Ανησυχούν οι ξενοδόχοι απο το “κύμα” Airbnb – Τι αποκαλύπτει έρευνα της Grant Thornton για τα ενοίκια ακινήτων

Οι ενοικιάσεις μέσω των πλατφορμών του διαδικτύου (πχ Airbnb) που έχουν οδηγήσει σε αύξηση εισοδημάτων χιλιάδων ελληνικών νοικοκυριών, που αξιοποιούν τα σπίτια τους, φαίνεται ότι έχει ενοχλήσει τους ξενοδόχους.

Έρευνα της Grant Thornton, που παράγγειλε το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, αναδεικνύει την έλλειψη σπιτιών προς ενοικίαση στην Αθήνα και σε πολλές περιοχές της χώρας, όπως επίσης και το γεγονός της αύξησης των ενοικίων που πλήττει τις αδύναμες οικονομικά οικογένειες.

Yπολογίζεται

ότι µόνο στον ∆ήµο Αθήνας κάθε σπίτι που αναρτάται σε πλατφόρµα βραχυπρόθεσµων µισθώσεων, στερεί δύο ακίνητα στις µακροχρόνιες ενοικιάσεις, οδηγώντας τις τιµές σε αύξηση κατά 9,3%. Στο σύνολο της χώρας τα σπίτια που δεν ενοικιάζονται µέσω Airbnb έχουν µειωθεί δραµατικά, ενώ στα δηµοφιλή τουριστικά νησιά, όπως τα Χανιά, η Ρόδος και η Κέρκυρα, ο αριθµός των ακινήτων που ενοικιάζονται µακροχρόνια είναι µόλις ένα κλάσµα αυτών που µισθώνονται βραχυχρόνια. Ενδεικτικά, στα Χανιά διατίθενται µέσω Airbnb 4.337 σπίτια, ενώ όσα ενοικιάζονται µακροχρόνια ξεπερνούν ελαφρώς τα 210.

Στο νησί των Ιπποτών ενοικιάζονται βραχυπρόθεσµα περίπου 1.500 σπίτια σε τιµές περίπου 19 ευρώ ανά τ.µ., µε τον αριθµό των παραδοσιακών ενοικιαστηρίων να µην ξεπερνά τα 100. Με άλλα λόγια, σε κορυφαίους τουριστικούς προορισµούς το 95% των ακινήτων ενοικιάζεται µέσω Airbnb, ενώ η αναλογία των τιµών µεταξύ βραχυχρόνιας και µακροχρόνιας µίσθωσης αγγίζει το πέντε προς ένα. Για να γίνει αντιληπτό το µέγεθος αυτό, στα Πετράλωνα ένα σπίτι µέσω Airbnb ενοικιάζεται προς περίπου 21 ευρώ ανά τ.µ., µε την τιµή για τα λιγοστά σπίτια που ενοικιάζονται παραδοσιακά να µειώνεται σε 8 ευρώ ανά τ.µ. Υπολογίζεται ακόµη ότι µια αύξηση του µεγέθους της οικονοµίας διαµοιρασµού κατά 1% προκαλεί µια αύξηση στην τιµή ενοικίασης των ακινήτων µακροχρόνιας µίσθωσης κατά 0,34% (ανά τ.µ.). Ως αποτέλεσµα, η αύξηση κατά 25% του µεγέθους της οικονοµίας διαµοιρασµού το 2018 αύξησε τις τιµές των ενοικίων µακροχρόνιας µίσθωσης κατά 8,7%.

Στην έρευνα της Grant Thornton αναδεικνύεται επίσης το γεγονός ότι το κράτος χάνεi τεράστια έσοδα απο τη φορολογία καθώς όπως επισημαίνεται αυτή είναι μεγαλύτερη για τα ξενοδοχεία και μικρότερη για τις ενοικιάσεις μέδω πλατφορμών.

Το ΞΕΕ τοποθετεί σωρευτικά, για τα έτη 2016, 2017 και 2018, σε 300 εκατ. ευρώ την απώλεια δηµοσίων εσόδων, ενώ κατά την ίδια τριετία χάθηκαν 36.560 θέσεις εργασίας.

Τα σημαντικότερα σημεία της έρευνας

Ετήσια αύξηση της τάξης του 25% καταγράφουν τα μεγέθη της οικονομίας διαμοιρασμού, σύμφωνα με μελέτη που εκπόνησε η Grant Thornton για λογαριασμό του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου της Ελλάδος με τίτλο «Οικονομία διαμοιρασμού: Κοινωνικές επιπτώσεις και ρυθμιστικές παρεμβάσεις».

