Αδελφικές Σχέσεις και η Ψυχοδυναμική της Οικογένειας[άρθρο]

Ήδη, από τη γέννηση του παιδιού, οι γονείς, ανάλογα με την προσωπικότητά τους, τη μεταξύ τους σχέση αλλά και τη σχέση που δημιουργούν με το παιδί τους, επηρεάζουν καθοριστικά την ανάπτυξή του, την ομαλή ψυχοσυναισθηματική του εξέλιξη, την κοινωνικοποίησή του και την γενικότερη κοινωνική του συμπεριφορά, άρα, και, κατ’ επέκταση, όλη την προσωπικότητά του.

Της Κατερίνα Λαρεντζάκη, Φιλόλογος Ειδικής Αγωγής, Εκπαιδευτική Ψυχολόγος, MBPsS

 

Ωστόσο, πέρα από τους γονείς, σήμερα γνωρίζουμε ότι είναι και η παρουσία ή η απουσία των αδελφών που παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των οικογενειακών

σχέσεων και επηρεάζει έντονα την ανάπτυξη της προσωπικότητας του κάθε παιδιού ξεχωριστά.

Μέσα από τη σχέση με τα αδέλφια του το παιδί διδάσκεται απλά και αυθόρμητα ηθικές και κοινωνικές συμπεριφορές που διαφορετικά θα περίμενε μέχρι και το σχολείο για να τις διδαχθεί και με τρόπο φυσικό δοκιμάζει πρακτικά έννοιες και συμπεριφορές όπως είναι η ειλικρίνεια, η υπομονή, η αγάπη, η προστασία, η συνεργασία και η αλληλοβοήθεια.

Την ίδια όμως στιγμή που δοκιμάζει όλα τα παραπάνω, το παιδί, από την άλλη μεριά, δοκιμάζεται ως χαρακτήρας μέσα από τις συγκρούσεις, τον ανταγωνισμό, την έννοια της ιδιοκτησίας και τις διαφορετικές διεκδικήσεις που προβάλλει αυτό και τα αδέλφια του. Έτσι, συμμετέχει και συνδιαμορφώνει αυτό που στην ψυχολογία ονομάζουμε «ψυχοδυναμική» της οικογένειας.

Ιδιαίτερα, τα πρότυπα σχέσεων που το παιδί έχει αποκομίσει και φέρει από τις σχέσεις με τα αδέλφια του, τα εφαρμόζει κυρίως σε όλες τις ισότιμες σχέσεις που θα αναπτύξει αργότερα στη ζωή του με άλλα άτομα του περιβάλλοντος του, είτε αυτοί είναι συνεργάτες, είτε είναι απλοί φίλοι είτε είναι συναισθηματικοί σύντροφοι.

Παράγοντας Φύλο

Διαπιστώνεται, λοιπόν, ότι τα παιδιά που έχουν αδελφές αντί αδελφών, που έχουν δηλαδή, μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον κατεξοχήν «θηλυκό» φαίνονται να παρουσιάζουν μια μεγαλύτερη ευαισθησία έναντι εκείνων που όλα τα αδέλφια τους είναι αγόρια και φαίνονται να παρουσιάζουν πιο «αρσενικά» χαρακτηριστικά προσωπικότητας.

Ιδίως όταν υπάρχουν στην οικογένεια μεγαλύτερες αδελφές τα μικρότερα αδέλφια είναι ηπιότερα και λιγότερο επιθετικά έναντι εκείνων που, ανεξαρτήτως του φύλου τους, έχουν μεγαλύτερους αδελφούς. Από την άλλη, τα κορίτσια που έχουν αδελφούς είναι πιο φιλόδοξα και επιθετικά και έχουν κατά καιρούς φέρει καλύτερες επιδόσεις στα τέστ νοημοσύνης.

Τα δεδομένα αυτά δείχνουν τη σημασία της περιβαλλοντικής επίδρασης που επέρχεται στην προσωπικότητα του παιδιού παρακολουθώντας και μιμούμενο στοιχεία της συμπεριφοράς των μελών της οικογένειάς του και, κυρίως, των μεγαλύτερων αδελφών, οι οποιοι πάντα φαίνονται στα μάτια του μικρότερου αδελφού ικανότεροι και δυνατότεροι και, ασυναίσθητα, τον προκαλούν με τη συμπεριφορά τους να τους μοιάσει.

Σειρά γέννησης. Η διαφορετική σημασία του πρωτότοκου

Φαίνεται, ότι το πρώτο παιδί παίρνει μεγαλύτερο μερίδιο φροντίδας και στοργής γιατί ο ερχομός του είναι μια πρώτη, συν