Eurobank: Δεν επηρεάζουν το ελληνικό πρόγραμμα οι γερμανικές εξελίξεις

“Το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών βραχυπρόθεσμα δεν αλλάζει τους όρους εφαρμογής του οικονομικού προγράμματος της Ελλάδας”, υποστηρίζει η Eurobank, στην καθιερωμένη ανάλυσή της, υπό τον τίτλο “7 Hμέρες Οικονομία”. Η Eurobank αναφέρει ακόμη πως η Ελλάδα χρειάζεται να συγκεντρώσει φορολογικά έσοδα 17 δισ. έως το τέλος του έτους για να επιτύχει το πρωτογενές πλεόνασμα. Παράλληλα οι δαπάνες

δεν πρέπει να υπερβούν τα 16,7 δισ.

Αναλυτικά, όπως σημειώνει η Eurobank:• Γερμανικές εκλογές: αν και κομβικής σημασίας δεν θα επιφέρουν άμεσα θεαματικές αλλαγές στην εφαρμογή του ελληνικού προγράμματος:- Παραμένει η εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων σε πρώτο πλάνο.
- Βελτιώνεται η πιθανότητα ενός σχεδίου ελάφρυνσης του χρέους και ενίσχυσης των αναπτυξιακών προοπτικών της μετά τις αρχές του 2014.
• Καταβολή δόσης €1,0 δισ. στις αρχές Οκτωβρίου 2013: το σχέδιο αναδιάρθρωσης των αμυντικών βιομηχανιών και της ΛΑΡΚΟ αποτελεί το βασικό αγκάθι στη διαπραγμάτευση.
• Πρωτογενές πλεόνασμα 2013: για την επίτευξη του απαιτούνται φορολογικά έσοδα €17,3 δισ. για την περίοδο Σεπτεμβρίου-Ιανουαρίου 2013 καθώς και πρωτογενείς δαπάνες που δεν θα ξεπεράσουν το όριο €16,7 δισ. για την ίδια περίοδο.
• Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών: στο επτάμηνο Ιανουάριος-Ιούλιος 2013 σχεδόν μηδενίστηκε το έλλειμμα εξαιτίας μείωσης του ελλείμματος στο ισοζύγιο καυσίμων, αύξησης πλεονάσματος του ταξιδιωτικού ισοζυγίου και αύξησης καθαρών μεταβιβάσεων γενικής κυβέρνησης λόγω της εισροής τον Ιούλιο €1,5δισ. από την πρώτη δόση των εσόδων της ΕΚΤ από το πρόγραμμα SMP.
• Δείκτης Κύκλου Εργασιών στη Βιομηχανία: τον Ιούλιο 2013 αυξήθηκε κατά 3,6% σε ετήσια βάση, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση τους τελευταίους 8 μήνες λόγω της μεγάλης αύξησης της ζήτησης από το εξωτερικόΣύμφωνα με τα τελικά στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Αυγούστου 2013, το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού σε τροποποιημένη ταμειακή βάση ήταν ελλειμματικό κατά €2,4 δισ., μειωμένο σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο κατά -80,0%. Σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ2013-16) το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού ήταν μειωμένο κατά -68,1%. Το πρωτογενές ισοζύγιο της κεντρικής κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Αυγούστου 2013 ήταν θετικό (πρωτογενές πλεόνασμα) και διαμορφώθηκε στα €2,9 δισ.. Συνεπώς στο οκτάμηνο του 2013 έχουμε μια εμφανή βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου τόσο σε ετήσια βάση όσο και σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Σημειώστε ότι την αντίστοιχη περίοδο του 2012 το πρωτογενές ισοζύγιο ήταν αρνητικό στα €1,4 δισ. ενώ και ο αντίστοιχος στόχος του ΜΠΔΣ2013-16 ήταν για αρνητικό πρωτογενές ισοζύγιο στα €2,5 δισ.Η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2013 είναι αδιαμφισβήτητα σημαντική. Το ζητούμενο από εδώ και πέρα είναι η επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος για το σύνολο του 2013. Υπενθυμίζουμε ότι ο στόχος σύμφωνα με το ΜΠΔΣ2013-16 είναι για πρωτογενές πλεόνασμα Γενικής Κυβέρνησης 0,3% του ΑΕΠ για το 2013. Το κρίσιμο σημείο για την επίτευξη του παραπάνω στόχου είναι ο ρυθμός αύξησης των φορολογικών εσόδων μέχρι το τέλος του 2013. Με δεδομένη την παράταση της περιόδου υποβολής των φορολογικών δηλώσεων και τις καθυστερήσεις στην αποστολή των ειδοποιήσεων για φόρους ακίνητης περιουσίας προηγούμενων ετών (ΦΑΠ2011-12) η επίτευξη του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2013 θα κριθεί κυρίως από την δυνατότητα των φορολογουμένων (το 2013 θα είναι η 6η συνεχόμενη χρονιά με αρνητικό ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ) να εκπληρώσουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις.
