ΑΜΦΙΠΟΛΗ: Πιο κοντά στο μυστικό οι αρχαιολόγοι – Ανακοινώσεις την Παρασκευή

Η αρχαιολογική ανασκαφή στην Αμφίπολη βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σημείο και αύριο Παρασκευή αναμένεται να γίνουν επίσημες ανακοινώσεις από το υπουργείο Πολιτισμού για τον περίφημο τέταρτο θάλαμο και την μικρή πύλη που οδηγεί στο εσωτερικό του.

Από τα όσα έχει πει η Γ.Γ. του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη μετά τον τρίτο θάλαμο ο τάφος έχει καθοδική πορεία και μοιάζει να είναι υπόσκαφος από το σημείο αυτό και μετά. Ωστόσο δεν έχει δοθεί ακόμα απάντηση στο ερώτημα εάν η πύλη οδηγεί στον ταφικό θάλαμο ή σε έναν διάδρομο που με τη σειρά του οδηγεί σε μία ή περισσότερες αίθουσες.

Αφιέρωμα

Όταν οι Έλληνες αρχαιολόγοι σκούπισαν το χώμα και ανακάλυψαν δύο γυναικεία αγάλματα μέσα στον τάφο της Αμφίπολης, στην πραγματικότητα, βρήκαν κάτι περισσότερο από μερικά αρχαία ηλικίας 2.300 ετών πόλης, σημειώνει το οικονομικό πρακτορείο Bloomberg σε σημερινό του άρθρο.

Έπειτα από έξι χρόνια λιτότητας και “σφίξιμο του ζωναριού”, η Ελλάδα αναδύθηκε από τον τύμβο της Αμφίπολης και τουλάχιστον επανέφερε τα θέματα του πολιτισμού στην καθημερινή ατζέντα. Ακόμα και ο Αντώνης Σαμαράς, μέσα στη ζέστη του Αυγούστου επισκέφθηκε τον Τύμβο και πέρασε από τις Σφίγγες στην πρώτη είσοδο, ενώ από τότε ξεκίνησε να απασχολεί όλο τον κόσμο ένα ερώτημα: Σε ποιον ανήκει ο τάφος; Στον Μέγα Αλέξανδρο, στην γυναίκα του Ρωξάνη ή ίσως στον Κάσσανδρο;

Για τους αξιωματούχους του υπουργείου πολιτισμού η απάντηση δεν έχει και τόση σημασία, αφού το ενδιαφέρον του κοινού, που διατηρείται αμείωτο μέσω των καθημερινών δελτίων τύπου και φωτογραφιών είναι που μετράει περισσότερο.

Η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη σημειώνει χαρακτηριστικά: «Δεν έχει σημασία ποιος είναι μέσα στον τύμβο. Η Αμφίπολη έχει ήδη νικήσει, καθώς είναι ένα πολύ σημαντικό μνημείο. Η κρίση άφησε τα χνάρια της στον τομέα του πολιτισμού, αλλά ο ελληνικός πολιτισμός πάντα τραβάει το ενδιαφέρον του κόσμου».

Η λιτότητα στην Ευρώπη οδήγησε σε περικοπές στα Μουσεία, από τις εκθέσεις έως και τους φύλακες. Στην Ελλάδα, το επίκεντρο της κρίσης, τα μέτρα λιτότητας πάρθηκαν σε ανταλλαγή με τα 240 δισεκατομμύρια ευρώ δάνεια, κι έτσι τώρα η κ. Μενδώνη ελπίζει σε περισσότερα χρήματα για αναρκαφές και έργα πολιτισμού. «Τα χρήματα για τον πολιτισμό δεν είναι πολυτέλεια, αλλά μια αναγκαιότητα», αναφέρει η κ. Μενδώνη για να συμπληρώσει: «η επένδυση στον πολιτισμό είναι το όχημα για την οικονομία, καθώς δημιουργεί δουλειές και προσελκύει ιδιωτικές επενδύσεις».

Φυσικά δεν είναι μόνο η Ελλάδα που περιορίζει τους πόρους προς τον πολιτισμό, κάτι αντίστοιχο συμβαίνει στη Γαλλία και στην Ιταλία. Ο Επαμεινώνδας Φαρμάκης, πρόεδρος της εταιρείας συμβούλων φιλανθρωπίας Elpis, σημειώνει: «Το πρώτο πράγμα σε μια κρίση που υφίσταται πίεση και περιορισμό είναι ο πολιτισμός».

Ο Αντώνης Σαμαράς, ως πρώην υπουργός πολιτισμού, ξέρει πολύ καλά το κόστος που έχει η μείωση του προϋπολογισμού του πολιτισμού, σημειώνει το Bloomberg και προσθέτει πως η Ελλάδα θα πρέπει τώρα να ξεπεράσει την αποστροφή και άρνησή της απέναντι στις χορηγίες προς τον πολιτισμό, που έχουν υπάρξει ωστόσο σημαντική πηγή χρηματοδότησης.

