Αφροδίτη Βακάλη: Οφείλουμε να σεβαστούμε τη θάλασσα αν θέλουμε να φτάσουμε στην «Ιθάκη» μας!

Συνέντευξη στη Φωτεινή Παπαδάκη

Μα γύρω τους και γύρω απ’ όλα υπάρχει πάντα η θάλασσα. Απέραντη κι απρόβλεπτη σαν τη ζωή. Πανίσχυρη κι αυτόβουλη, άλλοτε να φέρνει κι άλλοτε να παίρνει…

Η Αφροδίτη Βακάλη, εκπαιδευτικός και συγγραφέας, κουβαλάει μέσα της τη θάλασσα και όλον αυτό το θησαυρό που κρύβεται στα «σπλάχνα» της. Από τότε που μετακόμισε στη Μύκονο και εργάζεται μόνιμα στο Γυμνάσιο του νησιού, η ζωή της «πλημμύρισε» από όρεξη για δημιουργία και έμπνευση. Μιλώντας στο «Π» η ίδια μας

Παράλληλα, ως εκπαιδευτικός μιλάει ανοιχτά για το μείζον θέμα που μας απασχόλησε πρόσφατα και δεν είναι άλλο από τη διαμαρτυρία των διοικητικών υπαλλήλων και το κλείσιμο των Πανεπιστημίων. Κρατάει τις αποστάσεις της από το πολιτικό γίγνεσθαι και επιρρίπτει ευθύνες στο κράτος, που δεν αφορούν μόνο τον χώρο της Παιδείας…

Λίγα λόγια για την ιστορία του βιβλίου «Και γύρω τους η θάλασσα»:

Σ’ ένα νησί των Κυκλάδων, ο καπετάνιος Παναγής Καρατζάς επιστρέφει για να βρεθεί αντιμέτωπος με παλιούς και νέους δαίμονες. Στο μουράγιο τον περιμένει με λαχτάρα η θετή του κόρη, η Αννεζώ, και στο σπίτι η Φρασκούλα, η ψυχρή κι απόμακρη γυναίκα του. Στη θαλασσοδαρμένη του ψυχή, τη στερημένη από αγάπη, σιγά- σιγά γεννιέται ένα νοσηρό ερωτικό πάθος για το κορίτσι που ο ίδιος μεγάλωσε σαν κόρη του. Τρομαγμένος και γεμάτος ντροπή, την παντρεύει βιαστικά και με το ζόρι με τον καλύτερο του φίλο, τον Κωνσταντή. Κι ενώ το ζευγάρι παλεύει να ισορροπήσει μέσα σ’ αυτό τον αταίριαστο γάμο, τα πρόσωπα που τους περιστοιχίζουν ταλανίζονται απ’ τα δικά τους ασίγαστα πάθη.

Οι ξαδέλφες της Αννεζώς, η ατίθαση και προκλητική υπηρέτρια Μαρία, ο εγωκεντρικός, καιροσκόπος Νικόλας και ο γιατρός Βαρανάκης μπλέκονται σ’ ένα πολυδιάστατο και επικίνδυνο ερωτικό παιχνίδι με καταστροφικά αποτελέσματα. Ορισμένοι καταφέρνουν να σταθούν όρθιοι και άλλοι, πάλι, λυγίζουν. Άλλοι μαθαίνουν απ’ τα λάθη τους κι άλλοι συνθλίβονται απ’ αυτά. Μα γύρω τους και γύρω απ’ όλα υπάρχει πάντα η θάλασσα. Απέραντη κι απρόβλεπτη σαν τη ζωή. Πανίσχυρη κι αυτόβουλη, άλλοτε να φέρνει κι άλλοτε να παίρνει…

Βιογραφικό της συγγραφέως: Η Αφροδίτη Βακάλη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1965 και είναι εκπαιδευτικός. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και αρχικά εργάστηκε διδάσκοντας αγγλικά σε φροντιστήρια. Το 1997 διορίστηκε στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπου υπηρετεί μέχρι σήμερα, ζώντας μόνιμα στη Μύκονο.

