Alpha Bank: Το πρωτογενές πλεόνασμα προ των πυλών – Καταθλιπτικός ο στόχος για τα έσοδα

Αργά αλλά σταθερά αναγνωρίζεται πλέον η εντυπωσιακή βελτίωση των δημοσίων οικονομικών της χώρας, η οποία ενισχύθηκε περαιτέρω με την ικανοποιητική εκτέλεση του Προϋπολογισμού του 2012, τονίζει η Alpha Bank.

Ήδη, όπως σημειώνει, η εταιρία αξιολόγησης Fitch σημειώνει ότι η Ελλάδα επέτυχε να υλοποιήσει τους δημοσιονομικούς στόχους της κατά το 2012, που, σε συνδυασμό με αντίστοιχες

εξελίξεις όσον αφορά στη μείωση του ελλείμματος του εξωτερικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (ΙΤΣ) δείχνει ότι η Ελληνική οικονομία εξισορροπείται.

Παράλληλα, αναφέρει ότι η Τρόικα έχει θέσει ως στόχο για τα έσοδα της Γενικής Κυβέρνησης (ΓΚ) στον Προϋπολογισμό 2013 (Π2013) τη νέα δραστική μείωσή τους στα € 79,1 δισ. το 2013 (πτώση κατά -6,9%), μετά τον καταποντισμό τους στα € 85 δισ. το 2012, από € 88,2 δισ. το 2011

Η υιοθέτηση του ανωτέρω καταθλιπτικού στόχου για τα έσοδα το 2013 αποτελεί σημαντικό αντικίνητρο για την πραγματική ενεργοποίηση των φορολογικών αρχών για είσπραξη των εσόδων του κράτους από το σύνολο των φορολογουμένων και όχι μόνο από αυτούς που με συνέπεια πληρώνουν την υπέρμετρα αυξημένη (λόγω και της μεγάλης κρίσης στην οποία βρίσκεται η χώρα) φορολογική επιβάρυνση, τονίζει.

Επίσης, τονίζει ότι οι αμφιταλαντεύσεις του πολιτικού, οι συζητήσεις για χρεοκοπία και το Grexit Ευρωζώνη είχαν καταστροφικές επιπτώσεις.

Αναλυτικά αναφέρει:

Μικρότερο κατά περίπου € 2,0 δις, από ότι είχε εκτιμηθεί στον Π2013, εκτιμάται τώρα το έλλειμμα στο πρωτογενές ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης (ΓΚ) το 2012. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει μετά την ανακοίνωση των στοιχείων για την εκτέλεση του Προϋπολογισμού της ΓΚ σε προσαρμοσμένη ταμειακή βάση, με τα οποία επιβεβαιώνεται η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος στη ΓΚ σε
ταμειακή βάση, ύψους € 434 εκατ., έναντι ελλείμματος ύψος € 3,5 δις το 2011. Η μείωση του ελλείμματος της ΓΚ (στα € 12,53 δις το 2012, από € 20,65 δις το 2011) επιτεύχθηκε από τον συνδυασμό των μεγαλύτερων του αναμενομένου περικοπών στις πρωτογενείς δαπάνες της ΓΚ (-7,8% σε ταμιακή βάση) και της ελάφρυνσης του ελληνικού δημοσίου χρέους έναντι τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα.

Το αποτέλεσμα αυτό επιτεύχθηκε παρά τη συνέχιση της βαθειάς ύφεσης στην ελληνική οικονομία και στο 4ο 3μηνο του 2012, στο οποίο σημειώθηκε μεγάλη πτώση του όγκου των λιανικών πωλήσεων (Οκτ.’12: -16,8%, Νοέμ.’12: -17,0%) και επίσης μεγάλη πτώση στα έσοδα της ΓΚ, τα οποία σημείωσαν τελικά πτώση κατά -3,6% το 2012 ως σύνολο, ενώ στο 9μηνο Ιαν.-Σεπτ.’2012 ήταν αυξημένα κατά 0,1%.

