτελικές Μονάδες και τις Διαχειριστικές Αρχές των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων.

· Λιγότερες Δομές: μια Επιτελική Μονάδα ανά Υπουργείο, στην οποία μεταφέρονται όλες οι αρμοδιότητες των υφιστάμενων Ειδικών Υπηρεσιών Εφαρμογής και Συντονισμού.

· Αμεση ενεργοποίηση του συστήματος διαχείρισης και ελέγχου της προγραμματικής περιόδου 2014 – 2020: μέσω του ορισμού των νέων Δομών με μετεξέλιξη των υφιστάμενων και της αυτοδίκαιης μετάβασης προσωπικού σε αυτές.

· Διαχειριστικές αρχές τομεακών Ε.Π: Τέσσερις Διαχειριστικές Αρχές για την διαχείριση των τομεακών Ε.Π. (πλην του Ε.Π. για την Τεχνική Βοήθεια) οι οποίες προκύπτουν, είτε από μετονομασία υπάρχουσας ΔΑ του ΕΣΠΑ 2007-2013, είτε από συγχώνευση περισσοτέρων ΔΑ. Οι ΔΑ υπάγονται σε Ειδικούς Γραμματείς του ΥΠΑΑΝ. Ένας Ειδικός Γραμματέας για τα ΕΠ των Διαρθρωτικών Ταμείων Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ταμείο Συνοχής και ένας Ειδικός Γραμματέας για τα ΕΠ του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου.

· Διαχειριστικές Αρχές Περιφερειακών Ε.Π.: Δεκατρείς Δ.Α. για τα Περιφερειακά ΕΠ, την διαχείριση των οποίων αναλαμβάνουν οι υφιστάμενες Ειδικές Υπηρεσίες των Περιφερειών (ΕΔΑ) και οι οποίες αναβαθμίζονται και πάλι, όπως στο Γ΄ ΚΠΣ 2000-2006, από Ενδιάμεσοι Φορείς Διαχείρισης σε Διαχειριστικές Αρχές. Οι ΔΑ των ΠΕΠ υπάγονται στον οικείο Περιφερειάρχη. Προβλέπεται η ενίσχυση των ΔΑ των ΠΕΠ δεδομένων των αυξημένων αρμοδιοτήτων διαχείρισης, σε σχέση με το ΕΣΠΑ 2007-2013 (δράσεις Κοινωνικού Ταμείου, Γεωργικού Ταμείου κλπ).

· Ενδιάμεσοι φορείς διαχείρισης: Περιγράφονται συγκεκριμένες περιπτώσεις εκχώρησης αρμοδιοτήτων διαχείρισης, ενώ είναι δυνατή, κατόπιν σχετικής απόφασης του Υπουργού Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας να εκχωρούνται σχετικές αρμοδιότητες και σε άλλους φορείς, σε περίπτωση τεκμηριωμένης ανάγκης.

· Επιτελικές Δομές Υπουργείων: Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013 λειτουργούν ήδη σε 12 Υπουργεία Ειδικές Υπηρεσίες Εφαρμογής/Συντονισμού, οι οποίες παρακολουθούν την ορθή εφαρμογή των τομεακών πολιτικών του οικείου Υπουργείου κατά την υλοποίηση των ΕΠ του ΕΣΠΑ. Οι νέες Επιτελικές Δομές στις περιπτώσεις αυτές προκύπτουν είτε από μετονομασία, είτε από συγχώνευση των υφιστάμενων Ε.Υ., ενώ στις υπόλοιπες περιπτώσεις υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας νέων. Οι Επιτελικές των Υπουργείων συμμετέχουν ενεργά καθ’ όλη την διάρκεια σχεδιασμού, εξειδίκευσης και υλοποίησης των Ε.Π. και εξασφαλίζουν την εφαρμογή των τομεακών πολιτικών των οικείων Υπουργείων κατά την έγκριση και ένταξη έργων στα ΕΠ του ΕΣΠΑ.

· Εθνική Αρχή Συντονισμού: Η ΕΑΣ αποτελεί την Κεντρική Αρχή Συντονισμού και καθοδήγησης των Δ.Α. και αποτελεί τον κύριο συνομιλητή της χώρας με την Επιτροπή. Η ΕΑΣ υπάγεται στον Γενικό Γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ και απαρτίζεται από έξι (6) Ειδικές Υπηρεσίες: Την Ε.Υ. Στρατηγικής Σχεδιασμού και Αξιολόγησης, την Ε.Υ. Συντονισμού της Εφαρμογής, την Ε.Υ. Θεσμικής Υποστήριξης, την Ε.Υ. Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος, την Ε.Υ. Εφαρμογής και Συντονισμού δράσεων ΕΚΤ και την Ε.Υ. Κρατικών Ενισχύσεων.

Στο υπουργείο υποστηρίζουν πως το προηγούμενο διάστημα εκπονήθηκαν με την εποπτεία του Υπουργείου Ανάπτυξης μελέτες προκειμένου να αναδειχθούν τα στάδια εκείνα και οι διαδικασίες, οι οποίες προκαλούσαν αναποτελεσματικότητα στην υλοποίηση των δράσεων. Ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής:

* Ανεπαρκής δημοσιοποίηση – ενημέρωση των δικαιούχων στο στάδιο προετοιμασίας των προτάσεων, με άμεση συνέπεια στην ποιότητα των υποβαλλόμενων σχεδίων ως προς την αρτιότητα, ωριμότητα και πληρότητα

* Χρονοβόρες διαδικασίες έγκρισης ως απόρροια του προηγούμενου σημείου.

* Σημαντικές καθυστερήσεις στο στάδιο της διαγωνιστικής διαδικασίας λόγω προσφυγών, ενστάσεων κλπ.

* Σημαντικές καθυστερήσεις στο στάδιο της συμβασιοποίησης, λόγω των προαπαιτούμενων ελέγχων και διατυπώσεων σύμφωνης γνώμης από πέραν του ενός οργάνου (Διαχειριστική Αρχή, Ελεγκτικό Συνέδριο, Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων).

* Εμπλοκές κατά το στάδιο της υλοποίησης, σχετίζονται με την ποιότητα των μελετών, της επίβλεψης και διαχείρισης των έργων αλλά και χρονοβόρων διαδικασιών για την κήρυξη απαλλοτριώσεων.