Τα φορολογικά έσοδα, παρόλο που συμβάλλουν σημαντικά στη βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου της Κεντρικής Κυβέρνησης, εξακολουθούν να υπολείπονται των αντίστοιχων στόχων του ΜΠΔΣ 2013-16 για το οκτάμηνο του 2013. Εξαίρεση μόνο αποτελούν τα έσοδα από ΦΠΑ εκτός καπνού και πετρελαιοειδών (αύξηση 3,6% σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ2013-16). Πιο αναλυτικά, για την περίοδο Ιανουαρίου – Αυγούστου 2013, τα συνολικά φορολογικά έσοδα ήταν χαμηλότερα κατά -10,1% σε ετήσια βάση ενώ η μείωση ήταν -2,6% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος (φυσικών και νομικών προσώπων) ήταν μειωμένα κατά -19,2% σε ετήσια βάση και -6,9% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16.Τους υπόλοιπους 4 μήνες του 2013 και για να επιτευχθεί το πρωτογενές πλεόνασμα είναι αναγκαίο να:• Συγκεντρωθούν επιπλέον φορολογικά έσοδα συνολικού ύψους €17,3 δισ..
• Μην ξεπεράσουν οι πρωτογενείς δαπάνες τα €16,7 δισ..Θεωρούμε ότι ο στόχος των δαπανών θα επιτευχθεί ενώ υπάρχει σημαντική αβεβαιότητα (όπως σημειώσαμε και παραπάνω) όσον αφορά το σκέλος των φορολογικών εσόδων.Επιστρέφοντας στα στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης, η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου μπορεί να αποδοθεί και σε μια σειρά από άλλους παράγοντες, όπως:1. Τα έσοδα από τη μεταφορά των αποδόσεων των Ελληνικών ομολόγων από τις Κεντρικές Τράπεζες του Ευρωσυστήματος (Securities Market Programme – SMPs). Σύμφωνα με τις αποφάσεις των Eurogroup της 26ης Νοεμβρίου 2012 και 28ης Ιουλίου 2013 τα συγκεκριμένα κεφάλαια (€1,5 δισ.) καταβλήθηκαν από τις Κεντρικές Τράπεζες των χωρών μελών. Σημειώστε ότι το έλλειμμα του 2013 σύμφωνα με το 2ο Πρόγραμμα Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας δεν περιλαμβάνει τα συγκεκριμένα έσοδα. Αντίθετα, τα συγκεκριμένα έσοδα (όπως και τα κεφάλαια για τη στήριξη των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων) συμπεριλαμβάνονται στο έλλειμμα σύμφωνα με τη διαδικασία υπολογισμού της Eurostat. Συνεπώς τα έσοδα προ επιστροφών φόρων στο οκτάμηνο χωρίς τα έσοδα από το πρόγραμμα SMP θα ήταν €30,5 δισ. μειωμένα κατά μόλις -6,6% σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16.2. Η συνέχιση της πρακτικής της αναβολής επιστροφής των φόρων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης, τα καθαρά έσοδα για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2013 ανήλθαν σε €31,0 δισ. αυξημένα κατά 0,9% σε ετήσια βάση. Σε σύγκριση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16 τα καθαρά έσοδα εμφανίζονται αυξημένα κατά 3,7%. Οι επιστροφές φόρων για τη συγκεκριμένη περίοδο ήταν μειωμένες τόσο σε ετήσια βάση κατά -51,3% όσο και σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16 κατά -35,6%. Αν υποθέσουμε ότι οι επιστροφές φόρων ήταν ίσες με τον στόχο ΜΠΔΣ 2013-16 τότε ο ρυθμός μεταβολής των καθαρών εσόδων θα ήταν -1,4% σε ετήσια βάση και 1,3% σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Όπως έχουμε γράψει και στο παρελθόν η συγκεκριμένη πρακτική μόνο προσωρινά οφέλη έχει. Οι μειωμένες επιστροφές φόρων τους οκτώ πρώτους μήνες του έτους απλά αυξάνουν το ποσό που πρέπει να επιστραφεί τους υπόλοιπους μήνες. Σε αντίθετη περίπτωση θα επιβαρυνθούν με τα ποσά των εκκρεμών επιστροφών φόρων οι δημοσιονομικοί στόχοι του 2013. Βέβαια είναι αναγκαίο να επισημάνουμε σε αυτό το σημείο πως η συγκεκριμένη πρακτική