«Πετάει» στα αστέρια το Ιράν

Του Παναγιώτη Αλιμήση

Παρά το συνεχιζόμενο εμπάργκο, το καθεστώς της Τεχεράνης βρίσκει τους τρόπους να εκπλήσσει τη διεθνή κοινότητα. Πρόσφατα, η διαστημική υπηρεσία της χώρας έθεσε με επιτυχία σε τροχιά άλλον έναν δορυφόρο για «επιστημονικούς» σκοπούς.
Κοινή πεποίθηση των αντιπάλων είναι ότι το καθεστώς με την ανάπτυξη του διαστημικού προγράμματος κλείνει το μάτι στο πυρηνικό πρόγραμμα. Το γεγονός ότι μέχρι σήμερα όλες οι εκτοξεύσεις κατέληξαν σε θρίαμβο δείχνει ότι η βαλλιστική τεχνολογία, αφού μπορεί και πηγαίνει στο Διάστημα, μπορεί να εφαρμοστεί και σε διηπειρωτικούς πυραύλους

και στη γενικότερη πυραυλική τεχνολογία του στρατού.
Εως τώρα, τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης, δεξαμενές σκέψης και στρατηγικοί αναλυτές αντιμετώπιζαν τις διαστημικές φιλοδοξίες του Ιράν με ανησυχία που συνοδευόταν από υπέρμετρο σκεπτικισμό. Ωστόσο, το Janes Intelligence Digest, Οργανισμός αμυντικών αναλύσεων που πρόσκειται στο αμερικανικό Πεντάγωνο, έχει παραδεχτεί ότι πλέον το Ιράν διαθέτει το πιο σύγχρονο διαστημικό και πυρηνικό πρόγραμμα στον μουσουλμανικό κόσμο, ενώ σύντομα θα ανέλθει και στις υψηλότερες θέσεις παγκοσμίως.
Πίσω, όμως, από αυτές τις φιλοδοξίες δεν βρίσκεται μόνο η ανάγκη για τεχνολογική υπεροχή, μέσα σε ένα πλαίσιο θεμιτού ανταγωνισμού με άλλες διαστημικές δυνάμεις. Το καθεστώς θέλει να «μπει στο μάτι» των Δυτικών για τα συνεχιζόμενα εμπάργκο. Γι’ αυτό, το διαστημικό πρόγραμμα αποτελεί όχημα για την αποκατάσταση του γοήτρου και τη διατήρηση του πολιτικού πείσματος. Αυτή, άλλωστε, είναι και η πεποίθηση του αμερικανο-ιρανικού συμβουλίου φιλίας, το οποίο, παρά τις «φιλοαμερικανικές» του θέσεις, θεωρεί ότι η ανάπτυξη βαλλιστικών και διαστημικών πυραύλων αποτελεί δικαίωμα και δεν μπορεί να σταματήσει από τη διεθνή νομοθεσία γιατί απλά δεν υπάρχει νόμος που να την απαγορεύει.
Ετσι, διά της πλαγίας οδού, η Τεχεράνη προχωρά το πυρηνικό της πρόγραμμα, ενώ δεν αποκλείεται να το «τελειώσει» πριν από τον προβλεπόμενο χρόνο. Παράλληλα, όμως, τίθεται το ερώτημα σχετικά με το ποιος έθεσε τις βάσεις. Δηλαδή, ποια χώρα ήταν αυτή που μετέφερε την τεχνολογία και την τεχνογνωσία ώστε σήμερα οι Ιρανοί επιστήμονες να κατατάσσονται, κάτω από αντίξοες συνθήκες, μέσα στους καλύτερους παγκοσμίως.

