Πώς θα είναι η διακυβέρνηση το 2050;

Σε κάθε ιστορική εποχή, από τη δική μας και μέχρι πίσω στην αρχαία Ελλάδα, οι πολίτες έχουν αντιληφθεί σαφώς ότι η διαφορά μεταξύ καλής και κακής διακυβέρνησης επηρεάζει αποφασιστικά την ποιότητα της ζωής τους.

Η «καλή κυβέρνηση» είναι κατά κάποιο τρόπο ένα διαχρονικό θέμα, το οποίο επηρεάζεται σήμερα από την ψηφιακή επανάσταση.

Τα φτηνά και γρήγορα μέσα επικοινωνίας καθιστούν ευκολότερο για τους πολίτες να συγκρίνουν τις επιδόσεις

Αν για παράδειγμα οι πολίτες της χώρας "Χ" γνωρίζουν ότι οι πολίτες της χώρας "Υ" απολαμβάνουν βελτίωση του βιοτικού τους επιπέδου, αυτό οξύνει τη δυσαρέσκειά τους για την κυβέρνησή τους.

Η τεχνολογία, επίσης, μπορεί να δώσει φωνή σε μια πληθώρα δικτυωμένων ομάδων, και να καταστήσει ευκολότερο το να συμμετέχουν στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

Μπορεί να διεκδικήσει μεγαλύτερη διαφάνεια στις κυβερνητικές δράσεις και την παροχή υπηρεσιών - υπονομεύοντας, για παράδειγμα, την ικανότητα των διεφθαρμένων αξιωματούχων να αποκομίσουν προσωπικά οφέλη.

Μπορεί να ισοπεδώσει ιεραρχικές δομές, πράγμα που κάνει ευκολότερο για τους πολίτες να καταστήσουν τις κυβερνήσεις υπόλογες.

Ωστόσο, ενώ η τεχνολογία μπορεί να ενισχύσει την καλή διακυβέρνηση, η ψηφιακή εποχή δημιουργεί επίσης προκλήσεις.

Η συμπόρευση με την αλλαγή εργαλείων και τεχνολογιών μπορεί να είναι πολύπλοκη και δαπανηρή. Η ασφάλεια και η προστασία των προσωπικών δεδομένων κρύβουν επίσης κινδύνους διαχείρισης.

Όσο περισσότερες βασικές κυβερνητικές υπηρεσίες παρέχονται ηλεκτρονικά, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος οι πολίτες που δεν έχουν πρόσβαση στην τεχνολογία ή δεν είναι εξοικειωμένοι με αυτήν, να μείνουν πίσω.

Το μέλλον της διακυβέρνησης πραγματεύεται η έκθεση Smart Toolbox και αναζητά το πώς θα μπορούσε να είναι η πετυχημένη διακυβέρνηση το 2050.

Με τον προσδιορισμό των τάσεων που θα αλλάξουν το μέλλον της διακυβέρνησης οι ηγέτες μπορούν να οραματίζονται το μέλλον που θέλουν για τις χώρες τους και να χαρτογραφήσουν το πώς θα φτάσουν εκεί, μέσα σε ένα πλαίσιο αβεβαιότητας.

Για παράδειγμα, οι κυβερνήσεις μπορούν να αποφασίσουν ότι πρέπει να επενδύσουν στη βελτίωση του «ψηφιακού αλφαβητισμού» του πληθυσμού ή σε υποδομές όπως περίπτερα ηλεκτρονικών υπηρεσιών σε αγροτικές περιοχές.

Στη χάραξη μιας διαδρομής προς την καλύτερη διακυβέρνηση μέσω της τεχνολογίας, δύο θέματα είναι υψίστης σημασίας.

Το πρώτο είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην πολιτική διαδικασία, η οποία είναι ανησυχητικά χαμηλή. Το 1964, τα τρία τέταρτα των Αμερικανών δήλωσαν ότι εμπιστεύεται την κυβέρνηση. Τώρα, μόνο το ένα τέταρτο αισθάνεται έτσι.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, η εμπιστοσύνη έχει μειωθεί σχεδόν στο ήμισυ από το 53% το 2001 σε 27% το 2012. Δεν είναι τυχαίο ότι η μείωση της εμπιστοσύνης συνέπεσε με την επιδείνωση των ανισοτήτων και την αίσθηση αποδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής.

Αν και ο ανοικτός χαρακτήρας της ηλεκτρονικής συμμετοχής έχει τη δυνατότητα να μειώσει την αποξένωση και να αυξήσει την τεχνολογική επιτήρηση και τον έλεγχο της κυβέρνησης, ωστόσο, η τεχνολογική καθυστέρηση ή οι αναποτελεσματικές «e-government» πλατφόρμες, μπορούν να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στην ικανότητα των ηγετών τους.

Ο δεύτερος βασικός παράγοντας είναι η ηγεσία: η επανάσταση της πληροφορίας επαναπροσδιορίζει τις δομές, μειώνοντας την παραδοσιακή απόσταση μεταξύ ηγετών και βάσης.

Μελλοντικές επαναστατικές τεχνολογίες είναι πιθανό να αλλάξουν περαιτέρω τη φύση της ηγεσίας ενώ οι τρόποι με τους οποίους συμβαίνει αυτό θα διαμορφώσουν την εξέλιξη του κοινωνικού συμβολαίου μεταξύ των κυβερνήσεων και των πολιτών.

Μόνο αν οι ηγέτες αναπτύξουν ένα μακροπρόθεσμο στρατηγικό όραμα θα είναι σε θέση να εντοπίσουν τα σωστά εργαλεία και την προσέγγιση για να διαμορφώσουν το μέλλον της χρηστής διακυβέρνησης στις κοινωνίες τους.

Πηγή: World Economic Forum, Joseph S. Nye