Τ.Πανούσης (FPS-Eurobank): Πλειστηριασμοί στους στρατηγικούς κακοπληρωτές, όχι στους αδύναμους

Ποια είναι η νέα πραγματικότητα στην αγορά των κόκκινων δανείων; Τι θα συμβεί με τους πλειστηριασμούς τώρα που τα δάνεια “φεύγουν” από τις τράπεζες και μεταφέρονται στις εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων; Είναι καλύτερο ή χειρότερο για όσους χρωστάνε;

Απαντήσεις στα παραπάνω έδωσαν κορυφαίοι παράγοντες του τραπεζικού χώρου στο «NPL Summit 2019».

Την αισιοδοξία του ότι το εγχώριο τραπεζικό σύστημα θα ανταποκριθεί στις προκλήσεις της

νέας εποχής εξέφρασε ο πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών (ΕΕ) Κώστας Μιχαηλίδης, ανοίγοντας τις εργασίες του «NPL Summit 2019».

«Πήραμε ένα καλό δίδαγμα στις τράπεζες. Ετοιμαζόμαστε να γράψουμε ένα νέο αφήγημα στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, αναγνωρίζουνε ότι έχουν γίνει πολλά και θα γίνουν περισσότερα. Πιστεύω ότι είμαστε ικανοί και θα πετύχουμε», είπε ο κ. Μιχαηλίδης παρουσιάζοντας τις προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν οι τράπεζες, σε μια εποχή όπου νέες τεχνολογίες και νέοι παίκτες εισέρχονται στον τομέα τραπεζικών υπηρεσιών σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο.

Μιλώντας στο συνέδριο ο πρόεδρος των Εταιριών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια & Πιστώσεις και διευθύνων σύμβουλος της Eurobank FPS Τάσος Πανούσης ανέφερε ότι η αποτελεσματική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων από τις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις θα δώσει την δυνατότητα μέσα από βιώσιμες και μακροπρόθεσμες λύσεις σε χιλιάδες νοικοκυριά να ορθοποδήσουν και να επανενταχθούν στην «τραπεζική κανονικότητα». Όπως είπε ο κ.Πανούσης η αποτελεσματική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων από τις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις, μέσα από βιώσιμες λύσεις πολλά δάνεια που βρίσκονται σήμερα σε καθυστέρηση θα μετατραπούν σε ενήμερα, προς όφελος της ίδιας της επιχείρησης, των εργαζομένων της και των προοπτικών της, αλλά και του τραπεζικού συστήματος και της οικονομίας.

Η Ελλάδα, είπε ο κ.Πανούσης, έχει το υψηλότερο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Ευρώπη, περίπου 40% του συνολικού δανειακού χαρτοφυλακίου, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι στο 3-4%. Επισήμανε όμως ότι τα τελευταία χρόνια υπήρξε σημαντική πρόοδος με αποτέλεσμα από το ιστορικό ρεκόρ των 107 δις. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2016, τα κόκκινα δάνεια να μειωθούν κατά 32 δις ευρώ και να κυμαίνονται σήμερα σε 75 δις ευρώ περίπου.

Οι τράπεζες έχουν αναλάβει τη δέσμευση να μειώσουν τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (NPEs) κατά 53 δις ευρώ μέχρι το τέλος του 2021. Το μεγαλύτερο ποσοστό της μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων θα προέλθει από πωλήσεις και τιτλοποιήσεις. Υπολογίζεται σχεδόν 30 δισ. δανειακών χαρτοφυλακίων να πωληθούν ή να τιτλοποιηθούν έως το 2021.

