Μικρό αφιέρωμα στην κα Κική Δημουλά

Του Προκόπη Παυλόπουλου*

ΣΙΓΑ – ΣΙΓΑ αρχίζω να συνειδητοποιώ ότι η πρόσφατη «πνευματική κακοποίηση» της κας Κικής Δημουλά, και μάλιστα από πολλές και αντιτιθέμενες ως προς τον «ιδεολογικό» τους προσανατολισμό πλευρές, είναι «σημείο των καιρών». Και, μα την αλήθεια, κακό σημάδι… Ισως γιατί, όπως πιστεύω, μάλλον δείχνει πως βρισκόμαστε κοντά στο τελευταίο, και γι’ αυτό πιο επικίνδυνο, σκαλοπάτι της κοινωνικής κρίσης πριν από την έκρηξη.

ΒΑΘΙΑ

ΜΟΥ πεποίθηση, καθώς τα χρόνια με διδάσκουν ολοένα και περισσότερο, είναι πως στις δημοκρατικά οργανωμένες κοινωνίες οι πνευματικοί άνθρωποι –οι κατά κυριολεξία πνευματικοί, και όχι βεβαίως εκείνοι τους οποίους έχει «κατασκευάσει» η ιδιοτελής επικοινωνία ή ο καιροσκοπισμός της «ενοικίασης» του πνεύματος σε ιδέες à la carte– αποτελούν τις τελευταίες αξιόπιστες αντηρίδες στήριξης τούτου του κοινωνικού οικοδομήματος, όταν το σύνολο των ανθρώπων που στεγάζει χειμάζεται. Και δη πολλαπλώς. Ισως γιατί είναι οι πνευματικοί άνθρωποι που μπορούν –αλλά και, υπό προϋποθέσεις, οφείλουν– σε τέτοιες περιστάσεις να δρουν και να μιλούν αναλόγως, ως πραγματικές φωνές «κοινωνικής συνείδησης».

ΟΤΑΝ, ΟΜΩΣ, ο «κοινωνικός αυτοματισμός», οιστρηλατημένος καταλλήλως από τους πάντοτε υπάρχοντες στον τόπο μας πρόθυμους ν’ αποκτήσουν το πολιτικό, υπό την ευρεία του όρου έννοια, «μεροκάματο», στοχεύει και τους –επαναλαμβάνω κατά κυριολεξία– πνευματικούς ανθρώπους, επειδή «τολμούν να έχουν άποψη», σίγουρα κάτι δεν πάει καλά. Κατά πως λέμε στην καθομιλουμένη, εκφράζοντας την αγωνία μας, «το πράγμα πάει να ξεφύγει». Ή μήπως έχει ήδη ξεφύγει;

ΑΝ ΔΙΑΤΥΠΩΝΩ αυτό το ερώτημα είναι διότι ως κοινωνία ναι μεν διαθέτουμε –και το έχουμε αποδείξει διαχρονικώς– μεγάλα προσόντα και αξιοθαύμαστες αρετές. Να, όμως, που το σαράκι του φθόνου έχει φωλιάσει «έκπαλαι» στον κορμό του ψυχισμού μας. Και μας κάνει, συχνά πυκνά, και κυρίως σε κρίσιμες για τον τόπο μας στιγμές, να συμπεριφερόμαστε με το σύνδρομο του να σπαταλούμε τον έπαινο από φθόνο ή να τον φειδωλευόμαστε από ιδιοτέλεια. Με ό,τι, βεβαίως, αυτό συνεπάγεται και για μας, πρωτίστως δε για τις γενιές που θα ’ρθουν.

ΓΙ’ ΑΥΤΟ θεωρώ ότι η πρόσφατη άκριτη και ακραία συμπεριφορά απέναντι στην κα Κική Δημουλά, αυτή τη μεγάλη ποιήτρια και ιδίως αυτό τον πραγματικό άνθρωπο, κάποιο βαθύτερο κακό σύμπτωμα εκπροσωπεί και κάποιον σημαντικό αντίστοιχο κίνδυνο προοιωνίζεται. Οχι τόσο για την ίδια, όσο και όλη την κοινωνία μας. Στο κάτω – κάτω η κα Κική Δημουλά, μιλώντας στην Κυψέλη με τον ελεύθερο και απλό τρόπο που διακρίνει τους ανθρώπους του είδους της, μάλλον απαντούσε στον ομότεχνό της, τον Μπέρτολτ Μπρεχτ. Λέγοντάς του σήμερα ότι, στο μέτρο βεβαίως που της αναλογεί, σ’ αυτή την κρίσιμη συγκυρία για τον συνάνθρωπο, εκείνη μπορεί ν’ αποκρίνεται πως «οι ποιητές δεν σώπασαν», όταν όφειλαν να μιλήσουν.

*Ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος είναι βουλευτής Α΄ Αθηνών με τη Νέα Δημοκρατία και καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.