Σε τεντωμένο σχοινί άμυνα και διπλωματία

Γράφει ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΠΟΥΤΣΗΣ

Υπάρχουν σοβαρές εκκρεμότητες στο μέτωπο των εθνικών μας θεμάτων, που θα υποχρεώσουν την ελληνική κυβέρνηση, εντός του 2013, να αναλάβει πρωτοβουλίες για την οριστική επίλυσή τους. Είναι ορατός ο κίνδυνος η οικονομική αδυναμία, στην οποία έχει οδηγηθεί η χώρα μας, να «αξιοποιηθεί» για την προώθηση πολιτικο-διπλωματικών σχεδίων σε βάρος εθνικών κυριαρχικών μας δικαιωμάτων.
Ισχυρές ενδείξεις που θεμελιώνουν αυτόν τον ισχυρισμό είναι οι εξής: 1. Στο πλαίσιο της υποτιθέμενης

δημοσιονομικής εξυγίανσης, η τρόικα μπορεί να προτείνει και η κυβέρνηση να αποδέχεται τη μείωση της επιχειρησιακής ικανότητας των Ενόπλων Δυνάμεων, ώστε να καθίσταται προβληματική η αμυντική θωράκιση της χώρας! 2. Οι βεβιασμένες αποκρατικοποιήσεις και η αποεθνικοποίηση, υπό το βάρος των πιέσεων των δανειστών μας, κρίσιμων και εθνικά ευαίσθητων κεφαλαίων και οικονομικών τομέων, προφανώς και αποδυναμώνουν τη γεωστρατηγική θέση της χώρας και υποβαθμίζουν τη γεωπολιτική της σημασία.
Καλώς να έρθει λοιπόν το 2013, αλλά φέρνει μαζί του και προβλήματα, στον οικονομικό, πολιτικό, κοινωνικό και διπλωματικό τομέα. Και θα πρέπει να αποδειχτεί στο πεδίο της εφαρμοσμένης πολιτικής η πολύ καλή προετοιμασία της κυβέρνησης, ώστε να τα αντιμετωπίσει επιτυχώς.
Στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή μας, τα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο, τη νέα χρονιά αναμένονται συνταρακτικές εξελίξεις. Ισχυρές χώρες, όπως η Ρωσία και η Κίνα, διαμορφώνουν ζώνες επιρροής, «σπάζοντας» το αμερικανό-βρετανικό μονοπώλιο. ΗΠΑ και Βρετανία, διατηρούν εξίσου ισχυρές σχέσεις με το Ισραήλ, αλλά και με την Τουρκία και τη Σαουδική Αραβία, ακόμη και με τη νέα πολιτική ηγεσία της Αιγύπτου της «Μουσουλμανικής Αδελφότητας», ενώ στα Βαλκάνια οι ΗΠΑ και η Βρετανία έχουν ισχυρούς δεσμούς με την Αλβανία, τα Σκόπια και τη Βουλγαρία. Νέος και πολύ σημαντικός στρατηγικός παράγοντας θα είναι η Γερμανία, που φαίνεται να διαφοροποιείται από τον αγγλοσαξονικό άξονα και τις επιλογές του, όχι μόνο στη νοτιανατολική Ευρώπη, αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς επίσης και στα Βαλκάνια. Γερμανία και Αυστρία διατηρούν άριστες σχέσεις με την Κροατία, τη Σλοβενία και τη Ρουμανία.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε ύφεση, είναι χώρα επιτηρούμενη, εξαρτώμενη από τις δανειακές της ανάγκες και τις ανελαστικές (λόγω μνημονίων) υποχρεώσεις της προς τους δανειστές και είναι σαφώς αμφισβητούμενης εθνικής κυριαρχίας. Η χώρα μας βρίσκεται σε δυσχερή θέση και ταυτόχρονα είναι υποχρεωμένη μέσα σε αυτό το ασταθές διεθνές περιβάλλον να πάρει μεγάλες αποφάσεις για να κατοχυρώσει τη θέση της στην Ευρώπη, αλλά και στην Αν. Μεσόγειο και τα Βαλκάνια.