Όπως είπε «σκοπός μας είναι να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων, με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης. Οι τράπεζες επαναλαμβάνουν σε κάθε ευκαιρία, και το εφαρμόζουν, ότι κανέναν δεν συμφέρει πχ η διενέργεια πλειστηριασμών σε σπίτια ανθρώπων που έχουν πραγματική οικονομική αδυναμία ή αντιμετωπίζουν άλλα σοβαρά ζητήματα, (π.χ. προβλήματα υγείας)». «Ούτε οι τράπεζες, αλλά ούτε και οι Εταιρίες Διαχείρισης θα προβούν σε τέτοιους πλειστηριασμούς δημιουργώντας ή οξύνοντας ένα κοινωνικό πρόβλημα. Ωστόσο, μείζον θέμα κοινωνικής δικαιοσύνης είναι η αντιμετώπιση των στρατηγικών κακοπληρωτών που εκμεταλλεύονται το νομικό καθεστώς και τις ελλείψεις του παλαιότερου νομικού πλαισίου, ενεργώντας τελικά εις βάρος του κοινωνικού συνόλου, εις βάρος των κοινωνικά αδύναμων.

Οι τράπεζες ήδη είναι ιδιαίτερα αποφασιστικές σε περιπτώσεις στρατηγικών κακοπληρωτών, κάτι που ισχύει και για τις Εταιρείες Διαχείρισης και αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό. Ειδικά το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν τα εργαλεία που έχουμε στη διαθεσή μας για την ανάδειξη των στρατηγικών κακοπληρωτών και αναφέρομαι ειδικά στις νέες δυνατότητες του Ν.3869 για άρση τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου που θα βοηθήσει στην ανάδειξη τέτοιων υποθέσεων”

Απαντώντας στο ερώτημα, γιατί δεν μπορούν οι τράπεζες να διαχειριστούν αποδοτικά τα δάνεια αυτά και μπορούν οι servicers, ο κ. Πανούσης εξήγησε ότι:

α) Οι τράπεζες διέπονται από ένα πολύ αυστηρό εποπτικό πλαίσιο (τα EBA rules που ορίζει η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών),
β) Οι τράπεζες είναι εξειδικευμένες να χρηματοδοτούν την οικονομία και να δέχονται καταθέσεις και όχι να κυνηγούν τα κόκκινα δάνεια. Αντίθετα οι Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων Δανείων, έχουν συγκεκριμένη εξειδίκευση, Τεχνογνωσία και εργαλεία για να μεγιστοποιήσουν το αποτέλεσμα, ενώ διαθέτουν ευρωπαϊκή και διεθνή εμπειρία σε αυτό τον τομέα,
γ) Οι τράπεζες θα έχουν πάντα να διαχειριστούν τον ηθικό κίνδυνο (moral hazard) και τον κίνδυνο να μολυνθεί το ενήμερο χαρτοφυλάκιο, σε εκτεταμένη εφαρμογή λύσεων με αφέσεις χρέους,
δ) Οι εταιρείες διαχείρισης, εκ της σύστάσεώς τους αλλά και εκ του αντικειμένου τους, δεν έχουν δεσμεύσεις στην ελληνική επιχειρηματική αγορά, γεγονός που καθιστά τη δραστηριότητά τους λιγότερο ευάλωτη σε κάθε είδους παρεμβάσεις.

Οφέλη για την Οικονομία από την ανάπτυξη των Εταιριών Διαχείρισης Δανείων

Μιλώντας με την ιδιότητα του εκπροσώπου αυτής της νέας αγοράς που δημιουργείται, ο κ. Πανούσης είπε ότι η ανάπτυξη της αγοράς Διαχείρισης απαιτήσεων δανείων από αδειοδοτημένους για το σκοπό αυτό Διαχειριστές, συνεπάγεται την ανάπτυξη πολλών παράλληλων δραστηριοτήτων και αγορών.