Γενικότερα, αν επιβεβαιωθεί και η ανωτέρω εκτίμηση όσον αφορά τα τελικά στοιχεία για το κλείσιμο του Π2012 σε δημοσιονομική βάση, τότε η εκτέλεση του Π2013 θα ξεκινήσει με ένα πλεονέκτημα ύψους περί τα € 2,0 δις, που θα συμβάλλει στην καλύτερη του αναμενομένου εκτέλεσή του για το έτος 2013 ως σύνολο, όπου η Τρόικα αναμένει μηδενικό πρωτογενές πλεόνασμα στη ΓΚ.

Ωστόσο, εκτός αυτού, υπάρχουν ακόμη δύο σημαντικά
πλεονεκτήματα που συνηγορούν στην εκτίμηση ότι η εκτέλεση του Π2013 θα είναι καλύτερη από αυτή που αναμένει η Τρόικα, ως ακολούθως:

Πρώτον, μετά τη διαφαινόμενη αρνητική εξέλιξη της οικονομίας και στο 4ο 3μηνο του 2012, σημειώθηκε σημαντική βελτίωση του οικονομικού κλίματος στη χώρα τον Δεκ.’12 και στις αρχές του 2013 (Διάγραμμα 1), καθώς και αξιοσημείωτη επιτάχυνση της τάσης επιστροφής των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες (Διάγραμμα 2), και ακόμη σταδιακή βελτίωση της ρευστότητας στην ελληνική οικονομία τους τελευταίους δύο μήνες (εκτός των άλλων και με την επιτάχυνση της διαδικασίας αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του Δημοσίου). Η συνέχιση αυτών των σημαντικών εξελίξεων, σε συνδυασμό με την πιο αποφασιστική ενεργοποίηση της Κυβέρνησης στον τομέα της ενίσχυσης των μέτρων για την έγκαιρη ανάκαμψη της οικονομίας, είναι πολύ πιθανό να συμβάλουν στον περιορισμό
της πτώσης του ΑΕΠ της χώρας το 2013 πολύ χαμηλότερα από το -4,2% (που προβλέπει το ΔΝΤ), με σημαντική πιθανότητα να διαμορφωθεί τελικά κάτω από -3,0%.

Δεύτερον, η Τρόικα έχει θέσει ως στόχο για τα έσοδα της ΓΚ στον Π2013 τη νέα δραστική μείωσή τους στα € 79,1 δις το 2013 (πτώση κατά -6,9%), μετά τον καταποντισμό τους στα € 85 δις το 2012, από € 88,2 δις το 2011. Ακόμη και αν επιτευχθεί αυτός ο στόχος, αυτό θα σημαίνει νέα μεγάλη αύξηση της φοροδιαφυγής το 2013, μετά την προκλητική αύξησή της το 2011 και το 2012, αντί για την απολύτως αναγκαία μείωσή της. Θα σημαίνει ότι η δραστική μείωση των κοινωνικών παροχών κατά € 4,0 δις και των πρωτογενών δαπανών της ΓΚ κατά € 6,2 δις το 2013 θα αντισταθμιστεί πλήρως με την μείωση των εσόδων της ΓΚ κατά επίσης € 6,1 δις.

Μια τέτοια εξέλιξη δεν θα έχει καμιά σχέση με επιτυχή προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής μιας ευνομούμενης χώρας μέλους της Ζώνης του Ευρώ.