ακολουθεί φθίνουσα πορεία τους τελευταίους μήνες. Με άλλα λόγια, όσο αυξάνονται τα έσοδα τόσο αυξάνονται και οι επιστροφές φόρων.3. Οι αυξημένες εισροές από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης τα έσοδα από το ΠΔΕ για το οκτάμηνο του 2013 ήταν €4,0 δισ. αυξήθηκαν κατά 61,6% σε ετήσια βάση και 25,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Η συγκεκριμένη αύξηση οφείλεται σε αύξηση των εισροών από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η συγκεκριμένη εξέλιξη είναι θετική για τις δημόσιες επενδύσεις. Όμως η ενίσχυση του πρωτογενούς ισοζυγίου είναι προσωρινή αφού σύμφωνα με την πιο πρόσφατη πληροφόρηση αυτό που αλλάζει είναι μόνο η κατανομή των εισπράξεων μέσα στο έτος. Με άλλα λόγια δεν έχουμε περισσότερες εισροές από την Ευρωπαϊκή Ένωση από τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16.4. Η συνέχιση της πρακτικής της συγκράτησης συγκεκριμένων πρωτογενών δαπανών κάτω από τους μηνιαίους (σωρευτικούς) στόχους όπως αυτοί ορίζονται στον Προϋπολογισμό 2013. Οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2013 ανήλθαν σε €34,9 δισ. μειωμένες κατά -18,9% σε ετήσια βάση και -5,7% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Οι πρωτογενείς δαπάνες ήταν €28,4 δισ., μειωμένες κατά -9,0% σε ετήσια βάση αλλά και -6,4% σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Από τα αναλυτικά στοιχεία των πρωτογενών δαπανών προκύπτει ότι οι δαπάνες για ασφάλιση, περίθαλψη και κοινωνική προστασία (με κυριότερες τις μεταβιβάσεις προς τα ασφαλιστικά ταμεία) ανέρχονται σε €9,9 δισ. και υστερούν έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ2013-16 κατά -9,0%. Η συγκράτηση αυτή είναι τεχνητή και δεν οφείλεται σε αντίστοιχη ορθολογικοποίηση δαπανών ή άλλες περικοπές. Το ενθαρρυντικό στοιχείο και σε αυτή την περίπτωση είναι ότι ακολουθεί φθίνουσα πορεία όσο αυξάνονται τα έσοδα του προϋπολογισμού.5. Η συνέχιση της πρακτικής μείωσης των δαπανών του ΠΔΕ. Σύμφωνα με τα στοιχεία Κεντρικής Κυβέρνησης, οι δαπάνες του ΠΔΕ μειώθηκαν κατά -2,7% σε ετήσια βάση και κατά -33,9% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16 για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2013. Επίσης, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη πληροφόρηση η κυβέρνηση και οι εκπρόσωποι των δανειστών συμφώνησαν στη μείωση του στόχου των δαπανών του ΠΔΕ. Με άλλα λόγια, ο ετήσιος στόχος θα μειωθεί στα €6,7 δισ. από τα €6,9 δισ. του ΜΠΔΣ 2013-16. Η συγκεκριμένη μείωση του στόχου θα βελτιώσει την πιθανότητα επίτευξης του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2013. Δεν παύει όμως μαζί με την υποχρηματοδότηση του ΠΔΕ να δυσχεραίνει τις συνθήκες ρευστότητας στην ελληνική οικονομία.6. Στη μείωση των δαπανών για τόκους εξαιτίας του PSI (Μάρτιος 2012) και του προγράμματος επαναγοράς ομολόγων (Δεκέμβριος 2012). Οι δαπάνες για τόκους ήταν μειωμένες κατά -51,6% σε ετήσια βάση εξαιτίας της εφαρμογής του PSI τον Μάρτιο του 2012 και του προγράμματος επαναγοράς ομολόγων των Δεκέμβριο του 2012. Οι τόκοι των νέων ομολόγων που εκδόθηκαν τότε, πληρώνονται κάθε Φεβρουάριο ξεκινώντας από τον Φεβρουάριο του 2013. Οι δαπάνες για τόκους της περιόδου Ιανουαρίου-Μαΐου 2013 εμφανίζουν αύξηση 0,5% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16.