“Το σχέδιο Hercules – APS που επεξεργάζεται η κυβέρνηση, εκτιμάται ότι θα συμβάλλει στην επιτυχή υλοποίηση των προγραμμάτων/πλάνων τιτλοποιήσεων που έχουν δρομολογηθεί ή δρομολογούνται από τις ελληνικές τράπεζες. Η εξέλιξη αυτή θα διευρύνει την αγορά διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων σε επίπεδα που θα ξεπεράσουν τα 80 δις τα επόμενα χρόνια. Γεγονός που θα επηρεάσει ευρύτερα τόσο την απασχόληση στον κλάδο αυτό όσο και τη δομή του. Σήμερα η αγορά διαχείρισης NPLs απασχολεί άμεσα περί τους 3.000 εργαζόμενους. Ο αριθμός αυτός αναμένεται σύντομα να διπλασιασθεί. Εκτός από την άμεση απασχόληση, εκτιμάται ότι σημαντική αύξηση της απασχόλησης θα σημειωθεί και πέριξ της ίδιας της αγοράς, σε κλάδους που συνδέονται με υποστηρικτικές υπηρεσίες π.χ. Συμβούλων, Νομικών υπηρεσιών, λογιστών, Real Estate, μηχανικών και σε πολύ μεγάλο βαθμό θα επηρεάσει θετικά την αγορά ακινήτων και τον κλάδο της οικοδομής, με ευεργετική επίπτωση, πιστεύω, στην οικονομία”, ανέφερε.

Κωδικοποιώντας τις θετικές επιπτώσεις από την αποτελεσματική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων για την οικονομία και την αναπτυξιακή της προοπτική, ο κ. Πανούσης ανέδειξε έξι σημαντικούς άξονες:

∙ Θα δώσει την δυνατότητα μέσα από βιώσιμες και μακροπρόθεσμες λύσεις σε χιλιάδες νοικοκυριά να ορθοποδήσουν και να επανενταχθούν στην “τραπεζική κανονικότητα” 
∙ Θα επιτρέψει και θα συμβάλλει στην ανάπτυξη των υγιών, με θετικές προοπτικές επιχειρήσεων και θα εντοπίσει επιχειρήσεις που πρέπει να οδηγηθούν σε εκκαθάριση, και των οποίων η διατήρηση νοθεύει τον ανταγωνισμό και κρατά εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους σε ομηρεία. 
∙ Μέσα από βιώσιμες λύσεις πολλά δάνεια που βρίσκονται σήμερα σε καθυστέρηση θα μετατραπούν σε ενήμερα, προς όφελος της ίδιας της επιχείρησης, των εργαζομένων της και των προοπτικών της, αλλά και του τραπεζικού συστήματος και της οικονομίας. 
∙ Θα δημιουργήσει ευκαιρίες απασχόλησης σε χιλιάδες στελέχη, νέα αλλά και πιο έμπειρα προερχόμενα κυρίως από το τραπεζικό σύστημα το οποίο ήδη μετασχηματίζεται στο πλαίσιο των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων. 
∙ Θα δώσει ώθηση στην οικονομία μέσα από άμεσες ξένες επενδύσεις που θα κατευθυνθούν είτε σε αγορές ελληνικών περιουσιακών στοιχείων είτε στην αγορά διαχείρισης των προβληματικών δανείων και θα δράσει ενισχυτικά στην αγορά ακινήτων, όπου αναμένεται σημαντική αύξηση επενδύσεων είτε για αγορά είτε επισκευή και αναβάθμιση των ακινήτων αυτών. 
∙ Τέλος θα συμβάλλει αποφασιστικά στην αντιμετώπιση του λεγόμενου ηθικού κινδύνου (moral hazard) απομακρύνοντας τον κίνδυνο “μόλυνσης” των ενήμερων δανειακών χαρτοφυλακίων των τραπεζών. Ειδικά αυτό το τελευταίο, θα αποτρέψει τη δημιουργία “νέας γενιάς” κόκκινων δανείων αντιμετωπίζοντας αποτελεσματικά το πρόβλημα των στρατηγικών κακοπληρωτών. 

Σε πάνελ με θέμα το «Νομικό Πλαίσιο» που συντόνισε ο Γιάννης Μούργελος, νομικός σύμβουλος της ΕΕΤ, έγιναν αναφορές στις αρνητικές επιπτώσεις που είχε ο Νόμος «Κατσέλη» στη δημιουργία και διαχείριση μη εξυπηρετούμενων δανείων. Όπως επισημάνθηκε, ο Νόμος επιβάρυνε πολύ τα δικαστήρια, έγινε αιτία καταχρήσεων και κυρίως εμπέδωσε για μια περίπου δεκαετία βαθιά την αντίληψη των μη εξυπηρετούμενων τραπεζικών οφειλών, διογκώνοντας τον αριθμό των στρατηγικών κακοπληρωτών. Όλα αυτά έγιναν εις βάρος της πραγματικής οικονομίας και όσων πραγματικά αντιμετώπιζαν πρόβλημα.