Η ενεργειακή πολιτική
Η κυβέρνηση μέσα στο 2013 θα πρέπει να κάνει διαχείριση της ενεργειακής πολιτικής, που θα βρεθεί στο επίκεντρο της κεντρικής πολιτικής. Είναι σε εκκρεμότητα η ανακήρυξη, τμηματική έστω, της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, όπως σχεδιάζει να κάνει η κυβέρνηση μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2013. Αυτή, όμως, η προοπτική περιπλέκει τις διμερείς σχέσεις της Ελλάδας με την Αλβανία, την Τουρκία, την Αίγυπτο, τη Συρία, τη Λιβύη και, κυρίως, με τους στρατηγικούς «παίκτες» της περιοχής: ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα και Γερμανία.
Στις σχέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία αναμένεται ότι θα ασκηθούν πιέσεις από την αμερικανοβρετανική διπλωματία για την επίλυση βασικών ελληνοτουρκικών διαφορών, μέχρι την άνοιξη του 2013. Θα προωθηθεί ένα «πακέτο», που θα περιλαμβάνει την οριστική διευθέτηση πολλών διμερών προβλημάτων, μεταξύ των οποίων και την οριοθέτηση, είτε της υφαλοκρηπίδας, είτε της ΑΟΖ, ώστε να προχωρήσει απρόσκοπτα η αξιοποίηση του υποθαλάσσιου ορυκτού πλούτου της Αν. Μεσογείου. Εκτιμάται ότι τέλος Ιανουαρίου θα πραγματοποιηθεί η συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας στην Άγκυρα, όπου θα συμπροεδρεύσουν οι πρωθυπουργοί Σαμαράς και Ερντογάν. Πιθανόν να προκύψουν εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Παράλληλα, επανέρχεται στο διπλωματικό προσκήνιο το Σκοπιανό. Το τετραήμερο 8-12 Ιανουαρίου ο Μάθιου Νίμιτς θα αρχίσει νέο γύρο διαπραγματεύσεων με Ελλάδα και πΓΔΜ. Πάντως, δύσκολα ο Α. Σαμαράς, που σε κάποια περίοδο της πολιτικής του σταδιοδρομίας, ως υπουργός Εξωτερικών, ήταν αδιάλλακτος στο θέμα της ονομασίας του γειτονικού κράτους, τώρα ως πρωθυπουργός, θα αποδεχτεί, μια σύνθετη ονομασία γεωγραφικού προσδιορισμού (δηλαδή, ονομασία που θα περιλαμβάνει και τη λέξη «Μακεδονία»). Η νέα διπλωματική προσπάθεια του Νίμιτς πιθανότατα να υπονομευτεί από τις κυβερνήσεις Αθηνών και Σκοπίων.
Το 2013 αναμένεται έκρηξη του αλβανικού εθνικισμού, γι’ αυτό η ελληνική διπλωματία θα πρέπει να είναι πολύ καλά προετοιμασμένη για να αντιμετωπίσει δύσκολες καταστάσεις. Γενικά, το 2013 θα είναι μια ταραγμένη χρονιά για τη Βαλκανική, γι’ αυτό απαιτείται πολύ μεγάλη προσοχή και, φυσικά, κινητικότητα της ελληνικής διπλωματίας.
Σε πολιτικο-διπλωματικό και οικονομικό επίπεδο είναι εμφανής η επιλογή της κυβέρνησης να ενισχύσει, να αναβαθμίσει και να διευρύνει τις σχέσεις της χώρας μας με τη Γερμανία. Και, μάλιστα, στον τομέα της ενέργειας και, συνεπώς, και της γεωοικονομίας. Αυτή, όμως, η επιλογή της κυβέρνησης ίσως δημιουργήσει δυσκολίες στις παραδοσιακά πολύ καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ, ειδικά μάλιστα όταν το διακύβευμα είναι η αξιοποίηση του υποθαλάσσιου ορυκτού πλούτου, που πιθανολογείται ότι υπάρχει εν αφθονία εντός των ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ.
Η «στροφή» της κυβέρνησης προς την ενδυνάμωση των σχέσεων με τη Γερμανία πρέπει να είναι πολύ καλά σχεδιασμένη, διότι, σε αντίθετη περίπτωση, θα προκύψουν προβλήματα στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις. Ειδικά στην περίπτωση που τα γερμανικά και αμερικανικά στρατηγικά συμφέροντα βρεθούν σε αποκλίνουσες ή και αντίθετες πορείες, είτε στα Βαλκάνια, είτε στην Α. Μεσόγειο.
Επίσης, η αναβάθμιση των σχέσεων με το Ισραήλ στον διπλωματικό και στρατιωτικό τομέα πιθανότατα να διαταράξει τις παραδοσιακά καλές σχέσεις της Ελλάδας με τον αραβο-μουσουλμανικό κόσμο, με τον οποίο η Τουρκία διαμορφώνει σχέσεις ηγεμονεύουσας περιφερειακής υπερδύναμης… Ειδικά στην περίπτωση που η Ελλάδα υποστηρίξει (έμμεσα) την επιδρομή της ισραηλινής αεροπορίας εναντίον των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν.
Κοντολογίς, η κυβέρνηση στη διάρκεια του 2013 θα αντιμετωπίσει προβλήματα και διλήμματα στον τομέα της εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής εφάμιλλα ή και πιο σοβαρά από εκείνα της οικονομίας. Ωστόσο, η αλληλεξάρτησή τους είναι προφανής και ο επιμερισμός των προβλημάτων (οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά, διπλωματικά, στρατιωτικά, διεθνή) γίνεται για λόγους τακτικής στον γενικότερο σχεδιασμό μιας συνεκτικής εθνικής στρατηγικής, υπό την προϋπόθεση φυσικά ότι υπάρχει…