Η επικράτηση του κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών της καγκελαρίου A. Merkel, στις πρόσφατες εκλογές στη Γερμανία, καθώς και η διαφαινόμενη συνεργασία για το σχηματισμό κυβέρνησης με το κόμμα των Σοσιαλδημοκρατών αποτελεί κομβικό σημείο για τη συνέχιση της εφαρμογής του προγράμματος σταθεροποίησης της ελληνικής οικονομίας. Όχι γιατί αναμένουμε κάποια σημαντική μεταβολή στη διαδικασία εφαρμογής του προγράμματος άμεσα αλλά γιατί δημιουργούνται προϋποθέσεις που θα μπορούσαν να επιτρέψουν σε μια μελλοντική στιγμή τη μείωση του ελληνικού χρέους καθώς και τη λήψη μέτρων για την ενίσχυση των αναπτυξιακών προοπτικών της ελληνικής οικονομίας.Με άλλα λόγια – και με δεδομένο ότι συνεχίζεται η εφαρμογή του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων – δεν προβλέπουμε θεαματικές κινήσεις όσον αφορά το ελληνικό πρόγραμμα τους επόμενους μήνες:1. Μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου 2013 θα κριθεί αν θα λάβουμε την δόση του €1,0 δισ. στις αρχές Οκτώβρη 2013.2. Μέσα στον Οκτώβρη 2013 και κατά τη διαδικασία συζήτησης και ψήφισης του Προϋπολογισμού του 2014 και του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2014-17 θα ληφθούν συγκεκριμένες αποφάσεις για την εξάλειψη του χρηματοδοτικού κενού του 2ου εξαμήνου του 2014 και μια προσωρινή λύση για να καλυφθεί το δημοσιονομικό κενό της περιόδου 201516. Είναι προς το συμφέρον όλων των πλευρών αυτή η λύση να μην περιλαμβάνει νέα μέτρα ειδάλλως θα τεθεί σε κίνδυνο τόσο η πολιτική σταθερότητα όσο και οι αναπτυξιακές προοπτικές των επόμενων ετών αφού θα συνεχισθεί η πίεση στο διαθέσιμο εισόδημα.3. Στις αρχές του 2014 και αφού θα έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2013 θα ξεκινήσει η συζήτηση για το – ολοένα και πιθανότερο – 3ο Πρόγραμμα Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας. Δεν αναμένουμε ένα νέο άμεσο κούρεμα χρέους αλλά μια πιο έμμεση λύση που θα περιλαμβάνει επέκταση της διάρκειας αποπληρωμής και μείωση των επιτοκίων. Άλλες δραστικές λύσεις όπως πχ ο καταλογισμός του δανείου για την ανακεφαλαιοποίηση απευθείας στις τράπεζες και όχι στο Ελληνικό Δημόσιο είναι πιθανό να πραγματοποιηθούν κατά την – δύσκολη προς το παρόν – πορεία προς την τραπεζική ενοποίηση της ευρωζώνης μέχρι το 2017. Η πιθανή συμμετοχή των Σοσιαλδημοκρατών στην κυβέρνηση συνεργασίας της Γερμανίας αφήνει κάποια περιθώρια για μια αλλαγή του κέντρου βάρους του προγράμματος από την δημοσιονομική σύγκλιση προς την ενίσχυση των αναπτυξιακών προοπτικών.Επιστρέφοντας στις προαπαιτούμενες μεταρρυθμίσεις για την καταβολή της δόσης του €1,0 δισ. στις αρχές Οκτώβρη 2013 θεωρούμε ότι αυτές – με την εξαίρεση της αναδιάρθρωσης των ΕΛΒΟ, ΕΑΣ και ΛΑΡΚΟ για τις οποίες περιμένουμε εξελίξεις τις επόμενες ημέρες – έχουν καλυφθεί.Πιο αναλυτικά:• Η διαδικασία για την αναδιάρθρωση των ΕΛΒΟ, ΕΑΣ και της ΛΑΡΚΟ δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Το τελικό σχέδιο για την αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων έχει υποβληθεί στην τρόικα και αναμένουμε τη έγκριση. Σε κάθε περίπτωση αναμένουμε ότι οποιαδήποτε λύση θα πρέπει να περιλαμβάνει όχι μόνο την εξάλειψη της επιβάρυνσης του φορολογούμενου από τη λειτουργία των συγκεκριμένων επιχειρήσεων αλλά και τη δημιουργία εκείνων των συνθηκών που θα επιτρέψουν την κερδοφόρα λειτουργία τους και γιατί όχι και την αύξηση των θέσεων απασχόλησης μελλοντικά.