Η αρχή
Οι διαστημικές τεχνολογίες δεν ξεκίνησαν στο Ιράν από παρθενογένεση. Ηδη από τη δεκαετία του ’80 Σοβιετικοί επιστήμονες, διωκόμενοι από τα αραβικά καθεστώτα, βρήκαν καταφύγιο στο Ιράν. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, το Ιράν είχε ήδη κατασκευάσει τρεις κατασκοπευτικούς δορυφόρους βάζοντας επίσημα τη χώρα στη διαστημική εποχή. Βέβαια, μετά το 2000 είναι που η ιρανική διαστημική υπηρεσία κατέστη αυτόνομη χωρίς το… μακρύ χέρι των Ρώσων.
Το πλεονέκτημα της σοβιετικής βοήθειας σε συνδυασμό με την αντιγραφή της πυραυλικής δομής των αμερικανικών πυραύλων που είχε το Ιράν από την εποχή του Σάχη, βοήθησε καταλυτικά στο να φτάσει το διαστημικό πρόγραμμα εκεί που είναι και σήμερα. Και, φυσικά, το καθεστώς δεν θα σταματήσει εδώ. Προκείμενου να έχει «καλά χαρτιά» στα χέρια του, θα θέσει στόχους που θα βοηθήσουν στη μετέπειτα διαπραγματευτική ισχύ του με τα κράτη της Δύσης.

Βασικοί στόχοι
Η παρουσίαση του νέου διαστημικού κέντρου στη χώρα είναι ταυτόχρονα και το καμπανάκι για τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Η Τεχεράνη έχει θέσει ως στόχο μεχρι το 2025 να στείλει άνθρωπο σε τροχιά, ενώ προγραμματίζει να στείλει νωρίτερα κάψουλα με έναν πίθηκο. Το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα είναι η αύξηση του γοήτρου μεταξύ των διαστημικών δυνάμεων και η αναβάθμιση της διαπραγματευτικής ικανότητας, παρά τις θεωρίες περί «επιστημονικών εφαρμογών» από τον υπουργό Αμυνας, Αχμάντ Βαχίντι.
Αυτό που θέλει το καθεστώς είναι η εφαρμογή των πυραυλικών τεχνολογιών στο στρατιωτικό κομμάτι, που θα βοηθήσει στην ανάπτυξη ασύμμετρων όπλων ικανών να αντισταθμίζουν την αεροπορική υπεροχή του Ισραήλ, αν αποφασίσει κάποτε να χτυπήσει. Για την ώρα, πάντως, ο πονοκέφαλος έχει μεταφερθεί στους Δυτικούς, οι οποίοι βλέπουν ότι οι Ιρανοί αγοράζουν περισσότερο χρόνο, επιδεικνύοντας μάλιστα τα αποτελέσματα με ηχηρό τρόπο. Ακούγεται δε ότι στις επόμενες συνομιλίες ίσως τεθεί ανοιχτά προς αμφισβήτηση και το διαστημικό πρόγραμμα από την πλευρά των ΗΠΑ.