Η γενική γραμματέας της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών (ΕΕΤ) καθηγήτρια Χαρούλα Απαλαγάκη, απαντώντας σε ερώτημα γιατί δεν έχουν υπάρξει αποτελέσματα τουλάχιστον μέχρι σήμερα με την εφαρμογή του Νόμου 4605 για την προστασία της πρώτης κατοικίας εστίασε σε δυο αιτίες. Σε μια γενική, που επικεντρώνεται στο γεγονός ότι δεν είμαστε εξοικειωμένοι στην υποστήριξη και στην υιοθέτηση εξεύρεσης εξωδικαστικών λύσεων. Επίσης στο γεγονός ότι εξακολουθεί να ισχύει με την παλιά του μορφή ο Νόμος «Κατσέλη» τον οποίο οι περισσότεροι προτιμούν καθώς τους εξασφαλίζει μακροχρόνια ασυλία. Αντίθετα ο Νόμος 4605 προωθεί την ειλικρινή συνεργασία δανειοληπτών- τραπεζών.

Από την πλευρά του ο δρ Θεόδωρος Κουτσούμπας, Ελληνικός Χρηματοοικονομικός Μεσολαβητής, αναφέρθηκε στην σημασία να περάσει στην ελληνική κοινωνία το μήνυμα της εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών που μπορεί να επιτευχθεί με ταχύτατες διαδικασίες προς όφελος όλων των μερών. Είναι ένας θεσμός που κερδίζει συνεχώς έδαφος, σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο και πρέπει να εμπεδωθεί και στην Ελλάδα, επισήμανε.

«Είναι καλύτερο για τον πιστωτή να διαχειρίζεται το δάνειό του η τράπεζα ή άλλος διαχειριστής;», ήταν το ερώτημα που απασχόλησε το debate

O κ. Γιώργος Τανισκίδης, Πρόεδρος Δ.Σ. της Optima Bank, ανέφερε σχετικά, ότι «οι τράπεζες επί σειρά ετών ήταν.. ζαλισμένες, γιατί ο όγκος των πολιτών που δεν μπορούσαν να πληρώσουν τα δάνειά τους, ήταν τρομακτικός. Από την άλλη, ένιωθαν ενοχές επειδή ήταν οι ίδιες που είχαν χορηγήσει τα δάνεια, με αποτέλεσμα ουσιαστικά να μην ψάχνουν για λύση, αλλά για.. τιμωρία».

Ο ίδιος διευκρίνησε ότι προσωπικά προτιμά την διαχείριση από ένα fund που π.χ. έχει αποκτήσει ένα δάνειο στα 50 και θα είναι «χαρούμενο» με μία τιμή στα 60, παρά την τράπεζα, που το έχει ακόμα εγγεγραμμένο στα βιβλία της, στα 80 και τόσα συνεχίζει να θέλει να εισπράξει.

Όπως διευκρίνισε, θα πρέπει ο μηχανισμός να εξασφαλίζει ότι δεν θα πρέπει να επιστρέψει το δανειολήπτης στην τράπεζα, για να λάβει την τελική απόφαση -διευθέτηση, αλλά να πάρει την λύση από το fund ή τον servicer.

Η Μαρία Βέργη, Β. Γενική Διευθύντρια, Επικεφαλής SME Recovery, Intrum Hellas, ανέφερε ότι με την συνεργασία με την Τράπεζα Πειραιώς, συνέστησαν τον πρώτο mega servicer στην ελληνική αγορά. Η ίδια επεσήμανε ότι «το credit management είναι η βασική μας δραστηριότητα, με τεχνογνωσία 100 ετών. Οι τράπεζες έχουν άλλη αποστολή, πρέπει να βοηθήσουν την υγιή οικονομία, ενώ εμείς ασχολούμαστε με την εξυγίανση των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους».