Politico: Πώς ο κορωνοϊός θα ανατρέψει την παγκόσμια τάξη πραγμάτων

Η πανδημία του κορωνοϊού, «θερίζει» ζωές ανά την υφήλιο προκαλώντας εκατόμβες θυμάτων και ένα τεράστιο σοκ στην παγκόσμια οικονομία, αυξάνει τις εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας και εναπόκειται στην Ευρώπη να εκμεταλλευτεί αυτό το ρήγμα, σχολιάζει σε άρθρο του το Politico.

Εκτός της κρίσης της δημόσιας υγείας με την Ευρώπη στο επίκεντρό της, η πανδημία του κορωνοϊού πιθανότατα θα αποτελέσει ένα σημείο καμπής στη διεθνή τάξη πραγμάτων, επιταχύνοντας δυναμικές

Όπως σημειώνει στο άρθρο της η Νάταλι Τότσι, διευθύντρια του Istituto Affari Internazionali και ειδική σύμβουλος του Ύπατoυ Εκπρόσωπος της ΕΕ για την εξωτερική  πολιτική, Ζοζέπ Μπορέλ, «ο κορωνοϊός εξερράγη στον πλανήτη την ώρα που έφθανε στο αδιαμφισβήτητο τέλος της η ηγεμονία που απολάμβαναν οι ΗΠΑ ως μοναδική υπερδύναμη. Η διεθνής τάξη μεταβαίνει από το μονοπολικό στο πολυπολικό σύστημα, με την Κίνα να συνιστά την πιο επιφανή πρόκληση για την Ουάσιγκτον. Η αντιπαλότητα μεταξύ των δύο δυνάμεων έχει ήδη πυροδοτήσει έναν εμπορικό πόλεμο και μια σύγκρουση στον ψηφιακό τομέα για την κινεζική εταιρεία τηλεπικοινωνιών Huawei. Mε τον κορωνοϊό η αντιπαράθεση αυτή προσέλαβε και σαφή ιδεολογικά υπονοούμενα με την Κίνα να προσπαθεί να αυτοπροβληθεί ως παράδειγμα προς μίμηση».

Η επιδίωξη της Κίνας

Το άρθρο υπογραμμίζει ότι η Κίνα, αν και αρχικά βρέθηκε στο επίκεντρο επικρίσεων επειδή από εκεί ξεκίνησε η πανδημία του κορωνοϊού και επειδή υιοθέτησε δρακόντεια μέτρα, προσπάθησε τον περασμένο μήνα να αξιοποιήσει δύο συγκριτικά πλεονεκτήματα.

«Όντας η πρώτη χώρα που κατάφερε –προς το παρόν – να φρενάρει τον κορωνοϊό, η παρεμβατική και ασυμβίβαστη προσέγγισή της ως προς την αναχαίτιση της πανδημίας μπορεί να επηρεάσει τις πολιτικές τάσεις στην Ευρώπη και πέραν αυτής. Στην κινεζική προσέγγιση είναι εγγενές ένα εντεινόμενο δίλημμα ανάμεσα στη Δημόσια Υγεία και την ιδιωτικότητα. Ο κίνδυνος είναι μήπως ο φόβος της πανδημίας οδηγήσει σε μια επιδίωξη εδραίωσης της ασφάλειας εις βάρος θεμελιωδών δικαιωμάτων.

H αλήθεια είναι ότι οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν αποφύγει να θέσουν σε ισχύ κάποια από τα σκληρότερα μέτρα ελέγχου που υιοθέτησε το Πεκίνο και δεν προχώρησαν σε μια κινεζικού τύπου χειραγώγηση της δημόσιας πληροφόρησης. Ούτε προχώρησαν μέχρι τώρα με στόχο τον περιορισμό των μολύνσεων σε μια εκτεταμένη συλλογή προσωπικών δεδομένων των πολιτών, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και για άλλους σκοπούς. Αλλά σε γενικές γραμμές ακολούθησαν το κινεζικό μοντέλο αναφορικά με το lockdown και κάποιες χώρες, αρχής γενομένης με την Ουγγαρία, προχώρησαν παραπέρα κάνοντας βήματα που απειλούν την ίδια τη δημοκρατία. Το έτερο συγκριτικό πλεονέκτημα της Κίνας είναι ο ρόλος της ως παγκόσμιου παραγωγικού κόμβου και εξαγωγέα αναπνευστήρων και μασκών, που προσπάθησε να αξιοποιήσει με την παράδοση υπό μεγάλη μιντιακή κάλυψη ιατρικού εξοπλισμού».

Όμως, όπως σημειώνει η αρθρογράφος, τα οφέλη αυτής της στρατηγικής αποδεικνύονται βραχύβια, αφού η αναγνώριση της σημασίας της Κίνας στον τομέα της παραγωγής θα προκαλέσει πιθανότητα μια αναθεώρηση του μοντέλου παγκοσμιοποίησης στην κατεύθυνση συντομότερων τροφοδοτικών αλυσίδων, ενώ και ο αντίκτυπος της επίδειξης αλληλεγγύης προς την Ευρώπη είναι μικρότερος του αναμενομένου καθώς οι Ευρωπαίοι αρχίζουν να βοηθούν ο ένας τον άλλο να αντιμετωπίσουν τις οδυνηρές οικονομικο-κοινωνικές επιπτώσεις της πανδημίας του κορωνοϊού.

