Ουδέν κρυπτόν υπό το Πεντάγωνο

Σύμφωνα με το δημοσίευμα της Ελευθεροτυπίας η έρευνα χρηματοδοτήθηκε άμεσα ή έμμεσα από το ερευνητικό τμήμα του υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ, γνωστό ως Darpa. Μεταξύ άλλων, στην έρευνα έχουν συμπεριληφθεί χιλιάδες χρήστες από Facebook, Twitter, Pinterest

και Kickstarter, για τη μελέτη των κοινωνικών δεσμών και για το πώς διαδίδονται τα μηνύματα. Η έρευνα συμπεριέλαβε από ανάλυση συμπεριφορών μέχρι και τα tweets διασημότητων, όπως οι τραγουδιστές Lady Gaga και Τζάστιν Μπίμπερ, σε μια προσπάθεια να κατανοήσουν την επιρροή τους στο Twitter.

Αρκετά από τα προγράμματα του υπουργείου Αμυνας όμως πήγαν και πιο πέρα... Χρηματοδοτήθηκαν μελέτες στις οποίες παρακολουθούνται τα μηνύματα των χρηστών εν αγνοία τους, με σκοπό να καταγραφούν τόσο οι αντιδράσεις όσο και η επιρροή τους. Το Darpa δημοσίευσε μια μακρά λίστα των μελετών που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο της στρατηγικής επικοινωνίας των social media (SMISC). Η λίστα περιλαμβάνει μια μελέτη για το πώς οι ακτιβιστές του κινήματος Occupy Wall Street χρησιμοποίησαν το Twitter, καθώς και μια σειρά από έρευνες σχετικά με την παρακολούθηση ανάρτησης μηνυμάτων στο Διαδίκτυο και το πώς επηρεάζουν τη συμπεριφορά των χρηστών οι ενέργειές τους (liking, following, retweeting) σε μια σειρά από δημοφιλείς πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όπως οι Pinterest, Twitter, Digg και Reddit.

Το Darpa, που ιδρύθηκε το 1958, είναι υπεύθυνο για την τεχνολογική έρευνα στον αμερικανικό στρατό. Αξιοσημείωτες επιτυχίες του είναι το Arpanet, ο πρόδρομος του σημερινού Ιντερνετ, καθώς και πολλές άλλες καινοτομίες. Ωστόσο, χάρη σε μερικά από τα πιο απόκρυφα έργα του -στα οποία έχουν συμπεριληφθεί η ελεγχόμενη σκέψη σε βραχίονες ρομπότ, προγράμματα παρακολούθησης πόλεων- ο εν λόγω οργανισμός έχει γίνει αντικείμενο πολλών θεωριών συνωμοσίας, που παραπέμπουν σε μια βάση προγραμμάτων τύπου Χ-Files.

Η εκστρατεία της προπαγάνδας

Το πρόγραμμα SMISC παρουσιάστηκε το 2011 και θεωρήθηκε ως μια προσπάθεια από τον αμερικανικό στρατό να βελτιωθεί στην ανίχνευση και τη διεξαγωγή προπαγανδιστικής εκστρατείας στο πεδίο των κοινωνικών δικτύων. Τα έγγραφα της NSA, που διέρρευσαν μέσω του Εντουαρντ Σνόουντεν, δείχνουν ότι οι αμερικανικές και βρετανικές μυστικές υπηρεσίες έχουν εστιάσει με σχεδιασμούς τους στη χρησιμοποίηση των social media με σκοπό την προπαγάνδα, τη δυσφήμηση και την εξαπάτηση.

Από τη χρηματοδότηση που παρέχεται μέσω του Darpa, 8,9 εκατομμύρια δολάρια διοχετεύτηκαν μέσω της ΙΒΜ σε μια σειρά από ακαδημαϊκούς ερευνητές. Ενα επιπλέον κονδύλι 9,6 εκατομμυρίων δολαρίων έχει περάσει σε ακαδημαϊκά κέντρα, όπως το Georgia Tech και το Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα. Ας σημειωθεί ότι το Facebook, το μεγαλύτερο μέσο κοινωνικής δικτύωσης στον κόσμο, είχε απολογηθεί και είχε ζητήσει συγγνώμη για μια μελέτη, στην οποία συμμετείχαν σε μυστικά ψυχολογικά τεστ σχεδόν 700.000 χρήστες το 2012, κάτι που προκάλεσε την οργή τόσο από τους χρήστες του όσο και από τους ειδικούς.

Άλλες μελέτες μέσω των προγραμμάτων του Darpa ξέφυγαν ακόμη περισσότερο. Μία που είχε τίτλο «Οι Κοινωνικές Αλληλεπιδράσεις του Twitter», η οποία συντάχθηκε από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας, ανέλυσε χιλιάδες tweets από 2.400 χρήστες που κατοικούν στη Μέση Ανατολή. Αντικείμενο της μελέτης, οι συνομιλίες που είχαν μεταξύ τους οι χρήστες και η συχνότητα ανάρτησης των μηνυμάτων. «Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι το Twitter χρησιμοποιείται κυρίως για τη διάδοση πληροφοριών μεταξύ ομοϊδεατών παρά για μια ανοιχτή συζήτηση για θέματα που αφορούν κοινότητες ή χώρες», κατέληξαν ως συμπέρασμα οι συντάκτες της μελέτης στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας.

Η Αραβική Ανοιξη και οι εξεγέρσεις που ακολούθησαν σε μια σειρά από μουσουλμανικές χώρες φαίνεται ότι αποτέλεσαν ένα λαμπρό πεδίο έρευνας. Στις διαδηλώσεις στην Αίγυπτο, το 2011, η μαζική χρήση των κοινωνικών μέσων ήταν ένα πραγματικό φαινόμενο και οι ερευνητές του αμερικανικού στρατού δεν έχασαν την ευκαιρία να το αποκρυπτογραφήσουν.