Στο ...τσακ γλίτωσε ο πλανήτης από την ηλιακή καταιγίδα

Αν είχε «χτυπήσει» τη Γη, η ζωή δεν θα ήταν πια αυτή που ξέρουμε και ο ανθρώπινος πολιτισμός θα είχε γυρίσει στον 18ο αιώνα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις επιστημόνων της NASA.

Στις 23 Ιουλίου 2012, ο Ήλιος, μετά από μία εκτίναξη στεμματικής μάζας, έστειλε προς την κατεύθυνση του πλανήτη μας μια πανίσχυρη μαγνητική «καταιγίδα», με ταχύτητα 3.000 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, η οποία παρά τρίχα δεν βρήκε τον στόχο της. Η NASA ανακοίνωσε, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο και τη βρετανική Daily Mail,

ότι επρόκειτο για την ισχυρότερη ηλιακή καταιγίδα των τελευταίων 150 ετών και είχε τη δυνατότητα να «ταρακουνήσει» για τα καλά τον σύγχρονο πολιτισμό. Στην πραγματικότητα, όπως μεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, επρόκειτο για δύο διαδοχικές εκτινάξεις στεμματικής μάζας με χρονική απόσταση μόλις δέκα έως 15 λεπτών, με αποτέλεσμα το φαινόμενο να έχει ασυνήθιστη συνδυασμένη ένταση.

«Αν η ηλιακή έκρηξη είχε συμβεί μόνο μια εβδομάδα νωρίτερα, η Γη θα είχε βρεθεί ακριβώς στη γραμμή του πυρός», δήλωσε ο καθηγητής ατμοσφαιρικής και διαστημικής φυσικής του Πανεπιστημίου του Κολοράντο Ντάνιελ Μπέικερ. Ελάχιστοι κάτοικοι της Γης πήραν τότε είδηση τι συνέβη ή τι θα μπορούσε να είχε συμβεί.

Η «καταιγίδα» έπληξε τη διαστημοσυσκευή STEREO-A, το ηλιακό παρατηρητήριο της NASA. Στη συνέχεια, οι επιστήμονες ανέλυσαν τα δεδομένα που εστάλησαν στη Γη και συμπέραναν ότι, αν ο πλανήτης μας είχε «χτυπηθεί» τότε, θα επρόκειτο για το χειρότερο συμβάν από την ηλιακή καταιγίδα του 1859 (γνωστή και ως «συμβάν Κάρινγκτον»), όταν το σέλας που είχε προκληθεί, ήταν ορατό νότια μέχρι την Ταϊτή στον Ειρηνικό, ενώ το «διαδίκτυο» της Βικτωριανής εποχής, το τηλεγραφικό δίκτυο, είχε βγει εκτός λειτουργίας. Το συμβάν του 2012 ήταν επίσης διπλάσιας έντασης από αυτήν που έπληξε το Κεμπέκ του Καναδά το 1989, προκαλώντας καθολικό «μπλακ-άουτ».

«Είμαι πεπεισμένος περισσότερο από ποτέ ότι η Γη και οι κάτοικοί της ήσαν απίστευτα τυχεροί, όταν συνέβη η ηλιακή έκρηξη του 2012», δήλωσε ο Ντάνιελ Μπέικερ. «Αν είχαμε χτυπηθεί, ακόμη θα μαζεύαμε τα κομμάτια», πρόσθεσε και προειδοποίησε ότι η ανθρωπότητα πρέπει να προετοιμαστεί καλύτερα για ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Μία μελέτη της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ εκτίμησε πρόσφατα ότι μια «καταιγίδα» ανάλογη εκείνης του 1859 θα είχε κοστίσει πάνω από δύο τρισεκατομμύρια δολάρια στην παγκόσμια οικονομία (20 φορές περισσότερα από τις ζημιές του τυφώνα «Κατρίνα») και θα είχε προκαλέσει εκτεταμένες καταστροφές σε κάθε είδους υποδομές και υπηρεσίες, που θα χρειάζονταν πολλά χρόνια για να αποκατασταθούν. Μια τέτοια ηλιακή καταιγίδα μπορεί να επιφέρει εκτεταμένες και όχι εύκολα αποκαταστάσιμες διακοπές του ηλεκτρικού ρεύματος (βγαίνουν εκτός λειτουργίας οι μετασχηματιστές των ηλεκτρικών δικτύων), κατάρρευση ζωτικών συστημάτων επικοινωνιών και GPS, ζημιές στα συστήματα ύδρευσης - αποχέτευσης (που βασίζονται συνήθως σε ηλεκτρικές αντλίες), διάφορα επικίνδυνα προβλήματα ασφάλειας κ.α.

Η ηλιακή δραστηριότητα, που επηρεάζει καθοριστικά τον διαστημικό καιρό, είναι ένα σύνθετο φαινόμενο. Περιλαμβάνει τις ηλιακές εκλάμψεις (που στέλνουν ακτίνες-Χ και ισχυρή υπεριώδη ακτινοβολία στη Γη), την εκτόξευση τεράστιων ποσοτήτων φορτισμένων ηλιακών σωματιδίων, ηλεκτρονίων και πρωτονίων (που κάνουν ζημιά στα ηλεκτρονικά συστήματα των δορυφόρων), καθώς και τις εκτινάξεις στεμματικής μάζας, οι οποίες στέλνουν προς τον πλανήτη μας δισεκατομμύρια τόνους μαγνητισμένου νέφους ηλιακού πλάσματος, που πέφτουν πάνω στην «ασπίδα» του γήινου μαγνητικού πεδίου (συνήθως προκαλούν απλώς το θεαματικό σέλας στους πόλους, αλλά ένα απευθείας μαζικό χτύπημα θα ήταν καταστροφικό).

Υπάρχει πιθανότητα 12% μια σούπερ ηλιακή «καταιγίδα» να χτυπήσει τη Γη μέσα στην επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με τον φυσικό Πιτ Ράιλι, ο οποίος έκανε τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό για θέματα διαστημικού καιρού «Space Weather». Η εκτίμηση αυτή βασίζεται σε στατιστική ανάλυση των στοιχείων για τις ηλιακές καταιγίδες κατά τα τελευταία 50 χρόνια.