Ακόμη και αν το 2013 επιτευχθεί τελικά πρωτογενές πλεόνασμα στη ΓΚ ύψους 2,5% του ΑΕΠ (αντί για 0,0% του ΑΕΠ που προβλέπει η Τρόικα), η προσπάθεια για δημοσιονομική προσαρμογή θα έχει, παρόλα αυτά, αποτύχει (διότι δεν θα είναι βιώσιμη), αν τα έσοδα της ΓΚ διαμορφωθούν πράγματι στα € 79,1 δις. Η υιοθέτηση του ανωτέρω καταθλιπτικού στόχου για τα έσοδα το 2013 αποτελεί σημαντικό αντικίνητρο για την πραγματική ενεργοποίηση των φορολογικών αρχών για είσπραξη των εσόδων του κράτους από το σύνολοτων φορολογουμένων και όχι μόνο από αυτούς που μεσυνέπεια πληρώνουν την υπέρμετρα αυξημένη (λόγω και της μεγάλης κρίσης στην οποία βρίσκεται η χώρα) φορολογική επιβάρυνση. Παρόλα αυτά, με δεδομένο ότι ένα σημαντικό μέρος των εσόδων του 2012 θα εισπραχθούν τελικά το 2013, εκτιμούμε ότι ο στόχος της Τρόικα για τα έσοδα της ΓΚ το 2013 θα υπερκαλυφθεί κατά πολύ.

Δημοσιονομικός Πολλαπλασιαστής και Ανάπτυξη
Τελευταίως, έχει αρχίσει μια προσπάθεια δαιμονοποίησης του Μνημονίου και των πρωταγωνιστών του. Το ΔΝΤ εγκαλείται διότι χρησιμοποίησε λάθος συνταγή στην περίπτωση της Ελλάδος μετά την παραδοχή στελεχών του ότι οι προβλέψεις του ΔΝΤ για την ύφεση στηρίχθηκαν σε δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές που ήσαν πολύ χαμηλότεροι από αυτούς που όντως ισχύουν σε χώρες όπως η Ελλάδα! Η ΕΛΣΤΑΤ εγκαλείται διότι αναθεώρησε εσφαλμένως το δημοσιονομικό έλλειμμα και το δημόσιο χρέος προς τα πάνω περιλαμβάνοντας στον ορισμό της γενικής κυβέρνησης ΔΕΚΟ που τα έσοδά τους ήταν κάτω του 50% του κόστους λειτουργίας τους! Οι συνέπειες των λανθασμένων αυτών χειρισμών οδήγησαν, κατά τους εγκαλούντες, την χώρα στην εξαθλίωση, και συνεπώς, η έξοδος από την κρίση θα προέλθει από την θεραπεία αυτών των παραγόντων που οδήγησαν σε εμβάθυνση της ύφεσης!

Όσον αφορά το δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή (ΔΠ), το ΔΝΤ επιδιώκει προφανώς να εξηγήσει την τεράστια πτώση του ονομαστικού ΑΕΠ στην Ελλάδα κατά € 37,5 δις το 2012 έναντι του 2009, η οποία σημειώθηκε έναντι της πτώσης του πρωτογενούς ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης κατά € 21,8 δις στην ίδια περίοδο. Μάλιστα, όσον αφορά το 2013, η Τρόικα εκτιμά πτώση του πρωτογενούς ελλείμματος
της γενικής κυβέρνησης κατά € 2,9 δις, με αποτέλεσμα την πτώση του ονομαστικού ΑΕΠ κατά € 9,5 δις. Έτσι, η πτώση του ΑΕΠ θα φτάσει το 2013
τα € 47,1 δις, για μείωση του πρωτογενούς ελλείμματος της ΓΚ κατά € 24,7 δις (Πίνακας 1).

Μάλιστα, είναι αξιοσημείωτο ότι η ανωτέρω πτώση του ΑΕΠ στην Ελλάδα έλαβε χώρα παρά το ότι οι καθαρές εξαγωγές της χώρας βελτιώθηκαν στην περίοδο 2010-2012 πολύ περισσότερο του αναμενομένου (παρά την πτώση των εισπράξεων από την ναυτιλία λόγω της παγκόσμιας κρίσης στο συγκεκριμένο τομέα), λόγω και της εσωτερικής υποτίμησης η οποία υπερέβη το 25%. Συνέβαλαν έτσι στην αύξηση του ΑΕΠ της Ελλάδος κατά 3,0 ποσοστιαίες μονάδες το 2010, κατά 2,4 π.μ. το 2011 και κατά 4,3 π.μ. το 2012, συνολικά κατά € 18,4 δις στην περίοδο 2010-2012 και κατά € 22,2 δις στην περίοδο 2010-2013. Αυτό σημαίνει ότι για να μειωθεί το πρωτογενές έλλειμμα της ΓΚ κατά € 24,7 δις στην περίοδο 2009-2013 η χώρα υποχρεώθηκε σε μια απίστευτα μεγάλη μείωση της εγχώριας ζήτησης στην οικονομία της κατά € 69,3 δις.