Λάμπουν διά της απουσίας τους οι ΗΠΑ

Κι ενώ η προσπάθεια της Ευρώπης να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων ίσως υπονομεύσει τις προσπάθειες της Κίνας να παρουσιαστεί ως παράδειγμα προς μίμηση, η αδυναμία των ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ να αναλάβουν υπό τις κρίσιμες αυτές περιστάσεις έναν παγκόσμιο ηγετικό ρόλο είναι εκκωφαντική. «Πράγματι οι πολιτικές της κυβέρνησης Τραμπ –περιλαμβανομένης της μονόπλευρης απαγόρευσης ταξιδιών στους υποτίθεται στενότερους συμμάχους των ΗΠΑ στην Ευρώπη, η απάνθρωπη ενίσχυση των κυρώσεων στο πληττόμενο από την πανδημία Ιράν, η ρήξη της ενότητας της G7 λόγω της ρατσιστικής επιμονής στη χρήση του όρου “ιός της Ουχάν” και της προσπάθειας να εξασφαλίσει για τα δικαιώματα για ένα παραγόμενο στη Γερμανία εμβόλιο – υπογραμμίζουν μια άνευ προηγουμένου απουσία της αμερικανικής ηγεσίας στη διεθνή σκηνή.

Τις περασμένες δεκαετίες κάποιοι επιδοκίμαζαν, άλλοι επέκριναν τις ΗΠΑ, αλλά ουδείς αμφισβητούσε την επιρροή τους στις παγκόσμιες υποθέσεις. Σήμερα πλέον το θέμα δεν είναι αν συμφωνείς ή διαφωνείς με τις ΗΠΑ, αλλά τις βλέπεις στον παγκόσμιο χάρτη», σχολιάζει το Politico.

Ο ρόλος της Ευρώπης

Η απουσία αυτή των ΗΠΑ έχει σοβαρές επιπτώσεις για τον κόσμο που θα αναδυθεί μετά την πανδημία του κορωνοϊού, αφού η έλλειψη ξεκάθαρης ηγεσίας μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω αποδυνάμωση του πολυμερούς συστήματος, που λειτουργεί βάσει κανόνων και το οποίο έχει ήδη δεχθεί σοβαρά πλήγματα από τον εθνικισμό, τον προστατευτισμό και την οικονομική αποσύνδεση ΗΠΑ – Κίνας που είναι στις απαρχές της. Όπως σημειώνει το άρθρο, «αν εδραιωθεί ο προστατευτισμός στο διεθνές εμπόριο και αρχίσουν να εξασθενούν τα κίνητρα για την προστασία των αμοιβαίων κερδών από την παγκόσμια εμπορική ενσωμάτωση, τότε μπορεί πολύ γρήγορα να ατροφήσει το σύστημα παγκόσμιας οικονομικής διακυβέρνησης που οικοδομήθηκε κατά τον 20όο αιώνα».

Κι επισημαίνει ότι στην παρούσα φάση της πανδημίας του κορωνοϊού κι ενώ εντείνεται ο σινο-αμερικανικός στρατηγικός ανταγωνισμός η Ευρώπη θα πρέπει να επιδιώξει ακόμη περισσότερο την αυτονόμησή της για να λειτουργήσει ως τρίτος πόλος ισχύος αντί να αναγκαστεί να επιλέξει με ποιον θα συνταχθεί ή σε ποιον εκ των δύο θα υποκύψει. «Ο καλύτερος τρόπος για να το επιτύχει αυτό η Ευρώπη είναι να επιταχύνει τις προσπάθειές της για διατήρηση και αναβάθμιση του πολυμερούς συστήματος κανόνων. Κι αυτό είναι σαφές ότι αφορά στην παρούσα φάση και τον ΠΟΥ. Πρέπει να γίνουν βήματα για να διασφαλιστεί η διάφανη ανταλλαγή πληροφοριών και οι καλύτερες πρακτικές για την αντιμετώπιση κρίσεων όπως η πανδημία του κορωνοϊού. Ομοίως, η ελάχιστη απαίτηση για μια αποτελεσματική διεθνή απάντηση στον κορωνοϊό είναι η συνεργασία για την τροφοδοσία ιατρικού εξοπλισμού. Εξίσου σημαντική είναι η κινητοποίηση πολυμερών φόρουμ όπως η G20 για να αμβλυνθούν οι παγκόσμιες επιπτώσεις της κρίσης αυτής στην οικονομία και τη δημόσια υγεία [……] Κι είναι ευθύνη της Ευρώπης πρωτίστως να δώσει νέα ώθηση στην πολυμέρεια», καταλήγει.