1) Ποια ήταν τα ερεθίσματα που λάβατε και σας ώθησαν στη συγγραφή του έργου «Και γύρω τους η θάλασσα»;

Πάντα έγραφα, από μικρή. Κράταγα ένα είδος ημερολογίου καταγράφοντας γεγονότα που συνέβαιναν και μ’ επηρέαζαν, σκέψεις μου, καθώς και κάποιες μικρές, δικές μου ιστορίες, δίχως όμως ποτέ να τολμήσω κάτι περισσότερο. Κάποια από αυτές τις ιστορίες, την έδωσα να τη διαβάσει μια καλή μου φίλη, συνάδελφος και φιλόλογος, η οποία με παρότρυνε να την αναπτύξω με τη μορφή μυθιστορήματος. Πρόκειται για το κομμάτι εκείνο το αρχικό, όπου παντρεύουν την Αννεζώ με το ζόρι οι δικοί της. Θεωρώ, φυσικά, ότι ήμουν κι εγώ εσωτερικά έτοιμη να ασχοληθώ με τη συγγραφή και η παρότρυνση αυτή ήρθε την κατάλληλη στιγμή. Παράλληλα, είχα έτοιμο τον καμβά πάνω στον οποίο ύφανα την ιστορία μου. Ζώντας στη Μύκονο, καταμεσής του Αιγαίου, ήταν λογικό πιστεύω, να στραφώ σ’ αυτήν την απίστευτη ομορφιά που γέμιζε τα μάτια μου. Εντυπωσιασμένη από τη ζωή στο νησί, τα έθιμα, και τις εικόνες που με πλημμύριζαν, γεννήθηκε αυτή η ιστορία στο μυαλό μου. Ήταν σα να μου την ψιθύριζε το ίδιο το νησί.

2) Τι μηνύματα θέλει να περάσει ο συγκεκριμένος τίτλος;

Ο τίτλος «Και γύρω τους η θάλασσα» αφενός μεν είναι κυριολεκτικός, γιατί όντως από
τη στιγμή που η ιστορία διαδραματίζεται σε ένα νησί, ολόγυρά τους είναι η θάλασσα, αφετέρου συμβολίζει την ίδια τη ζωή. Απέραντη κι απρόβλεπτη, άλλοτε γαλήνια κι άλλοτε φουρτουνιασμένη, οφείλουμε να της δείχνουμε σεβασμό αν θέλουμε να φτάσουμε ο καθένας στην «Ιθάκη» του. Άλλωστε, τούτη η πλανεύτρα θάλασσα, που επηρεάζει τους ήρωες της ιστορίας μου, όπως και τον καθένα που ζει κοντά της, με ώθησε στη συγγραφή, υπήρξε η πηγή της έμπνευσης μου, μα και το αποκούμπι μου, συγχρόνως.

3) Τι σηματοδοτεί η θάλασσα στη δική σας ζωή;

Η θάλασσα, ο ανοιχτός ορίζοντας μπροστά μας, επιτρέπει στο βλέμμα να πλανηθεί στα νερά και να φύγει πέρα, μακριά. Υποδαυλίζει τη φαντασία, γεννά την επιθυμία να προχωρήσεις, να ταξιδέψεις, να δεις, να φτάσεις πάρα πέρα. Συμβολίζει την ευελιξία του πνεύματος και την απεραντοσύνη του κόσμου μας, της ίδιας της ζωής μας. Ομολογώ ότι η ζωή και η θάλασσα ταυτίζονται στο μυαλό μου, μου προκαλούν δέος και θαυμασμό και την ανάγκη να ταξιδέψω ‘στα νερά τους’ , να γνωρίσω ανθρώπους, να γνωρίσω καλύτερα τον εαυτό μου, να εξελιχθώ. Και το ταξίδι αυτό είναι, κατά τη γνώμη μου, το πολυτιμότερο δώρο που μας έχει δοθεί.

