Προβληματικό το νομοθετικό πλαίσιο της υιοθεσίας

Του Κώστα Τσιριμώνα

Ο χρόνος αναμονής σε Ελλάδα και εξωτερικό

Κάθε χώρα της ΕΕ έχει το δικαίωμα να ρυθμίζει η ίδια το εγχώριο νομικό πλαίσιο, που καθορίζει τις διαδικασίες της υιοθεσίας.

Σύμφωνα με μετρήσεις, που έχουν δημοσιευτεί τα τελευταία χρόνια σε ευρωπαϊκές χώρες, ο συνολικός μέσος χρόνος αναμονής θα λέγαμε πως παραμένει, σε πολλές περιπτώσεις ,αρκετά υψηλός. Ενδεικτικά αναφέρουμε:

Ελλάδα: 5 χρόνια

Γαλλία : 5 χρόνια

Ισπανία: 3 χρόνια ( ο αριθμός παρουσιάζει μεγάλη απόκλιση μεταξύ

Ολλανδία: Πάνω από 5 χρόνια (στην χώρα υπάρχει δραματική πτώση του αριθμού των βρεφών που δίνονται προς υιοθεσία)

Στην Μεγάλη Βρετανία, το 69% των παιδιών, δίνονται στους θετούς γονείς μέσα σε διάστημα 12 μηνών μετά την απόφαση του ιδρύματος.

Οι καθυστερήσεις σε νομικό επίπεδο

«Ως γνωστόν η εκδίκαση των νομικών υποθέσεων στην Ελλάδα είναι μια χρονοβόρος διαδικασία. Μοιραία αυτό επηρεάζει και τον τομέα των υιοθεσιών» υπογραμμίζει η δικηγόρος Κλεοπάτρα Γρηγορίου.

Το υπουργείο δικαιοσύνης με την τροποποίηση που έκανε στον κώδικα πολιτικής δικονομίας το 2012 (και ισχύει από 1/3/2013), πέρασε την εκδίκαση των υποθέσεων υιοθεσίας από τις αρμοδιότητες του πολυμελούς πρωτοδικείου σε αυτές του μονομελούς. Όμως το μονομελές πρωτοδικείο έχει πάρα πολλές αρμοδιότητες και υποθέσεις, με αποτέλεσμα να αργεί να οριστεί η δικάσιμος (ορίζεται μετά την κατάθεση της αίτησης) και συνεπώς να καθίσταται η διαδικασία ακόμη πιο χρονοβόρα απ’ότι παλαιότερα. Έτσι, ενώ παλαιότερα η δικάσιμος θα οριζόταν μετά από 6 μήνες, τώρα είναι πιθανόν να οριστεί μετά από ένα χρόνο, διάστημα διόλου ευκαταφρόνητο, εάν αναλογιστούμε την ευαισθησία του θέματος.

Ένας ακόμα επιβαρυντικός παράγοντας είναι και οι αναβολές/ματαιώσεις στην εκδίκαση των υποθέσεων, συχνό φαινόμενο στην ελληνική δικαιοσύνη. Σε αυτήν την περίπτωση η διαδικασία επαναλαμβάνεται από την αρχή( ορίζεται νέα δικάσιμος κτλ) . Από την πλευρά του ο δικαστής μπορεί να βγάλει την απόφαση ακόμη και μετά από 8 μήνες από την εκδίκαση της υπόθεσης, αναλόγως της περιπλοκότητάς της. Εάν, σε κάποιες περιπτώσεις, η υπόθεση πάει στο εφετείο, η δικαστική οδύσσεια είναι πιθανό να κρατήσει ακόμη και 5 χρόνια.

Η πολιτεία κατά καιρούς έχει κάνει απόπειρες για την επίσπευση της διαδικασίας. Ένα τέτοιο βήμα έγινε το 2008 με την τροποποίηση του οικογενειακού δικαίου, με την οποία δίνεται η δυνατότητα στους θετούς γονείς να παραλάβουν το παιδί ένα χρόνο πριν οριστεί δικάσιμος.

Στο ίδρυμα η βασική ευθύνη για τις καθυστερήσεις

Παρά τις νομικές χρονοτριβές που υφίστανται και μπορούν να ανακύψουν, οι καθυστερήσεις στη διαδικασία της υιοθεσίας αποδίδονται κυρίως στα ιδρύματα (Κέντρο Βρεφών «Η ΜΗΤΕΡΑ», το Δημοτικό Βρεφοκομείο Θεσσαλονίκης «Άγιος Στυλιανός», την Παιδόπολη «Άγιος Ανδρέας» και το Αναρρωτήριο Πεντέλης,), τα οποία στην προσπάθειά τους να εξερευνήσουν την καταλληλότητα των υποψήφιων γονέων για υιοθεσία , δημιουργούν απίστευτη – και πολλές φορές επιβαρυντική για το ίδιο το παιδί- χρονοτριβή.

«Ουσιαστικά η κωλυσιεργία της διαδικασίας υιοθεσίας ενός παιδιού εντοπίζεται στο ίδρυμα και όχι σε τόσο μεγάλο βαθμό στη δικαιοσύνη» επισημαίνει η δικηγόρος Κλεοπάτρα Γρηγορίου. Προσθέτει ότι δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, που παρατηρούνται από την πλευρά του ιδρύματος αδικαιολόγητες καθυστερήσεις… Ακόμη θεωρεί πως κρίνεται επιβεβλημένη μια νομοθετική παρέμβαση, ώστε να επισπευσθούν οι διαδικασίες υιοθεσίας. «Πρέπει να υπάρξει μέριμνα ώστε να επισπευσθούν οι διαδικασίες, καθώς το θέμα είναι πολύ ευαίσθητο. Όταν οι δυο πλευρές έχουν συμφωνήσει, τότε θα ήταν καλό να απαιτείται μια απλή ακρόαση στο δικαστήριο. Αυτό είναι προς όφελος τόσο των γονέων, που είναι αποφασισμένοι να αποκτήσουν ένα παιδάκι, όσο και για το μικρό παιδί, που ζει μέσα σε ένα ίδρυμα».