Τρίγωνο αστάθειας στα Βαλκάνια

Αναζωπυρώνεται ο εθνικισμός στα δυτικά Βαλκάνια. Η λεγόμενη «μαύρη τρύπα των Βαλκανίων» που προσδιορίζεται γεωγραφικά από την πΓΔΜ, τη νότια Σερβία και το Κόσοβο, είναι και πάλι σε αναστάτωση.
Η αδυναμία της κυβέρνησης Γκρούεφσκι να υπερβεί το ελληνικό βέτο και να ενταχθεί η FYROM στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ προκάλεσε σοβαρή πολιτική κρίση στο γειτονικό κράτος, με εμφανή πλέον τα διαλυτικά φαινόμενα.
Επίσης, οι Αλβανοί στη FYROM, που αποτελούν το 25% του πληθυσμού της χώρας, προωθούν πολιτικές απόσχισης και ένωσής του με την Αλβανία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ηγέτης του αντιπολιτευόμενου δημοκρατικού κόμματος, Μεχούντ Τάτσι, προειδοποίησε την κυβέρνηση των Σκοπίων ότι είναι απαραίτητη μια νέα συμφωνία συνύπαρξης των δύο λαών στη FYROM «εφόσον η κυβέρνηση θέλει να αποφευχθεί ο διαμελισμός της χώρας».
Άλλωστε, η «Μεγάλη Αλβανία», κατά τον Αλβανό πρωθυπουργό, Σ. Μπερίσα, περιλαμβάνει εκτός από τη σημερινή Αλβανία και την ελληνική Θεσπρωτία (Τσαμουριά), τη μισή FYROM (το μεγαλύτερο τμήμα των Σκοπίων, το Αρατσίνοβο, το Τέτοβο και το Κουμάνοβο, περιοχές όπου κατοικούν συμπαγείς αλβανικοί πληθυσμοί), την αλβανόφωνη νότια Σερβία, το Κόσοβο και το μεγαλύτερο μέρος του Μαυροβουνίου, όπου και εκεί κατοικούν αλβανικής καταγωγής πολίτες.
Στο Κόσοβο, η αντιπαράθεση των αλβανοκοσοβάρων και των Σέρβων αναθερμαίνεται και απειλεί όχι μόνο τη σταθερότητα της περιοχής, αλλά και την αξιοπιστία των θεσμικών οργάνων, που η διεθνής κοινότητα έχει εγκαταστήσει στο Κοσσυφοπέδιο.
Τις σχέσεις των Σέρβων με τους αλβανοκοσοβάρους και τις ειρηνευτικές δυνάμεις που έχουν αναπτυχθεί στο Κόσοβο επιβαρύνει δραματικά και η «περίεργη» απόφαση από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης για την πρώην Γιουγκοσλαβία, που απάλλαξε για δεύτερη φορά από όλες τις κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου τον πρώην διοικητή του Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσόβου και πρώην πρωθυπουργό, Ραμούς Χαραντινά, προκαλώντας οργή στη Σερβία.
Ο πρόεδρος της Σερβίας, Νίκολιτς, δήλωσε ότι είναι εντελώς «ανήθικο να έχουμε τον Χαραντινάι, πρωθυπουργό του Κοσόβου ή διαπραγματευτή στον διάλογο για το μέλλον του Κοσόβου». Και ειδικά για το Β. Κόσοβο, την περιοχή της Μητροβίτας, όπου εκεί η πλειονότητα των κατοίκων είναι Σέρβοι, οι οποίοι έχουν υποστεί τα πάνδεινα από τον Χαραντινάι. Προκλητικές είναι επίσης και οι δηλώσεις που έκανε ο πρωθυπουργός του Κοσόβου, Χασίμ Θάτσι, πρώην οπλαρχηγός του UCK, ότι η απόφαση του δικαστηρίου δικαιώνει τον αγώνα τους εναντίον της Σερβίας!
Κατόπιν αυτών, είναι προφανές το 2013 θα είναι μια ταραγμένη χρονιά για τα δυτικά Βαλκάνια και η ελληνική διπλωματία θα πρέπει να «αφυπνιστεί».

