Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου

Συμπληρώνονται σήμερα, 19 Μαΐου, 101 χρόνια από τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Λόγω της πανδημίας του κορονοϊού οι εκδηλώσεις μνήμης που θα πραγματοποιηθούν με διαφορετικό τρόπο και σύμφωνα με εγκύκλιο προς τους δήμους και τις Περιφέρειες της χώρας που εξέδωσε το υπουργείο Εσωτερικών.

Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν γενικό σημαιοστολισμό, φωταγώγηση των δημοσίων κτιρίων και των δημοτικών και περιφερειακών καταστημάτων, τέλεση δοξολογιών, ομιλιών και καταθέσεις στεφάνων στις έδρες των

Περιφερειών και των Περιφερειακών Ενοτήτων. Λόγω των εκτάκτων μέτρων που έχουν ληφθεί για τον περιορισμό του covid-19, οι εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν σύμφωνα με τις ισχύουσες υγειονομικές διατάξεις και οι καταθέσεις στεφάνων θα γίνουν με την παρουσία περιορισμένου αριθμού ατόμων.

«Ο ελάχιστος φόρος τιμής που μπορεί να αποδοθεί στους 353.000 σφαγιασθέντες Ποντίους είναι να διατηρήσουμε ζωντανή την μνήμη τους. Να διατηρήσουμε ζωντανά τα ήθη και τα έθιμά τους, τη μοναδική κουλτούρα τους. Και φυσικά να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε, ανεξαρτήτως κομματικών πεποιθήσεων, για τη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ποντίων, αφού μόνο μέσα από την αποδοχή της ιστορικής αλήθειας μπορεί να υπάρξει ειλικρινής συνεργασία ανάμεσα στους λαούς. Η γνώση της ιστορίας δεν αποτελεί μόνο χρέος προς όλους εκείνους που θυσιάστηκαν, αλλά και ισχυρό θεμέλιο για την οικοδόμηση ενός πιο σταθερού και ειρηνικού μέλλοντος» ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο υπουργός Εσωτερικών Τάκης Θεοδωρικάκος.

Συμβολικό μήνυμα για την Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου θα προβληθεί  το βράδυ στην πρόσοψη του Μεγάρου της Βουλής. Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση η Βουλή των Ελλήνων τιμά την Ημέρα Μνήμης και δηλώνει «το διαρκές αίτημα της ιστορικής αποκατάστασης» για την εξόντωση των Ελλήνων του Μικρασιατικού Πόντου. Επίσης, στις 9:30, θα πραγματοποιηθεί Ειδική Συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής για την Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Η Βουλή των Ελλήνων, στις 24 Φεβρουαρίου 1994, αναγνώρισε επίσημα τη γενοκτονία των Ποντίων από το τουρκικό κράτος και ψήφισε ομόφωνα τον ορισμό της 19ης Μαΐου ως Ημέρας Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου με τον νόμο 2193/1994.

Ακολουθώντας πιστά τις οδηγίες της πολιτείας και τα περιοριστικά μέτρα που ισχύουν λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, δήμοι της Θεσσαλονίκης, θα τιμήσουν φέτος, με ανάρτηση πανό και φωταγώγηση κτιρίων, τα θύματα της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού.

Πιο συγκεκριμένα, ο δήμος Θεσσαλονίκης θα τελέσει επιμνημόσυνη δέηση στη μνήμη των θυμάτων της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, στο Μνημείο Γενοκτονίας των Ποντίων στην πλατεία Αγίας Σοφίας, στις 10 το πρωί, ενώ θα ακολουθήσει κατάθεση στεφάνων. Σημειώνεται πως ο κεντρικός δήμος στο τελετουργικό θα ακολουθήσει τα μέτρα που ισχύουν λόγω πανδημίας του Covid-19 και για το λόγο αυτό η παρουσία των επισήμων θα είναι περιορισμένη. Παράλληλα, θα υπάρχει στην πρόσοψη του δημαρχιακού μεγάρου πανό στη μνήμη των 353.000 θυμάτων Ελλήνων του Πόντου.