4)Οι ιστορίες σας είναι πάντα «γεννήματα» της φαντασίας σας ή τις αντλείτε και από τα βιώματά σας ενίοτε;

Οι ιστορίες αυτές είναι μυθοπλασία, όπως και όλοι οι ήρωες είναι γεννήματα της φαντασίας μου. Δεν αναφέρομαι σε προσωπικά βιώματα, ούτε σε υπαρκτά πρόσωπα. Όντας η πρώτη μου συγγραφική προσπάθεια, θεώρησα πως αν έδινα στους ήρωες μου χαρακτηριστικά συγκεκριμένων ανθρώπων που γνωρίζω, ίσως με αυτόν τον τρόπο να τους περιόριζα, κι εγώ ήθελα να τους αφήσω να κινηθούν και να πράξουν ελεύθεροι. Βέβαια, αναπόφευκτα κάποιες στιγμές ορισμένα ‘πιστεύω’ και σκέψεις μου εννοείται ότι περνάνε στο έργο. Είμαι ο δημιουργός τους και είναι φυσικό, κάπου να κρύβεται και η δική μου φωνή. Δεν νομίζω, άλλωστε, ότι μπορεί να υπάρξει απόλυτος διαχωρισμός καθώς πρόσωπα και γεγονότα περιγράφονται από τη δική μου οπτική γωνία, όσο ουδέτερη κι αν έχω προσπαθήσει να κρατηθώ.

5) Ποια πιστεύω σας λοιπόν ξεπηδούν από το συγκεκριμένο έργο;

Καταρχήν, πιστεύω ακράδαντα στο δικαίωμα του καθενός μας να κάνει τις επιλογές του, δίχως να είναι υποχρεωμένος να ακολουθήσει το «ρεύμα» της εποχής ή να στριμωχτεί μέσα σε κανόνες που δεν τον αντιπροσωπεύουν. Αργά ή γρήγορα, όμως, όλοι ερχόμαστε αντιμέτωποι με τις συνέπειες των όποιων επιλογών μας, κι αυτό είναι ένα κομβικό σημείο, στο οποίο πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί, καθώς μια λάθος κίνηση μπορεί να μας οδηγήσει στην καταστροφή. Αυτό, νομίζω, φαίνεται στην ιστορία μου. Προσωπικά, είμαι αισιόδοξος άνθρωπος και θέλω να βλέπω την καλή πλευρά των γεγονότων και ει δυνατόν να παίρνω κάτι θετικό ακόμη κι από τα δυσάρεστα συμβάντα, δίχως να μεμψιμοιρώ. Θεωρώ, λοιπόν, ότι ο τρόπος που η Αννεζώ αντιμετωπίζει το γάμο μέσα στο οποίο τόσο βίαια την ώθησαν, όπως και η προσπάθειά της να ορθοποδήσει και να ευτυχίσει, αντανακλά αυτό το κομμάτι του εαυτού μου. Τέλος, πιστεύω ότι υπάρχει η δυνατότητα να ισορροπήσουμε ακόμη και μετά από μια σειρά λαθών, αρκεί να «ξεμπλοκαριστούμε» και να δούμε την αλήθεια, τη δική μας αλήθεια. Αν έχουμε το σθένος να το κάνουμε αυτό, μπορούμε να οδηγηθούμε στην ευτυχία.