Όπως τονίζει η κ. Μενδώνη, η Ελλάδα μπορεί να ακολουθήσει το παράδειγμα της Ιταλίας – όπως η χρηματοδότηση που κάνει η εταιρεία υποδημάτων Tod’s για την αναζωογόνηση του Κολοσσαίου – και να φέρει μεγάλες εταιρείες κοντά στον πολιτισμό. «Ωστόσο χρειάζεται προσοχή στην μετέπειτα προβολή του επενδυτή», υπογραμμίζει.

Ο Στίβεν Μίλερ, καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας στο Berkley, ο οποίος είχε εργαστεί στην ανασκαφή της Νεμέας το 1973 αλλά και στην Αμφίπολη το 1970, σημειώνει: «Πολλοί αρχαιολόγοι εντός του υπουργείου είναι αντίθετοι με το να έρχονται χρήματα μέσω των μνημείων. Το θεωρούν ντροπή».

Ο Επαμεινώνδας Φαρμάκης, πρόεδρος της εταιρείας συμβούλων φιλανθρωπίας Elpis, σημειώνει: «Το Μουσείο της Ακρόπολης έδειξε το δρόμο. Έγινε ένα από τα μεγαλύτερα «χαρτιά» της Ελλάδας, προσελκύοντας τουρίστες και ενισχύοντας την οικονομία. Όμως, δεν φαίνεται να υπάρχει ένα στρατηγικό πλάνο για την Αμφίπολη. Στην Ιταλία, ήδη θα είχαν καταστρώσει σχέδια και businees plans. Aυτό χρειάζεται η Ελλάδα και το timing είναι το πλέον κατάλληλο. Αυτό που λείπει στην Ελλάδα είναι η ελπίδα. Η λιτότητα μοιάζει ατέλειωτη. Στην Αμφίπολη είδαν την ελπίδα για κάτι καινούργιο και άφθαρτο που θα μπορούσε να αναγεννήσει την Ελλάδα», τονίζει κ. Φαρμάκης.

Ο τέταρτος θάλαμος θα λύσει το μυστήριο του τάφου;

Μπροστά σε απίστευτες εκπλήξεις βρίσκονται καθημερινά οι αρχαιολόγοι της ομάδας της Κατ. Περιστέρη.

Οι αρχαιολόγοι εστιάζουν πλέον στον τέταρτο θάλαμο του τάφου της Αμφίπολης, και στον τρόπο εισόδου σε αυτόν καθώς κατά τη διάρκεια δειγματοληπτικού ελέγχου με χειροκίνητο γεωτρύπανο, εντοπίστηκε νέο μαρμάρινο θύρωμα ανοίγματος 0,96 μ. (μικρότερο από τα προηγούμενα), στον βόρειο τοίχο του τρίτου χώρου.

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι οι κατασκευαστές του τάφου δεν έφτιαξαν μια μεγαλοπρεπή είσοδο για το επόμενο τμήμα, αλλά μια μικρή είσοδο χωρίς αγάλματα, όπως στους προηγούμενους θαλάμους.

Πλέον περιμένουν να προχωρήσει η ανασκαφή και αναμένουν τα αποτελέσματα, περιμένοντας ο τέταρτος θάλαμος να λύσει το μυστήριο.

Μιλώντας στο ραδιόφωνο των Παραπολιτικών η κ. Μενδώνη άφηνε να εννοηθεί ότι ο επόμενος θάλαμος μπορεί να είναι υπόγειος: «Αυτό το οποίο μπορούμε να πούμε με τα δεδομένα που έχουμε είναι ότι υπάρχει ένα μαρμάρινο θύρωμα» είπε αρχικά, και συνέχισε:

“Πρέπει να προηγηθεί η αποχωμάτωση του τρίτου θαλάμου για να πούμε περισσότερα. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι κατεβαίνει προς τα κάτω. Αυτό φαίνεται. Φαίνεται ότι είναι σε χαμηλότερο επίπεδο”, είπε η κ. Μενδώνη, που τόνισε ότι πριν προχωρήσει η ανασκαφή
“οτιδήποτε άλλο σας πω είναι σκέψεις και σενάρια που γίνονται από το ανασκαφικό επιτελείο. Υπάρχει πολλή δουλειά ακόμα να γίνει.”
Στο επίκεντρο οι Καρυάτιδες και τα ακροδάχτυλά τους

Οι δύο Καρυάτιδες που αποκαλύφθηκαν πια ολόκληρες στην Αμφίπολη, φορούν ποδήρη χιτώνα με μακριά μανίκια, μακρύ κροσσωτό ιμάτιο με πλούσιες πτυχώσεις, έχουν μακριές μπούκλες και σκουλαρίκια στα αυτιά.