Στο μεταξύ και ο δήμος Κορδελιού – Ευόσμου αποφάσισε για πρώτη φορά να φωταγωγηθούν φέτος με κόκκινο και μαύρο χρώμα η πρόσοψη του δημαρχιακού μεγάρου στην πλατεία Ευόσμου και το μνημείο της Γενοκτονίας των Ποντίων, στο πάρκο «Ελευθερίου Βενιζέλου». Σύμφωνα με ανακοίνωση του δήμου, το κόκκινο συμβολίζει το κόκκινο ποτάμι από το αίμα των αθώων θυμάτων της Γενοκτονίας και το μαύρο συμβολίζει το διαχρονικό πένθος.
ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ

Η γενοκτονία ως όρος διαμορφώθηκε κυρίως στη δίκη της Νυρεμβέργης το 1945, όπου δικάστηκε η ηγεσία των ναζιστών εγκληματιών του πολέμου. Συγκεκριμένα ο όρος σημαίνει τη μεθοδική εξολόθρευση, ολική ή μερική, μιας εθνικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας. 
Πρόκειται για ένα πρωτογενές έγκλημα, το οποίο δεν έχει συνάρτηση με πολεμικές συγκρούσεις. 
Ο γενοκτόνος δεν εξοντώνει μια ομάδα για κάτι που έκανε, αλλά για κάτι που είναι.

Στην περίπτωση των Ελλήνων του Πόντου, επειδή ήταν Έλληνες και Χριστιανοί. Πως και πότε διαπράχθηκε η γενοκτονία; 
Ο ποντιακός ελληνισμός, από την πτώση της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας ( 1461 ) γνώρισε συνεχείς διωγμούς, σφαγές, ξεριζωμούς και προσπάθειες για το βίαιο εξισλαμισμό και εκτουρκισμό του, με αποκορύφωμα τη συστηματική και μεθοδευμένη εξόντωση – γενοκτονία του αιώνα μας.
Επτά χρόνια μετά την άλωση της Πόλης, οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Τραπεζούντα. Η οθωμανική κατάκτηση του μικρασιατικού Πόντου μπορεί να διαριθεί σε τρεις περιόδους.

Η πρώτη αρχίζει με την άλωση της Τραπεζούντας το 1461 και λήγει στα μέσα του 17ου αιώνα. Την περίοδο αυτή οι Τούρκοι κρατούν μάλλον ουδέτερη στάση κατά των Ελλήνων του Πόντου.
Η δεύτερη αρχίζει στα μέσα του 17ου αιώνα και λήγει με το τέλος του πρώτου ρωσοτουρκικού πολέμου. Χαρακτηρίζεται με τη θρησκευτική βία κατά των χριστιανικών πληθυσμών. Κατά την περίοδο αυτή πραγματοποιούνται οι ομαδικοί εξισλαμισμοί των ελληνικών πληθυσμών.
Η τελευταία περίοδος, που τελειώνει το 1922 υποδιαιρείται σε δύο υποπεριόδους. Η πρώτη αρχίζει με τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, το 1774.

Χαρακτηρίζεται από τη συστηματική προσπάθεια των τοπικών αρχών να μην εφαρμόζουν προς όφελος των χριστιανώντους φιλελεύθερους νόμους. H δεύτερη υποπερίοδος αρχίζει το 1908 και χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη του τουρκικού εθνικισμού.

Από τους βαλκανικούς πολέμους και από τους επίσημους συμβούλους, των Γερμανών, οι Νεότουρκοι διδάχθηκαν ότι μονάχα με την εξαφάνιση των Ελλήνων και Αρμενίων θα έκαναν πατρίδα τους τη Μικρά Ασία. Οι διάφορες μορφές βίας δεν αρκούσαν για να φέρουν τον εκτουρκισμό.

Η απόφαση για την εξόντωσή τους πάρθηκε από τους Νεότουρκους το 1911, εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου και ολοκληρώθηκε από το Μούσταφα Κεμάλ ( 1919 – 1923 ).

Το Νεοτουρκικό Κομιτάτο ” Ένωση και Πρόοδος” ιδρύθηκε το 1889. Στο συνέδριο τους, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1911 πάρθηκε η απόφαση, ότι η Μικρά Ασία πρέπει να γίνει μωαμεθανική χώρα. Η απόφαση αυτή καταδίκασε σε θάνατο διάφορες εθνότητες.

Οι Τούρκοι στον Πόντο άρχισαν με την επιστράτευση όλων από 15 έως 45 ετών και την αποστολή τους σε Τάγματα Εργασίας. Παράλληλα αμφισβήτησαν το δικαίωμα των Ελλήνων να ασκούν ελεύθερα τα επαγγέλματά τους και επί πλέον απαγόρευσαν τους μουσουλμάνους να εργάζονται επαγγελματικά με τους Έλληνες με την ποινή της τιμωρίας από τις στρατιωτικές Αρχές. 
Κατ΄ αρχάς οι άτακτες ορδές των Τούρκων επιτίθονταν στα απομονωμένα ελληνικά χωριά κλέβοντας, φονεύοντας, αρπάζοντας νέα κορίτσια, κακοποιώντας και καίγοντάς τα.