6) Πώς επιδρά η κοινωνική πραγματικότητα σε εσάς και στο εκάστοτε έργο σας;

Η κοινωνική πραγματικότητα όχι μόνο επιδρά, αλλά πρέπει και να αντανακλάται, πιστεύω, στο κάθε έργο. Το συγκεκριμένο όμως, καθώς εκτυλίσσεται σε μια παλιότερη εποχή, γύρω στη δεκαετία του ’50, δεν μπορώ να πω ότι έχει σχέση με τη Ελλάδα του σήμερα και του τώρα. Και παρόλο που οι γενικότερες αξίες και οι ανθρώπινοι χαρακτήρες είναι, κατά τη γνώμη μου, διαχρονικοί, η νοοτροπία και η καθημερινότητα των ανθρώπων διέφερε πολύ τότε. Προσπάθησα, λοιπόν, μιλώντας με τους κατοίκους του νησιού, μέσα από τις διηγήσεις τους, να φανταστώ την ατμόσφαιρα της εποχής και να την αποδώσω όσο πιο πιστά μπορούσα. Μιλάμε εδώ, για μια Μύκονο εντελώς διαφορετική, πριν έρθουν οι τουρίστες και τα ξενοδοχεία, με άλλες κοινωνικές δομές, για να μην πω και αξίες. Χρειάστηκε, λοιπόν, να αποκοπώ από το «σήμερα» και να μπω σ’ ένα κόσμο εντελώς άγνωστο για μένα, αλλά για να είμαι ειλικρινής, βρήκα πολύ ενδιαφέρον και γοητευτικό αυτό το ταξίδι μου στο χθες.

7) Είστε εκπαιδευτικός και εργάζεστε στο Γυμνάσιο της Μυκόνου, από το 1997 μέχρι τώρα. Έχετε αντλήσει κάποια ερεθίσματα από την ενασχόλησή σας με τα παιδιά για το συγγραφικό σας έργο και πώς σας έχει επηρεάσει το εκπαιδευτικό λειτούργημα;

Πιστεύω πως η δουλειά μου ως εκπαιδευτικός, δεν με έχει επηρεάσει στο συγγραφικό μου έργο. Αν δεχτούμε, όμως, πως ο κόσμος των εφήβων είναι μια μικρογραφία αυτού των ενηλίκων, και δε βρίσκω για ποιο λόγο να μην είναι, σίγουρα η μεγάλη ποικιλία χαρακτήρων που συναντώ στους μαθητές μου, αποτελεί μια χρήσιμη δεξαμενή από την οποία αντλώ στοιχεία, για να τα αποδώσω στη συνέχεια στους ήρωές μου. Όπως, επίσης, και η συνεχής προσπάθεια που καταβάλλω ως εκπαιδευτικός, να γνωρίσω και να κατανοήσω τους χαρακτήρες των παιδιών, έτσι ώστε να μπορέσω να τα προσεγγίσω καλύτερα και να τα βοηθήσω, με αναγκάζει να είμαι παρατηρητική, ευέλικτη και διεισδυτική, πράγμα το οποίο, υποθέτω, με βοηθά και στην ανάλυση και παρουσίαση των χαρακτήρων του βιβλίου μου.

8) Εν καιρώ κρίσης πόσο δύσκολο είναι για έναν συγγραφέα να ολοκληρώσει το έργο του και να το καμαρώσει όπως εκείνος επιθυμεί;

Η σημερινή οικονομική κατάσταση της χώρας δε νομίζω ότι εμποδίζει ένα συγγραφέα να ολοκληρώσει το έργο του, μα να το δει όπως επιθυμεί, δηλαδή στις προθήκες των βιβλιοπωλείων, αυτό σίγουρα δεν είναι εύκολο. Οι εκδοτικοί οίκοι αναγκάζονται να είναι ιδιαίτερα επιλεκτικοί καθώς δεν έχουν τη δυνατότητα να επενδύσουν σε καινούριους και άγνωστους συγγραφείς. Κι εδώ θα ήθελα να ευχαριστήσω πολύ τις Εκδόσεις Ψυχογιός, που σε μια τόσο δύσκολη εποχή, με εμπιστεύτηκαν και εξέδωσαν το βιβλίο μου. Είναι πολύ σημαντικό, πιστεύω, που οι συγκεκριμένες εκδόσεις δίνουν την ευκαιρία σε νέους συγγραφείς να παρουσιάσουν τη δουλειά τους, κάτι που δυστυχώς είναι αρκετά δύσκολο στις μέρες μας.

