Πρωτογενή πλεονάσματα και δημόσιο χρέος

Ακούγονται τελευταία απόψεις περί του λεγόμενου «πρωτογενούς» πλεονάσματος.

Άποψη 1η : Αρκεί να επιτύχουμε έστω και ένα συμβολικό πρωτογενές πλεόνασμα για να μην αυξάνει πλέον το δημόσιο χρέος.
Πραγματικότητα: Η σταθεροποίηση του δημόσιου χρέους απαιτεί πρωτογενή πλεονάσματα τα οποία να καλύπτουν το σύνολο των ετήσιων τόκων του δημόσιου χρέος. Την περίοδο 2014-2017 οι συνολικοί τόκοι του δημοσίου χρέους ανέρχονται σε €39,0 δισ. ενώ

τα προβλεπόμενα συνολικά πρωτογενή πλεονάσματα ανέρχονται σε €26,90 δις. Απαιτούνται κατά συνέπεια την τετραετία 2014-2017 επί πλέον πρωτογενή πλεονάσματα ύψους € 12,1 δις.

Κατά συνέπεια αν την επόμενη τετραετία 2014-2017 δεν αυξηθούν τα προβλεπόμενα πρωτογενή πλεονάσματα το δημόσιο χρέος θα συνεχίσει να αυξάνει.

2η Άποψη: Με πρωτογενές πλεόνασμα η Ελλάδα έχει διαπραγματευτικό πλεονέκτημα και μπορεί πληρώνοντας τις δημόσιες δαπάνες της να πάψει μονομερώς να πληρώνει τοκοχρεολύσια. Στην περίπτωση αυτή μόνο η ΕΚΤ και η Ευρωζώνη θα έχουν πρόβλημα όχι η Ελλάδα (άποψη αντιμνημονιακων κομμάτων και του καθηγητή Γ. Βαρουφάκη).
Πραγματικότητα: Αν, χωρίς συμφωνία με την ΕΕ, δεν πληρωθούν τα τοκοχρεολύσια του δημόσιου χρέους, η Ελλάδα θα πτωχεύσει εντός της ευρωζώνης, διότι κανείς δεν μπορεί να μας διώξει (όπως αυτάρεσκα αρέσκονται να λένε οι οπαδοί αυτής της άποψης). Οι συνέπειες όμως θα είναι ο πλήρης αποκλεισμός χρηματοδότησης του Τραπεζικού συστήματος από την ΕΚΤ, η κατάργηση αποδοχής Τραπεζικών εγγυητικών και της παροχής πιστώσεων προς την ιδιωτική οικονομία .

Θα σταματήσει επίσης κάθε ελπίδα εξόδου στις αγορές για Δημόσιο δανεισμό για απροσδιόριστα μεγάλο χρονικό διάστημα. Όλες οι εισαγωγές πετρελαίου, φαρμακευτικού υλικού και α! υλών θα πρέπει να γίνονται με προπληρωμή σε ευρώ ή άλλο συνάλλαγμα. Τα κεφαλαία κίνησης σε συνάλλαγμα που θα χρειαστούν για να κινηθεί η οικονομία ανυπολόγιστα. Πιθανότατα να χρειαστούν €30-€60 δισ. τον πρώτο χρόνο. Θα παγώσει και η ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων και θα μπει φραγμός στις αναλήψεις για να αποφευχθεί το bank-run. Ενδεχόμενες συνέπειες η αναστολή της συμμετοχής μας και στην Ε.Ε. Στα πλαίσια ενός τέτοιου οικονομικού περιβάλλοντος ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας, βασικός χρηματοδότης των δημόσιων δαπανών, και στην συνέχεια τα ίδια τα δημόσια έσοδα θα καταρρεύσουν. Άρα το όποιο πρωτογενές πλεόνασμα θα μετατραπεί άμεσα σε ένα νέο δημοσιονομικό έλλειμμα με συνεπακόλουθο την πλήρη κατάρρευση του δημόσιου τομέα.

Τα πρωτογενή πλεονάσματα για να σταθεροποιήσουν το δημόσιο χρέος θα πρέπει να καλύπτουν τουλάχιστον τους τόκους εξυπηρέτησης του. Πρωτογενή πλεονάσματα επαρκή όμως δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν με επί πλέον μέτρα λιτότητας αλλά και ούτε μόνο με διαρθρωτικές αλλαγές.
Μια κοινωνικά αποδεκτή παραμονή μας στην ζώνη του ευρώ και στην ευρωζώνη απαιτεί ένα νέο «επενδυτικό σοκ» το οποίο θα οδηγήσει σε επανεκκίνηση, ανάκαμψη και ανάπτυξη την οικονομία και σε αύξηση των δημόσιων εσόδων και των πρωτογενών πλεονασμάτων.

Συμπέρασμα: Με δεδομένη την μέχρι σήμερα αποχή ιδιωτικών επενδύσεων, ένα «επενδυτικό σοκ» μπορεί να προέλθει μόνο από «εξωγενείς» επενδύσεις εν είδη ενός νέου σχεδίου Μάρσαλ, οι οποίες θα προέλθουν υστέρα από πολιτική απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ακριβώς όπως με πολιτική απόφαση χορηγήθηκαν δάνεια για την αποπληρωμή του χρέους που απέτρεψαν την κατάρρευση της ευρωζώνης μέσω ενός φαινόμενου ντόμινο.