Οι επιδιώξεις της Τεχεράνης
Στο θέμα που έχει προκύψει γύρω από το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και τον «φόβο» που διακατέχει τη Δύση, λίγοι λαμβάνουν υπόψη την πολιτική φιλοσοφία-κοσμοθεωρία του καθεστώτος και την πολιτική του. Τόσο το διαστημικό, όσο και το πυρηνικό πρόγραμμα λαμβάνουν χώρα, γιατί μόνο έτσι το καθεστώς θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει την ηγεμονία των μεγάλων δυνάμεων που έχουν βλέψεις στον ζωτικό του χώρο. Η διαστημική τεχνολογία είναι απλώς ένα ακόμα λιθαράκι στο ομογενοποιημένο αμυντικό σύστημα που προσπαθεί να χτίσει ‒και έως έναν βαθμό το έχει πετύχει‒ ο στρατός της επανάστασης.
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, η Δύση διαβεβαίωνε το Ιράν ότι, αν εγκαταλείψει τις επικίνδυνες φιλοδοξίες του, θα βοηθηθεί οικονομικά για να μπορέσει να γίνει μεγάλη δύναμη, αφού τα πυρηνικά δεν χρησίμευαν για αυτόν τον σκοπό. Κυκλοφορούσαν παπαγαλίστικες θεωρίες διεθνών σχέσεων περί «γεωοικονομίας», που υποστήριζαν ότι μια χώρα με ισχυρή οικονομία μπορεί να υποκαταστήσει τη στρατιωτική δύναμη και να κυριαρχήσει μέσω της οικονομικής ισχύος αποκλειστικά…
Αυτές οι θεωρίες όχι μόνο κατέρρευσαν, αλλά και το καλύτερο παράδειγμα που συνέχεια έφερναν, η Ιαπωνία, που πολλοί θεωρούσαν ότι θα κατακτούσε τον κόσμο με τα… Toyota, σήμερα βρίσκεται σε καθεστώς αναθεώρησης του Συντάγματός της ώστε να επιτρέψει στον στρατό να επανεξοπλιστεί. Και αυτό γιατί ο γεωπολιτικός της περίγυρος χτυπάει κόκκινο και η σύμμαχος Αμερική δεν είναι διατεθειμένη να δείξει τα δόντια της στην Κίνα. Οι Ιρανοί δεν «έφαγαν» τη δυτική προπαγάνδα που προέβαλε πάντα την οικονομική ισχύ ως προϋπόθεση κυριαρχίας για να ηγεμονεύει έναντι των «συμμάχων» της. Οι δυτικές σχολές σκέψης αγνοούσαν ‒μάλλον σκόπιμα‒ δύο πραγματικότητες. Πρώτον, ότι χώρες μόνο με «ισχυρή οικονομία» καταντούν συνήθως παραθεριστικά κέντρα, προτεκτοράτα ή τράπεζες για… ξέπλυμα και, δεύτερον, ότι η οικονομική ισχύς της Ουάσινγκτον έχει προέλθει σε ένα μεγάλο ποσοστό από τη δραστηριότητα των αεροπλανοφόρων της στη Μέση Ανατολή…
Το Ιράν δεν έχει, προς το παρόν, βλέψεις να ανταγωνιστεί τη Δύση σε επικείμενη αποστολή στον… Αρη. Το μόνο που θέλει, σε πρώτη φάση, είναι να ενισχυθεί στο διαπραγματευτικό τραπέζι πολύπλευρα και να κλείσει τα στόματα εκείνων που προεξοφλούσαν την κατάρρευση της χώρας, επειδή δεν της επιτρέπεται να εισάγει ασπιρίνες…

Το αστέρι του ακτιβισμού
Από μια ασήμαντη διένεξη με τον γείτονά της κατέληξε κατηγορούμενη για πορνεία. Ο λόγος για τη Λιού Ξιουτζίν, η οποία πέρασε κοντά στα δέκα χρόνια σε καταναγκαστική εργασία, επειδή ο γείτονάς της την κατήγγειλε στις Aρχές με τις οποίες είχε ισχυρές διασυνδέσεις. Η Ξιουτζίν κέρδισε λίγο καιρό νωρίτερα μια μικρή τοπική διαμάχη με τον γείτονά της, ο οποίος έστειλε μπράβους και την ξυλοκόπησαν μέχρι θανάτου. Η ίδια ξεκίνησε εκστρατεία για την αναγνώριση των δικαιωμάτων της, βάζοντάς τα με θεούς και δαίμονες. Τελικά, κατέληξε στη φυλακή με την κατηγορία της πορνείας και της προσβολής της δημοσίας αιδούς…
Με την αποφυλάκισή της μετατράπηκε σε μία από τις πιο μαχητικές ακτιβίστριες, γράφοντας σλόγκαν σε μεγάλα πανό και χαρτόνια και προσπαθούσε με αυτόν τον τρόπο να ξυπνήσει συνειδήσεις στους δρόμους. Το σπίτι της από τότε έμοιαζε πιο πολύ με επιτελείο παρά με κατοικία. Κατά τη διάρκεια της παραμονής της στη φυλακή εισήχθη σε ένα πρόγραμμα επιμόρφωσης που είχε θεσπίσει η νομενκλατούρα από την εποχή του Μάο. Εκεί, σε κάθε πολιτικό κρατούμενο διδασκόταν πάση θυσία η ουσία τού να είσαι καλός εργάτης και να υπακούς τους προϊστάμενους σου ‒στην προκειμένη περίπτωση τον ισχυρό γείτονα‒ και να εκτελείς ευσυνειδήτως τα «καθήκοντά» σου, όπως χαρακτηριστικά η ίδια κατήγγειλε.
Μόλις τους τελευταίους δύο μήνες πάνω από 20 ανάλογες υποθέσεις έχουν καταγγελθεί από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ωστόσο, η κάθε καταγγελία στην Κίνα περνά πρώτα από τις τοπικές αρχές για… επανεξέταση. Την ίδια κατάληξη είχαν και οι εκκλήσεις τής «σταρ», πλέον, Κινέζας ακτιβίστριας. Σύμφωνα με πολλούς Κινέζους ακτιβιστές, η μιντιακή κουλτούρα στην Κίνα έχει γίνει υποχείριο του πολιτικού γραφείου τής κάθε επαρχίας και κάθε θέμα ή καταγγελία σε εφημερίδα ή ραδιόφωνο φιλτράρεται έτσι ώστε να μην προσβάλλει το σύστημα.
Ο ακτιβιστής Λι Νιατσούν μιλώντας σε συνέντευξη στη ΜΚΟ «Ανθρώπινα δικαιώματα για την Κίνα» (HRIC) ‒ιδρύθηκε το 1989 μετά τα γεγονότα της Τιεναμέν‒ υποστήριξε ότι όταν βρισκόταν στην Κίνα δρούσε κρυφά μαζί με άλλους ακτιβιστές σαν να ήταν σε σέχτα, αφού ο κίνδυνος παραμόνευε παντού. Οταν έφυγε για την Αμερική με την οικογένειά του ένιωσε σαν πάπια που την έχεις σε κλουβί και ξαφνικά την αφήνεις να κολυμπήσει στο νερό.
Η διαφορά, όμως, με την περίπτωση της Λιού Ξιουτζίν είναι ότι βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα και είναι μονίμως στο στόχαστρο των Αρχών. Και το κακό είναι ότι τώρα που η Κίνα έχει τα μείζονα εξωτερικά θέματα να τρέχουν δεν αναμένεται να ξοδέψει πολύ χρόνο σε «εσωτερικούς συναισθηματισμούς» παρά τις προσδοκίες που τρέφονται για τη νέα ηγεσία της χώρας.

ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ ΠΟΥΤΙΝ: Δεν ήθελε να έχει την τύχη του Κλίντον
Πολλοί στη Ρωσία αναρωτιούνται αν το νέο αίσθημα του προέδρου Πούτιν αποτελεί σκάνδαλο ή όχι. Στη ρωσική πολιτική σκηνή τέτοιες περιπέτειες περνάνε στα ψιλά, αφού η κοινή γνώμη δεν έχει τη δυτική «ευαισθησία» για την προσωπική ζωή υψηλόβαθμων αξιωματικών. Ανετος και σίγουρος ότι δεν θα ακολουθήσει τη μοίρα του Μπιλ Κλίντον, ο Πούτιν χαμηλόφωνα πήρε… βελούδινο διαζύγιο με τη σύζυγό του. Το ειδύλλιο φημολογείται ότι έχει ιστορία, αφού δημοσιεύματα το 2007 έκαναν λόγο για κρίση στον γάμο του προέδρου εξαιτίας τρίτου προσώπου.
Η πέτρα του σκανδάλου, Αλίνα Καμπάγιεβα, πολιτικός και αθλήτρια ολυμπιονίκης με ουκ ολίγες… επιδόσεις, δεν θέλησε να αφήσει την ευκαιρία να δει πώς δουλεύει ο Ρώσος πρόεδρος από το νευραλγικό γραφείο του. Πέρα από την πολιτική της καριέρα, οι περισσότεροι δημοσιογράφοι που την πλησίαζαν ήταν εκείνοι των περιοδικών μόδας και ανδρικών θεμάτων γενικότερα.
Η τραγική σύμπτωση είναι ότι όταν ο Πούτιν παντρεύτηκε τη ‒σε λίγο καιρό πρώην‒ σύζυγό του ήταν πριν από 30 χρόνια, το 1983, και συμπτωματικά ήταν το έτος που γεννήθηκε η Αλίνα. Τα περισσότερα ρωσικά blogs πάντως αναφέρονται στον Πούτιν με επίθετα όπως δεσποτικός, γυναικάς και αλαζόνας. Αυτό σημαίνει ότι η κοινωνία μπορεί να μην ενοχλείται ιδιαίτερα από τα ερωτικά του σκιρτήματα, ωστόσο, ο τίτλος του στιβαρού πρώην πράκτορα αρχίζει να φθίνει.