9) Στην εμπειρία σας όσο είστε συγγραφέας έχετε αντιμετωπίσει προβλήματα στην ολοκλήρωση του έργου σας;

Καθώς αυτή ήταν η πρώτη μου συγγραφική προσπάθεια, υπήρξαν φορές που αντιμετώπισα προβλήματα. Κάποιες στιγμές ένιωσα άγχος και πανικό μπροστά στη λευκή σελίδα. Προσπαθούσα όμως να το αντιμετωπίσω ψύχραιμα και να ηρεμήσω. Όταν μου συνέβαινε αυτό, άφηνα για ένα διάστημα την ιστορία κι όταν επέστρεφα, έφτιαχνα καινούριους χαρακτήρες. Γενικά το αγαπημένο μου κομμάτι στη συγγραφή είναι να φτιάχνω χαρακτήρες, αυτό με γοητεύει περισσότερο. Ομολογώ δε, ότι οι καινούριοι αυτοί ήρωες σαν «από μηχανής θεός» με βοηθούσαν, με ξεμπλόκαραν κι έδιναν συνέχεια στην ιστορία μου.

10) Ως εκπαιδευτικός, αλλά και ως συγγραφέας πώς αντιλαμβάνεστε το πολιτικό γίγνεσθαι των ημερών μας;

Κοιτάξτε, θα μιλήσω περισσότερο ως εκπαιδευτικός για τα σημερινά σχολεία. Στο πολιτικό σκηνικό, λίγο πολύ ξέρουμε όλοι ότι υπάρχουν προβλήματα, τα οποία ξεκινώντας από την οικονομική κατάσταση της χώρας, αναπόφευκτα επεκτείνονται και σε όλους τους άλλους τομείς ! Από τη δράση των πολιτικών μας, νομίζω, ουδείς είναι ευχαριστημένος σήμερα και δεν βλέπω και για ποιο λόγο να είναι! Αυτό όμως που με απασχολεί πιο πολύ, είναι η κατάσταση στην Παιδεία, έναν χώρο στον οποίο έχω συνειδητά επιλέξει να εργαστώ και που δυστυχώς, πλήττεται εμφανέστατα στις μέρες μας. Θεωρώ ότι υπάρχουν άπειρα προβλήματα, τα οποία αντιμετωπίζονται με ημίμετρα και πρόχειρες λύσεις. Δίνονται ελάχιστα χρήματα στα σχολεία, οι ελλείψεις είναι τεράστιες και οι εκπαιδευτικοί καλούνται να αντιμετωπίσουν όλο και περισσότερα θέματα, τα οποία δεν ανήκουν στις αρμοδιότητές τους ούτε έχουν σχέση με το εκπαιδευτικό τους έργο. Οι μαθητές νιώθουν εγκλωβισμένοι σε ένα απαρχαιωμένο και βαρετό σχολείο, οι καθηγητές είναι εξουθενωμένοι και απογοητευμένοι. Και καθώς πιστεύω ότι η πρόοδος είναι συνυφασμένη με τη μόρφωση και με την εκπαίδευση ενός λαού, δεν μπορώ να δω με ιδιαίτερη αισιοδοξία το μέλλον μας. Θα έπρεπε η πολιτεία να στηρίζει τους εκπαιδευτικούς, πράγμα που δυστυχώς δεν συμβαίνει, και παράλληλα, να επιδιώκει οι μαθητές να αποκτήσουν τα απαραίτητα εφόδια έτσι ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της εποχής μας. Πρωτίστως δε, να μάθουν να διαμορφώνουν άποψη και κριτική σκέψη για να μπορέσουν να εξελιχθούν σε ώριμους και σκεπτόμενους πολίτες.

