Τέσσερις ημέρες πριν τον …γκρεμό στις ΗΠΑ

Μετά τα μεσάνυχτα της Πέμπτης το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών έχει προειδοποιήσει ότι δεν θα έχει ικανότητα δανεισμού και ότι κινδυνεύει να μην είναι σε θέση να εξασφαλίσει τις πληρωμές. Ένα μονοσέλιδο κείμενο νόμου, το οποίο θα ψηφιστεί από το αμερικανικό Κογκρέσο, αρκεί για να αυξήσει το ανώτατο όριο του δημοσίου χρέους των ΗΠΑ και να αποτρέψει τη στάση πληρωμών.

Οι διεθνείς αγορές περιμένουν σήμερα με νευρικότητα τις εξελίξεις στην Ουάσινγκτον, καθώς πλησιάζει η 17η Οκτωβρίου. Η τύχη του δολαρίου και των

αμερικανικών ομολόγων, που θεωρούνται τα ασφαλέστερα στον πλανήτη, εξαρτάται από τις συνομιλίες ανάμεσα σε λίγα μέλη του Κογκρέσου, και κυρίως της αμερικανικής Γερουσίας, όπου οι προς το παρόν άκαρπες διαπραγματεύσεις άρχισαν το Σάββατο ανάμεσα σε Ρεπουμπλικάνους και Δημοκρατικούς.

Αγκάθι η ασφάλιση υγείας και οι συντάξεις

Όλοι συμφωνούν ότι μία στάση πληρωμών θα είναι καταστροφική. Ωστόσο, οι Ρεπουμπλικάνοι θέλουν να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία για να επιβάλουν δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις, κυρίως επί τους συστήματος συνταξιοδότησης (Social security) και των προγραμμάτων ασφάλισης υγείας για τους άνω των 65 ετών και τους οικονομικά ασθενέστερους (Medicare και Medicaid). Τα προγράμματα αυτά καταναλώνουν το 43% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού. Ο Μπαράκ Ομπάμα αρνείται να διαπραγματευθεί «με το πιστόλι στον κρόταφο» και κατηγορεί τους πολιτικούς του αντιπάλους για ανευθυνότητα.

Οι Ρεπουμπλικανοί απαντούν από την πλευρά τους ότι χάρις σε μία αντίστοιχη στρατηγική ο Μπιλ Κλίντον οδηγήθηκε σε δημοσιονομικές υποχωρήσεις. Ο ίδιος ο Μπαράκ Ομπάμα αναγκάσθηκε τον Αύγουστο 2011 να αποδεχθεί τον προγραμματισμό ετήσιων περικοπών στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό μέχρι το 2021.

Τα μέλη του Κογκρέσου επιχειρούν να επιλύσουν συγχρόνως δύο θέματα: Να αυξήσουν το ανώτατο όριο χρέους και να υιοθετήσουν έναν νόμο για το ομοσπονδιακό προϋπολογισμό που θα επιτρέψει την επαναλειτουργία των ομοσπονδιακών υπηρεσιών, που έχουν διακόψει μερικώς τη λειτουργία τους από την 1η Οκτωβρίου.

Πρωτοβουλία από τη Γερουσία

Για ποιον λόγο η Γερουσία ανέλαβε ξαφνικά την πρωτοβουλία; Οι ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές έχασαν την υπομονή τους με τον διάλογο κωφών της Βουλής των Αντιπροσώπων, οι οποίοι απέτυχαν να φτάσουν σε συμφωνία με τον Μπαράκ Ομπάμα την περασμένη εβδομάδα. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, η Βουλή θα πρέπει να ψηφίσει επί οποιουδήποτε συμβιβασμού προτείνει η Γερουσία. «Οτιδήποτε στείλουμε (στη Βουλή), αν στείλουμε κάτι, μπορεί να μην αντιστοιχεί ακριβώς σε αυτό που θα θέλει η Βουλή και άρα μπορεί να αναπεμφθεί», εξήγησε ο ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Μπομπ Κόρκερ.

Λύση η άνοδος του ανώτατου ορίου χρέους

Το ανώτατο όριο χρέους είναι μία ανώτατη «γραμμή πίστωσης» που δίνεται από το 1917 από το αμερικανικό Κογκρέσο στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση, όριο που δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να ξεπερασθεί. Ωστόσο το ομοσπονδιακό κράτος λειτουργεί με ελλείμματα (3,9% του ΑΕΠ το 2013) και είναι υποχρεωμένο να συνεχίσει να δανείζεται για να ανανεώσει το χρέος και να χρηματοδοτήσει τις δαπάνες του, είτε πρόκειται για πληρωμή ομολόγων ή καταβολή συντάξεων.

Κανείς δεν γνωρίζει την ακριβή ημερομηνία κατά την οποία το ομοσπονδιακό υπουργείο Οικονομικών δεν θα είναι σε θέση να διασφαλίσει τις πληρωμές. Μπορεί να συμβεί οποτεδήποτε μετά τις 17 Οκτωβρίου. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Προϋπολογισμού του Κογκρέσου, «η ημερομηνία Χ» μπορεί να τοποθετηθεί ανάμεσα στις 22 και τις 31 Οκτωβρίου.

Στάση πληρωμών ίση με διεθνές οικονομικό χάος

Η στάση πληρωμών του αμερικανικού κράτους θα προκαλούσε διεθνές χάος με πολύ σοβαρές συνέπειες που είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Από την Κίνα μέχρι την Ευρώπη, οι πολιτικές ηγεσίες παρακολουθούν με ανησυχία την αμερικανική διελκυστίνδα. Σε συνέντευξή της στο αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο NBC, η γενική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κριστίν Λαγκάρντ έκανε λόγο για επιπτώσεις καταστροφικότερες της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, ενώ από την πλευρά ο ΟΟΣΑ προέβλεψε ότι οι ανεπτυγμένες χώρες θα ξαναβυθιστούν στην ύφεση το 2014.