Είναι όμως οι μικρές λεπτομέρειες που συγκίνησαν όσους τις έβλεπαν ακόμη κι από τις φωτογραφίες του υπουργείου Πολιτισμού. Οπως τα ακροδάχτυλα των ποδιών τους και ο τρόπος που φιλοτεχνήθηκαν. Οι Καρυάτιδες στον λόφο Καστά, αντίθετα με εκείνες του Ερεχθείου που ο χιτώνας τους φτάνει ώς κάτω, αποκαλύπτουν λεπτομέρειες πάνω στους κοθόρνους που φορούν. Ενα είδος παπουτσιού με ψηλή σόλα που οι γυναίκες της εποχής έδεναν με κορδόνια. Εκεί βλέπει κανείς εύκολα τα χρώματα της διακόσμησής τους, το κίτρινο και το κόκκινο. Αλλά και η μπέρτα που φορούν, ς λέει η αρχαιολόγος κ. Ελένη Μπάνου, στην “Καθημερινή” έχει ενδιαφέρον. «Οταν ζώνεται ψηλά -όπως σε αυτά τα δύο αγάλματα- την ονομάζουμε απόπτυγμα».

«Δεν περιμένουμε από τις Καρυάτιδες να χρονολογήσουμε τον τάφο. Τα γλυπτά είναι από τα πιο δύσκολα χρονολογήσιμα αρχαιολογικά ευρήματα. Πρέπει να καθαριστούν, να φωτογραφηθούν, να τις δουν οι ειδικοί, να ακουστούν διαφορετικές απόψεις» λέει στην «Καθημερινή» ο καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Πάνος Βαλαβάνης. Δύο πράγματα, λέει, παίζουν ρόλο. Το γεγονός ότι είναι αρχαϊστικές, έχουν δηλαδή στοιχεία παλιότερα από την εποχή τους, δυσκολεύει τη χρονολόγηση και ότι προέρχονται από ντόπιο εργαστήριο της περιοχής, του οποίου, όμως, δεν γνωρίζουμε και δεν έχουμε χρονολογήσει την παραγωγή του. «Οι τάφοι αυτοί δεν χρονολογούνται από τον γλυπτό τους διάκοσμο αλλά από τα κτερίσματα (εφόσον βρεθούν) και από την ίδια την ανασκαφή: το χώμα και τη στρωματογραφία».

Εξηγεί ακόμη ότι ο δημιουργός τους μπορεί να προέρχεται από κάποιο επαρχιακό εργαστήριο, αλλά να ήταν σημαντικός καλλιτέχνης της Μακεδονίας χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ανήκε στους επίσημους γλύπτες της αυλής του Μ. Αλεξάνδρου. Εκείνο πάντως που προβληματίζει τον κ. Βαλαβάνη, είναι ότι δεν έχει βρεθεί ώς σήμερα καμία θύρα. «Ταφικός θάλαμος χωρίς πόρτα είναι παράλογο» λέει χαρακτηριστικά.

Νούμερο ένα θέμα στα διεθνή ΜΜΕ οι Καρυάτιδες – Παγκόσμιος θαυμασμός

H πλήρης αποκάλυψη των Καρυάτιδων στον τύμβο της Αμφίπολης έχει γίνει πρώτο θέμα σε όλα τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, τα οποία φιλοξενούν εκτενή ρεπορτάζ για την εξέλιξη της αρχαιολογικής σκαπάνης.

Το BBC σε άρθρο του που φέρει τον τίτλο «Οι Ελληνες είναι γοητευμένοι από τον τάφο της Αμφίπολης της εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου», αναφέρει ότι οι Ελληνες έχουν ενθουσιαστεί από τα ευρήματα των αρχαιολόγων και ότι το βασικό ερώτημα που θέτουν όλοι είναι ποιος είναι ο «ένοικος» του τάφου.

Το βρετανικό δίκτυο αναφέρει μάλιστα ότι η επικεφαλής των εργασιών στον λόγο του Καστά Κατερίνα Περιστέρη και η ομάδα της έφεραν στο φως το μεγαλύτερο ταφικό μνημείο που έχει βρεθεί στην Ελλάδα.

Αναφορά στις Καρυάτιδες κάνει και το Live Science, το οποίο σε άρθρο του φέρει τον χιουμοριστικό τίτλο «Αφήστε αυτά τα αρχαία αγάλματα να είναι η έμπνευση για τα ψηλά κορίτσια που θέλουν να φορούν τακούνια».

Στο άρθρο αναφέρει ότι οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τα πόδια των γυναικείων αγαλμάτων με τα μακριά κυματιστά μαλλιά, τα οποία όπως γράφει, στέκονται φρουροί μπροστά στην είσοδο του τρίτου θαλάμου.