Οι διωγμοί των Ελλήνων του Πόντου

Η εφαρμογή αυτής της πολιτικής ανάγκασε χιλιάδες Έλληνες των παραλίων της Μικρασίας να εγκαταλείψουν τις προαιώνιες εστίες τους και να μετοικήσουν με πολυήμερες εξοντωτικές πορείες.

Σύμφωνα με μια έκθεση της Ελληνικής Πρεσβείας, με ημερομηνία τον Ιούνιο του 1915 είναι γραμμένα τα εξής: “Οι εκτοπιζόμενοι από τα χωριά τους δεν είχαν δικαίωμα να πάρουν μαζί τους ούτε τα απολύτως αναγκαία. Γυμνοί και ξυπόλητοι, χωρίς τροφή και νερό, δερόμενοι και υβριζόμενοι, όσοι δεν εφονεύοντο οδηγούντο στα όρη από τους δημίους τους. Οι περισσότεροι απ’; αυτούς πέθαιναν κατά την πορεία από τα βασανιστήρια. Το τέρμα του ταξιδιού δεν σήμαινε και τέρμα των δεινών τους, γιατί οι βάρβαροι κάτοικοι των χωριών, τους παρελάμβαναν για να τους καταφέρουν το τελειωτικό πλήγμα … ”

Σκοπός των Τούρκων ήταν, με τους εκτοπισμούς, το κάψιμο των χωριών, τις λεηλασίες, να επιτύχουν την αλλοίωση του εθνολογικού χαρακτήρα των ελληνικών περιοχών και να καταφέρουν ευκολότερα των εκτουρκισμό εκείνων που θα απέμεναν.

Το τελικό πλήγμα. 
Το 1919 αρχίζει νέος διωγμός κατά των Ελλήνων από το κεμαλικό καθεστώς, πολύ πιο άγριος κι απάνθρωπος από τους προηγούμενους. Εκείνος ο διωγμός υπήρξε η χαριστική βολή για τον ποντιακό ελληνισμό.

Στις 19 Μαϊου, με την αποβίβαση του Μουσταφά Κεμάλ στη Σαμψούντα, αρχίζει η δεύτερη και σκληρότερη φάση της Ποντιακής Γενοκτονίας. 
Με τη βοήθεια μελών του Νεοτουρκικού Κομιτάτου συγκροτεί μυστική οργάνωση, τη Mutafai Milliye, κηρύσσει το μίσος εναντίον των Ελλήνων και σχεδιάζει την ολοκλήρωση της εξόντωσης του ποντιακού ελληνισμού. Αυτό που δεν πέτυχε το σουλτανικό καθεστώς στους πέντε αιώνες της τυραννικής διοίκησής του, το πέτυχε μέσα σε λίγα χρόνια ο Κεμάλ, εξόντωσε τον ελληνισμό του Πόντου και της Ιωνίας.

Η τρομοκρατία, οι εξορίες, οι κρεμάλες, οι πυρπολήσεις των χωριών, οι βιασμοί, οι δολοφονίες ανάγκασαν τους Έλληνες του Πόντου να ανέβουν στα βουνά οργανώνοντας αντάρτικο για την προστασία του αμάχου πληθυσμού. Τα θύματα της γενοκτονίας θα ήταν πολύ περισσότερα, αν δεν υπήρχε το επικό και ακατάβλητο ποντιακό αντάρτικο.

Με την επικράτηση του Κεμάλ, οι διωγμοί συνεχίζονται με μεγαλύτερη ένταση. Στήνονται στις πόλεις του Πόντου τα διαβόητα έκτακτα δικαστήρια ανεξαρτησίας, που καταδικάζουν και εκτελούν την ηγεσία του ποντιακού ελληνισμού. Το τέλος του Πόντου πλησιάζει. Οι φωνές λιγοστεύουν.

Η γενοκτονία των Ελλήνων στον Πόντο υπήρξε το αποτέλεσμα της απόφασης των Τούρκων εθνικιστών για επίλυση του εθνικού προβλήματος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τη φυσική εξαφάνιση των γηγενών εθνοτήτων, αλλά και την εκκαθάρισης των Ελλήνων που είχαν οικονομική επιφάνεια και ήλεγχαν σημαντικές επιχειρήσεις, έτσι ώστε αυτές να περάσουν στα χέρια των Τούρκων μεγαλοεπιχειρηματιών.

Οι Έλληνες στον Πόντο ανέρχονταν σε 700.000 άτομα την παραμονή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μέχρι το τέλος του 1923 είχαν εξοντωθεί 353.000 άτομα.