Δυστυχώς, το σύστημά μας χωλαίνει σε αυτόν τον τομέα, και ο βομβαρδισμός έτοιμων γνώσεων, τα κακογραμμένα βιβλία, οι άπειρες γραπτές εξετάσεις/ διαγωνίσματα, οι ελάχιστες εργασίες και τα υποτυπώδη σύγχρονα μέσα, δεν βοηθούν το σχολείο να ανταποκριθεί στο ρόλο του. Ευθύνη έχουμε όλοι μας, γονείς, εκπαιδευτικοί και πολιτεία, λίγοι το αντιλαμβανόμαστε και ελάχιστοι είμαστε διατεθειμένοι να την αναλάβουμε.

11) Θέλω λίγο το σχόλιό σας για τα σχετικά πρόσφατα τεκταινόμενα στα Πανεπιστήμια, με τις απεργίες και με όλο αυτό που συνέβη με τους διοικητικούς υπαλλήλους

Αυτό είναι ένα αρκετά πολύπλοκο θέμα, στο οποίο πιστεύω ότι έχουν δίκιο και οι δυο πλευρές. Από τη μια, καταλαβαίνω απόλυτα ότι σε μια τόσο δύσκολη εποχή οι άνθρωποι ενδιαφέρονται να μην χάσουν τη δουλειά τους γιατί δεν είναι εύκολο για κανέναν να είναι άνεργος στις μέρες μας. Από την άλλη όμως, θεωρώ απαράδεκτο να είναι κλειστά τα Πανεπιστήμια και οι φοιτητές να χάνουν το εξάμηνο, να μην μπορούν να πάρουν πτυχίο, ή να ξεκινήσουν ένα μεταπτυχιακό που ήδη έχουν δρομολογήσει. Οι μαθητές καταβάλλουν τεράστιο κόπο για να εισαχθούν στις σχολές της επιλογής τους και το να βλέπουν ότι δεν μπορούν να προχωρήσουν, είναι πραγματικά αποκαρδιωτικό. Είναι αγανακτισμένοι και με το δίκιο τους! Για αυτό θεωρώ ότι είναι ένα ακανθώδες θέμα, στο οποίο δεν μπορώ εγώ να πω ποιος φταίει και ποιος όχι. Πιστεύω όμως, ότι έχει τραβήξει εις μάκρος και πρέπει να λυθεί άμεσα.

12) Ποιο είναι το μήνυμα που θα στέλνατε στους αναγνώστες του βιβλίου σας;

Επειδή οι εποχές είναι για όλους μας δύσκολες, οφείλουμε, νομίζω, να κοιτάμε μπροστά. Ας πάρουμε τη θάλασσα ως παράδειγμα, που δεν έχει τέλος και που με τον ευρύ και ανοιχτό της ορίζοντα, μας θυμίζει τις άπειρες δυνατότητες που υπάρχουν για να βελτιωθούμε ως άτομα και κατ’ επέκταση να βελτιώσουμε τη ζωή μας. Ας στρέψουμε το βλέμμα μας μπροστά, ας κρατήσουμε «ανοιχτό» το μυαλό μας κι ας ψάξουμε να βρούμε τρόπους να ξεπεράσουμε τα εμπόδια που αντιμετωπίζουμε. Ας στραφούμε προς τα παιδιά, και ως κράτος και ως γονείς και ως εκπαιδευτικοί, διότι αυτά είναι το μέλλον μας και θα πρέπει να τα εμπιστευτούμε και να τους δώσουμε τη δυνατότητα να δημιουργήσουν ένα καλύτερο αύριο, πετυχαίνοντας ίσως, εκεί που εμείς αποτύχαμε…

The post Αφροδίτη Βακάλη: Οφείλουμε να σεβαστούμε τη θάλασσα αν θέλουμε να φτάσουμε στην «Ιθάκη» μας! appeared first on Paraskhnio.gr.