Βόμβες στο… παρασκήνιο
• Σε έκτακτη συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ, που έγινε στις 2 Ιανουαρίου στο Μέγαρο Μαξίμου, υπό την προεδρία του πρωθυπουργού Α. Σαμαρά, αποφασίστηκε η αγορά ανταλλακτικών για τους κινητήρες των μαχητικών αεροσκαφών F-16. Το ΚΥΣΕΑ πήρε μια σημαντική απόφαση, για τα απαραίτητα εδώ και χρόνια ανταλλακτικά των μαχητικών αεροσκαφών F-16, διότι η έλλειψή τους έχει καθηλώσει σημαντικό αριθμό μαχητικών αεροσκαφών, με αποτέλεσμα να έχει μειωθεί η επιχειρησιακή διαθεσιμότητα της Πολεμικής μας Αεροπορίας. Στην ίδια συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ, συζητήθηκαν και θέματα που αφορούν στη γενικότερη κατάσταση που επικρατεί στις Ένοπλες Δυνάμεις και αξιολογήθηκαν οι επιπτώσεις στον στρατιωτικό μηχανισμό, εξαιτίας των δραστικών περικοπών στις αμυντικές δαπάνες. Η στρατιωτική ηγεσία, που στη συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ εκπροσωπήθηκε από τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ, δεν ζήτησε την αγορά νέων οπλικών συστημάτων, αλλά πρότεινε να υποστηριχθεί άμεσα και δραστικά το υπάρχον οπλοστάσιο των Ενόπλων Δυνάμεων, μεταξύ αυτών και κατά προτεραιότητα ο εκσυγχρονισμός των φρεγατών ΜΕΚΟ του Στόλου. Η γενικότερη κατάσταση που επικρατεί στις Ένοπλες Δυνάμεις, η επιχειρησιακή ικανότητα του στρατεύματος σε σχέση με τους κινδύνους που προέρχονται από τη γεωστρατηγική θέση της χώρας, λόγω της έκρυθμης κατάστασης στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και από τις έμπρακτες αμφισβητήσεις κυριαρχικών μας δικαιωμάτων και εθνικών συμφερόντων, όπως ο υποθαλάσσιος ορυκτός πλούτος που πιθανολογείται ότι υπάρχει εντός των ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και η ανακήρυξη της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), παρότι θέματα εκτός ατζέντας, όμως, συζητήθηκαν εκτενώς στην πολύ σημαντική συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ.
• Ένα από τα πρόσωπα που απασχόλησαν τα διεθνή ΜΜΕ είναι ο Αμερικανός στρατηγός Ντέιβιντ Πετρέους, ο δημοφιλής διοικητής των αμερικανο-νατοϊκών στρατιωτών δυνάμεων στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, με σοβαρές επιτυχίες στον στρατιωτικό τομέα, ο οποίος τοποθετήθηκε επικεφαλής της πιο ισχυρής μυστικής υπηρεσίας του κόσμου, της αμερικανικής CIA. Όμως, ο 60χρονος στρατηγός διοικητής της CIA δεν κατόρθωσε να διασφαλίσει τα προσωπικά του μυστικά. Έτσι αποκαλύφτηκε ότι είχε, όχι μία, αλλά δύο εξωσυζυγικές σχέσεις παράλληλα! Οι ερωμένες του ήταν η 37χρονη Τζιλ Κέλεϊ, παντρεμένη, μητέρα τριών παιδιών και οικογενειακή του φίλη, και η 40χρονη Πόλα Μπρόντγουελ, η βιογράφος του, επίσης παντρεμένη και μητέρα δυο παιδιών. Και ο στρατηγός, όμως, ήταν παντρεμένος και έχει δυο παιδιά. Μετά από αυτή την αποκάλυψη, η καριέρα του στρατηγού, που είχε και πολιτικές φιλοδοξίες, τερματίστηκε άδοξα. Ο Αμερικανός πρόεδρος, Μπάρακ Ομπάμα, του υπέδειξε να υποβάλει την παραίτησή του, η οποία έγινε αμέσως αποδεκτή.