Αυτά τα αποτελέσματα ασφαλώς δεν σχετίζονται με τα ευρήματα της εμπειρικής έρευνας για το μέγεθος του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή παγκοσμίως, αφού από την εξέταση εκατοντάδων περιπτώσεων χωρών για πολλαπλά εγχειρήματα δημοσιονομικής προσαρμογής σε κάθε μια από αυτές, προκύπτει ότι ο ΔΠ κυμαίνεται μεταξύ 0,3 και 1,0 και σε κάθε περίπτωση δεν υπερβαίνει το 1,1 ακόμα και σε περιπτώσεις απόλυτα αποτυχημένων εγχειρημάτων δημοσιονομικής προσαρμογής.

Όπως είναι εμφανές από τον Πίνακα 1, και με βάση εμπειρικές μετρήσεις όσον αφορά στο ύψος των δημοσιονομικών πολλαπλασιαστών, η πρωτοφανήςπαγκοσμίως πτώση της εγχώριας ζήτησης και του ΑΕΠ στην Ελλάδα τα τελευταία τρία έτη και κατά το 2013 μόνο κατά το ήμισυ περίπου μπορεί να αποδοθεί στην πολιτική της δημοσιονομικής προσαρμογής. Για παράδειγμα, με την υπόθεση ενός λογικά υψηλού ΔΠ, της τάξης του 0,8, η πτώση του ΑΕΠ της χώρας δεν θα ξεπερνούσε τα € 20 δις για πτώση του πρωτογενούς ελλείμματος της ΓΚ κατά € 24,7 δις.

Με αυτό το δεδομένο είναι εμφανές ότι η υπερβάλλουσα πτώση του ΑΕΠ (κατά € 27,1 δις στην περίοδο 2010-2013) δεν οφείλεται στη δημοσιονομική προσαρμογή. Οφείλεται μάλλον, στην κατάρρευση των προσδοκιών που συντελέσθηκε παράλληλα με την δημοσιονομική προσαρμογή κάτι που οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές δεν είναι σε θέση να λάβουν υπόψη.

Η δημοσιονομική προσαρμογή συνοδεύθηκε αναιτίως από μία καταστροφική απώλεια εμπιστοσύνης, φυγή των καταθέσεων από το τραπεζικό σύστημα, και προς το εξωτερικό, και με την οικονομία να στερεύει παντελώς από ρευστότητα. Αυτό, και όχι αυτή η ίδια ηδημοσιονομική προσαρμογή, είχε ως αποτέλεσμα την υπέρμετρη πτώση του ΑΕΠ που είχε, με την σειρά της, εξαιρετικά αρνητική επίπτωση στη δημοσιονομικήπροσαρμογή και στο μέγεθος της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας που πράγματι επιτεύχθηκαν.

Εάν η απολύτως αναγκαία πολιτική της δημοσιονομικής προσαρμογής και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, εφαρμοζόταν με ταυτόχρονη μέριμνα τον μεγαλύτερο δυνατό περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεών τους στην ανάπτυξη της οικονομίας, τότε η Ελλάδα θα είχε πολύ μικρότερη πτώση του ΑΕΠ το 2011 και το 2012, με αποτέλεσμα την επίτευξη σημαντικών πρωτογενών πλεονασμάτων και
μεγαλύτερη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.

Οι αιτίες θα πρέπει να αναζητηθούν στις αμφιταλαντεύσεις του πολιτικού συστήματος στο θέμα της προσαρμογής, και κυρίως από την αδυναμία κατανόησης από την πλευρά κυβέρνησης και αντιπολίτευσης των οικονομικών και πολιτικών διαστάσεων του εγχειρήματος χρηματοδοτικής