• Η δράση υπαγωγής 12.500 δημοσίων υπαλλήλων στο πρόγραμμα κινητικότητας μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου 2013 έχει ολοκληρωθεί. Η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να εξασφαλίσει παράταση για το επόμενο «κύμα» διαθεσιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων ώστε η τοποθέτηση των συγκεκριμένων υπαλλήλων να γίνει με βάση την ορθή αξιολόγηση τους. Υπενθυμίζουμε ότι σύμφωνα με την τελευταία αναθεώρηση του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας (Ιούλιος 2013) μέχρι το τέλος του 2013 θα πρέπει να έχουν μεταφερθεί στο πρόγραμμα κινητικότητας συνολικά 25.000 δημόσιοι υπάλληλοι. Με άλλα λόγια άλλοι 12.500 δημόσιοι υπάλληλοι θα πρέπει να ενταχθούν στο πρόγραμμα κινητικότητας μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου 2013. Δε θα σταθούμε στις αντιδράσεις που θα προκαλέσει η εφαρμογή της παραπάνω δέσμευσης σε μια περίοδο που η πολιτική σταθερότητα είναι το ζητούμενο για τη χώρα. Επισημαίνουμε ωστόσο ότι το πρόγραμμα κινητικότητας είναι αναγκαίο να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για πραγματική αναδιάρθρωση του δημοσίου και όχι ως μηχανισμό επανατοποθέτησης των δημοσίων υπαλλήλων από τη μία υπηρεσία στην άλλη. Αν η κυβέρνηση έχει ως στόχο το παραπάνω, τότε μια παράταση θα βελτιώσει το τελικό αποτέλεσμα του προγράμματος κινητικότητας. Σε αντίθετη περίπτωση πάλι θα έχουμε μια καθυστέρηση στην προώθηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων σε μια δύσκολη περίοδο για τη χώρα ενόψει των διαπραγματεύσεων για το χρηματοδοτικό κενό του 2ου εξαμήνου του 2014 και το – ολοένα και πιθανότερο – 3ο Πρόγραμμα Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας.• Ολοκληρώθηκε η διαδικασία για την αναγνώριση και την αποπληρωμή των οφειλόμενων του ευρύτερου δημοσίου τομέα προς την ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ ώστε διευκολυνθεί η διαδικασία ιδιωτικοποίησης τους. Ήδη καθορίστηκαν οι σχετικές διαδικασίες για την αποπληρωμή των συγκεκριμένων χρεών σε τροπολογία που συμπεριλήφθη στο νομοσχέδιο για την αναδιοργάνωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που ψηφίστηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2013.• Υπερψηφίστηκε ο νέος κώδικας των δικηγόρων Σκοπός του νέου κώδικα είναι η διευκόλυνση της εισόδου στο επάγγελμα, η κατάργηση των κατώτατων αμοιβών, κτλ. Ο νέος κώδικας των δικηγόρων ψηφίστηκε από την ολομέλεια του κοινοβουλίου στις 19 Σεπτεμβρίου 2013 . Η ψήφιση του αποτελεί μια βασική μεταρρύθμιση όσον αφορά τόσο την απελευθέρωση των επαγγελμάτων όσο και την επιτυχία της εφαρμογής του μεταρρυθμιστικού προγράμματος. Μέχρι πρόσφατα άλλωστε, οι μεταρρυθμίσεις που αφορούν στο δικηγορικό επάγγελμα αλλά και τον δικαστικό τομέα αποτελούσαν τους βασικότερους τομείς υστέρησης του μεταρρυθμιστικού προγράμματος.Πέρα από τα παραπάνω, εκκρεμεί ακόμη μια σειρά από μεταρρυθμίσεις, που θα πρέπει να ολοκληρωθούν τους επόμενους μήνες ώστε να εξασφαλισθεί η θετική αξιολόγηση της τρόικας για την καταβολή των €3,1 δισ. του 4ου τριμήνου του 2013. Αυτές αφορούν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο την αναμόρφωση του κρατικού μηχανισμού, τη βελτίωση της αποτελεσματικότητάς του, την πάταξη της φοροδιαφυγής και την καταπολέμηση της διαφθοράς και τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Αναμένουμε ότι η διαπραγμάτευση δε θα είναι εύκολη. Θα απαιτηθεί πρώτα σημαντική προσπάθεια από πλευράς κυβέρνησης για την ολοκλήρωση του συνόλου των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.