Ουδέν τραγικόν αμιγές γελοίου

Αν υπάρχει μια ομάδα συνεργατών των καθημερινών εφημερίδων που εμπλούτισαν ποικιλοτρόπως το υλικό τους λόγω της κρίσεως, αυτοί δεν είναι άλλοι από τους γελοιογράφους. Εν προκειμένω δεν μένουμε στο στίλ, στον τρόπο που παράγεται το νόημα ή ακυρώνεται η γύρω πραγματικότητα για να τονιστεί η δεσπόζουσα λεπτομέρεια, αλλά γενικότερα για ένα κλίμα που επιβάλλεται αμέσως και γεννά σκηνές και στιγμιότυπα άνευ προηγουμένου. Ο ζόφος και το μη περαιτέρω μπορεί να κοστίζουν ως πραγματικότητα, μόλις όμως μεταστραφούν σε γελοιογράφημα και σχηματικό κακούργημα προκαλούν μια διακωμώδηση που χαρίζει ανακούφιση

Είναι ένας τρόπος να αποφύγουμε το αδιέξοδο και να το μεταποιήσουμε σε αποδοτική μη πραγματικότητα. Μητρόπουλος, Στάθης, Καλαϊτζής, Πετρουλάκης, Μακρής και τούτι κάντι δεν απεικονίζουν το τάδε γεγονός, δεν ανάβουν προβολείς για να δούμε καλύτερα, αλλά με τρίτη και τέταρτη όραση μεταποιούν το προφανές σε νέα γελοιογραφική γλώσσα η οποία δεν μεταμορφώνει απλώς τα πράγματα, αλλά τα αφομοιώνει σε αυτόνομη και πλασματική πραγματικότητα. Συχνά, στην καθημερινή κουβέντα λέμε οτι «ο λόγος το λέει» όπως θα μπορούσαμε να πούμε οτι «η γελοιογραφία το εικονίζει!»

Το γελοιογράφημα είναι μια συμπυκνωμένη κωμωδία η οποία δεν έχει χρόνο άλλα στιγμιότυπο, δεν διαθέτει βαθύνοες σκέψεις αλλά πασχίζει να αφήσει τον αναγνώστη της με ανοιχτό το στόμα, περνώντας απο την τρύπα της βελόνας ή ενίοτε αποτυγχάνοντας στο παρατρίχα. Ο γελοιογράφος ουδέποτε λησμονάει την διαπόμπευση. Άλλωστε δεν αναζητεί μόνο τα λόγια για να προβάλει τη διακωμώδηση, το μασκαραλίκι ή τον εμπαιγμό. Ο θεατρισμός και η διαστροφή του νοήματος αντλούν το περιεχόμενό τους (έστω σε μικρές δόσεις) από τις λειψές στιγμές της καθημερινής πραγματικότητας οι οποίες, άπαξ και πιαστούν στην απόχη του γελοιογράφου, αναπτύσσονται πλέον σε οτιδήποτε καινοφανές και καρικατουρίστικο.

Δεν μας απασχολεί η κακεντρέχεια, η χλεύη ή η δυσφήμηση. Το ζητούμενο είναι κάποια μεστή απόδοση της δοθείσης καταστάσεως η οποία παίρνει άδεια κυκλοφορίας όχι από την αισθητική ή την ηθική, όχι από την ευγένεια ή την σχολή των σκωμμάτων που ενίοτε αποτελούν αυτοσκοπό, αλλά από μια τέχνη της παρατήρησης που αν γειτονεύει με κάτι αυτό δεν είναι άλλο από την πηγή της κωμωδίας. Αν γνωρίσεις τον γελοιογράφο διαπιστώνεις ότι δεν είναι εξ επαγγέλματος γελωτοποιός, αλλά μάλλον ένας σοβαρός παρατηρητής που επιχλευάζει, λοιδορεί και μυκτηρίζει.