Πολιτικό ειδύλλιο;
Μέχρι στιγμής η Ρωσίδα καλλονή δεν έχει δημιουργήσει τριγμούς ενδοκυβερνητικά. Η ίδια, ως μια πλήρως δυτικοποιημένη κυρία, δεν φαίνεται να έχει εκφράσει κάτι διαφορετικό από τους χειρισμούς του μέλλοντα συζύγου. Ωστόσο, η Αλίνα είναι μισή Τατάρα, από τη μεριά του πατέρα της, ο οποίος είναι μουσουλμάνος. Και εδώ είναι το στοίχημα για τον Πούτιν. Μια κόρη μουσουλμάνου δίπλα στον ορθόδοξο πρόεδρο ίσως για κάποιους να ισοδυναμεί και με πολιτική κίνηση.
Μπορεί να ακούγεται υπερβολικός ο χαρακτηρισμός «πολιτική», ωστόσο, καλύτερη μανούβρα από τον Ρώσο πρόεδρο με στόχο να προσεταιριστεί το ισλαμικό στοιχείο μέσα και έξω δεν γινόταν. Η Αλίνα, όμως, έχει ξεκαθαρίσει ότι η προσωπική της ζωή και η καταγωγή της είναι αποκλειστικά δικό της θέμα. Αλλωστε, η ίδια στην προσωπική της ιστοσελίδα λέει ξεκάθαρα ότι «δεν μου αρέσει όταν η προσωπική μου ζωή γίνεται βιτρίνα». Βέβαια, δεν είναι σίγουρο αν λάμβανε υπόψη την πάγια αρχή της, όταν συναντούσε τον Πούτιν…

ΑΜΑΖΟΝΙΟΣ: Στα νύχια των πετρελαϊκών
Η οικονομική ανάπτυξη και ο γενικότερος δυναμισμός της βραζιλιάνικης οικονομίας έχουν σκοτεινή πλευρά. Πρόσφατα, αποφασίστηκε η αποστολή 200 στρατιωτών στα βάθη της ζούγκλας του δυτικού Αμαζονίου όπου μια φυλή ιθαγενών έχει σηκώσει μπαϊράκι. Ο λόγος είναι η καθυστέρηση της εφαρμογής νόμου, που έδινε πίσω στους ιθαγενείς μεγάλα κομμάτια γης. Πρόσφατα η κυβέρνηση προτίμησε να δώσει τη γη σε μεγαλοεπιχειρηματία.
Η περιοχή του Αμαζονίου «κάθεται» πάνω σε πετρέλαιο. Στις αρχές του έτους η κυβέρνηση ανακοίνωσε τετραετές πλάνο για να καταγραφεί η πανίδα του Αμαζονίου και, όπου χρειαζόταν, θα ανανεωνόταν η βλάστηση με αναδασώσεις και δημιουργία προστατευόμενων δρυμών. Το υπουργείο Περιβάλλοντος είχε υποσχεθεί τη μείωση κατά 84% της αποδάσωσης. Ομως, λίγα έγιναν. Από το 2009 η τότε υπουργός, Ιζαμπέλ Τεχτέιρα, είχε διαμηνύσει ότι, εκτός της περιβαλλοντικής ανάδειξης, η κυβέρνηση σκεφτόταν να ορίσει περιοχές για οικονομική εκμετάλλευση.
Η ανακοίνωση της υπουργού ήταν γενική και αόριστη, αφού πέρα από κάποιες οικιστικές δραστηριότητες δεν διευκρινίστηκε ποτέ σε τι έκταση θα λάβει χώρα το σχέδιο. Η τελευταία αναστάτωση με τους ιθαγενείς φέρνει στη μνήμη γεγονότα, όταν πετρελαϊκές ανέλαβαν εργολαβίες με τα στραβά μάτια της πολιτείας, προχωρώντας σε απαλλοτρίωση εκτάσεων.
Δεν είναι σίγουρο ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει και τώρα. Ωστόσο, μόνο τον Αύγουστο του 2008 πάνω από 750 τ.χιλ. αποδασοποιήθηκαν λόγω της μετεγκατάστασης ιθαγενών σε πιο «καλές» περιοχές με υποτυπώδεις υποδομές.