Βάσει της μελέτης, τα έσοδα ανήλθαν στα 1,9 δισ. ευρώ, ποσό που προσεγγίζει το 10% της ετήσιας τουριστικής δαπάνης.

Όπως δήλωσε στην τοποθέτησή του ο συντονιστής της μελέτης και Director, Business Consulting της Grant Thornton στην Ελλάδα, Παναγιώτης Πρόντζας, «ο στόχος της έρευνας ήταν να ποσοτικοποιηθούν οι κοινωνικές επιδράσεις της οικονομίας του διαμοιρασμού. Το ζήτημα είναι ιδιαίτερα σύνθετο και οφείλουμε ως κοινωνία να διερευνήσουμε αν υπάρχουν ομάδες του πληθυσμού που επηρεάζονται αρνητικά από τη μεγέθυνση αυτού του φαινομένου».

Σύμφωνα με τον κ. Πρόντζα, η έρευνα διαπίστωσε ότι πράγματι υπάρχει ένα ζήτημα εκτοπισμού (crowding out effect) των μακροχρόνιων μισθώσεων από τις βραχυχρόνιες, ενώ συγχρόνως καταγράφεται αύξηση στις τιμές των ενοικίων στις μακροχρόνιες μισθώσεις στις περιοχές όπου οι βραχυχρόνιες μισθώσεις είναι ιδιαίτερα αυξημένες. «Πέραν αυτών απώλειες καταγράφονται σε επίπεδο δημοσίων εσόδων (σε σύγκριση με εκείνα που θα υπήρχαν εάν η εν λόγω δαπάνη κατευθυνόταν στα ξενοδοχεία) και σε επίπεδο θέσεων εργασίας, ενώ δημιουργούνται και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Όλα αυτά απαιτούν να τεθεί το ζήτημα της οικονομίας διαμοιρασμού μέσα στο δημόσιο διάλογο και να διερευνηθούν οι απαραίτητες ρυθμιστικές παρεμβάσεις προκειμένου να περιοριστούν οι αρνητικές επιπτώσεις», συμπλήρωσε ο ίδιος.

Το μέγεθος οικονομίας διαμοιρασμού στον τουρισμό και οι επιπτώσεις του

Τα αποτελέσματα της μελέτης κατέδειξαν ότι το δυναμικό μοντέλο διάθεσης και κατανάλωσης υπηρεσιών και αγαθών της οικονομίας διαμοιρασμού αντιπροσωπεύει περίπου 1,9 δισ. ευρώ του τουριστικού κλάδου (10% της τουριστικής δαπάνης). Σύμφωνα με την Grant Thornton, δεδομένου ότι η οικονομία διαμοιρασμού αποτελεί ένα σταδιακά αυξανόμενο μέγεθος, εκτιμάται πως θα προκαλέσει επιδράσεις τόσο στην τουριστική αγορά όσο και σε συνδεόμενες αγορές.

Στη μελέτη σημειώνεται ότι η οικονομία διαμοιρασμού του τουριστικού κλάδου επηρεάζει άμεσα την αγορά ακινήτων και τα δημόσια έσοδα, φέρει περιβαλλοντικές επιπτώσεις ενώ ασκεί επίδραση και στην αγορά εργασίας. Παράλληλα, προκαλεί πρόσθετες επιδράσεις, ειδικά σε επίπεδο αστικής «φυσιογνωμίας» (αστικού τοπίου) και κοινωνικής συμβίωσης. Σύμφωνα με τη μελέτη οι επιπτώσεις έχουν ως εξής:

Επιπτώσεις στην αγορά ακινήτων: Στο επίπεδο του Δήμου Αθηνών η αύξηση κατά 25% του μεγέθους της οικονομίας διαμοιρασμού του 2018, αύξησε τις τιμές των ενοικίων μακροχρόνιας μίσθωσης κατά 9,3%, ενώ σε επίπεδο χώρας η αύξηση κατά 25% του μεγέθους της οικονομίας διαμοιρασμού του 2018, αύξησε τις τιμές των ενοικίων μακροχρόνιας μίσθωσης κατά 8,7%.Επιπτώσεις στα δημόσια έσοδα και την αγορά εργασίας: Τα δημόσια έσοδα και οι θέσεις εργασίας του ξενοδοχειακού κλάδου μειώνονται λόγω του αποτελέσματος υποκατάστασης που προκαλεί η οικονομία διαμοιρασμού. Ειδικότερα, η καθαρή απώλεια που προκύπτει ως απόρροια του γεγονότος ότι η φορολογία των ξενοδοχείων είναι σαφώς μεγαλύτερη από εκείνη των βραχυχρόνιων μισθώσεων, έχει στερήσει πόρους από κοινωνικές πολιτικές, ενώ σε ό,τι αφορά την αγορά εργασίας, προκαλείται αλλοίωση του εργασιακού μοντέλου και ενισχύεται η «αθέατη» εργασία.Επιπτώσεις στο περιβάλλον: Η διαμονή σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης προκαλεί μεγαλύτερη περιβαλλοντική επίπτωση σε σχέση με τη διαμονή σε μακροχρόνια μίσθωση, λόγω της διαφορετικής συμπεριφοράς που επιδεικνύει ένας ένοικος μιας βραχυχρόνιας μίσθωσης σε σχέση με έναν ένοικο μιας μακροχρόνιας. Ειδικότερα προκαλεί 21% μεγαλύτερη επιβάρυνση στη διαχείριση απορριμμάτων, επιβαρύνει τα δίκτυα μεταφοράς ενώ χαρακτηρίζεται και από μη συνετή οικιακή ενεργειακή κατανάλωση.Επιπτώσεις στην κοινωνική συνοχή: Η οικονομία διαμοιρασμού στον τουρισμό προκαλεί επιπτώσεις σε επίπεδο κοινωνικής συνοχής, δημιουργεί αυξανόμενα προβλήματα στην καθημερινότητα των μόνιμων κατοίκων, ενώ η έντονη παρουσία εναλλασσόμενων ενοίκων σε περιοχές με συγκεκριμένες κοινωνικές δυνατότητες προκαλεί διατάραξη της κοινωνικής συμβίωσης και της τοπικής φυσιογνωμίας. Σύμφωνα με το ΞΕΕ, στην Αθήνα, ένα ακίνητο στην οικονομία διαμοιρασμού στερεί δύο ακίνητα από τις μακροχρόνιες μισθώσεις.

Το πεδίο ρυθμιστικής παρέμβασης και οι περαιτέρω δυνατότητες

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη σημαντική μεγέθυνση που καταγράφει η οικονομία διαμοιρασμού και το φαινόμενο των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων, διεθνείς οργανισμοί και φορείς έχουν επισημάνει την ανάγκη εμβάθυνσης του ρυθμιστικού πλαισίου που διέπει το φαινόμενο, όπως επισημαίνει η Grant Thornton. Στο πλαίσιο αυτό έχουν θεσπιστεί οι εξής κατευθυντήριες γραμμές:

Όροι πρόσβασης και προδιαγραφές λειτουργίας: εγγραφή του ακινήτου σε σχετικό μητρώο και τήρηση τεχνικών και λειτουργικών προδιαγραφώνΜίσθωση κύρια κατοικίας και καθορισμός χρονικού ορίου μισθώσεων: δυνατότητα μίσθωσης μόνο της κύριας κατοικίας, όριο στις ημέρες μίσθωσηςΠροστασία κατοίκων: πρόβλεψη κανόνων / οδηγιών κοινωνικής συμπεριφοράςΦορολόγηση: πρόβλεψη ισοδύναμης φορολογικής επιβάρυνσης

Συνεπώς, κατά τη Grant Thornton, απαιτείται η θέσπιση ενός νομοθετικού πλαισίου με σαφείς κανόνες λειτουργίας, το οποίο θα περιλαμβάνει μηχανισμούς παρακολούθησης της εφαρμογής των κανονιστικών ρυθμίσεων που τίθενται και θα προβλέπει τη συνεργασία των ρυθμιστικών αρχών με διαμεσολαβητές υπηρεσιών οικονομίας διαμοιρασμού.

Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της μελέτης της Grant Thornton, ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου της Ελλάδος κ. Αλέξανδρος Βασιλικός, τόνισε πως «έχοντας επισημάνει ήδη από το 2012 τις αρνητικές συνέπειες του φαινομένου όταν εξελίσσεται ανεξέλεγκτα, σήμερα καταδεικνύουμε τα τεράστια κοινωνικά προβλήματα που δημιουργούνται. Δεν είναι τι χάνουν οι ξενοδόχοι, είναι τι χάνει η κοινωνία, όσο η συγκεκριμένη δραστηριότητα παραμένει επί της ουσίας χωρίς ρύθμιση και έλεγχο εφαρμογής των ρυθμίσεων. Η φορολόγηση δεν επιλύει κοινωνικά προβλήματα. Γι’ αυτό και θεωρούμε υποχρέωσή μας να ξεκινήσουμε άμεσα έναν ευρύ κοινωνικό διάλογο με φορείς και συλλογικότητες της κοινωνίας των πολιτών στη βάση των συμπερασμάτων της μελέτης και πολύ σύντομα να καταθέσουμε συγκεκριμένες εφαρμόσιμες προτάσεις, με γνώμονα την κοινωνία και τις ανάγκες της».