Όλο και χειρότερα η κοινωνική κρίση στην Ευρωπαϊκή Ένωση

«Οι αρνητικές επιπτώσεις των δημοσιονομικών περιορισμών και των αυξήσεων των φόρων στην απασχόληση και το βιοτικό επίπεδο είναι ολοένα και πιο ορατές σε ορισμένα κράτη μέλη», υπογραμμίζεται στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

«Η κοινωνική κρίση που επικρατεί στην Ευρώπη συνεχίζει να επιδεινώνεται. Σε έναν ορισμένο αριθμό κρατών μελών, δεν φαίνεται καμιά χειροπιαστή ένδειξη βελτίωσης. Πολύ συχνά οι πιο φτωχοί είναι αυτοί που πλήττονται σκληρότερα» αναφέρει Ευρωπαίος επίτροπος Κοινωνικών Υποθέσεων Λάζλο Άντορ και προσθέτει: «Οι κυβερνήσεις πρέπει να πραγματοποιήσουν επενδύσεις για να επιτύχουν

την ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς και να δώσουν στα άτομα μια πραγματική ευκαιρία ώστε να εξασφαλίσουν μια αξιοπρεπή διαβίωση· η Επιτροπή, στο πλαίσιο της πρόσφατης δέσμης της για τις κοινωνικές επενδύσεις, υποδεικνύει τρόπους για τον σκοπό αυτό. Αλλά πάνω απ’ όλα χρειάζεται περισσότερη αλληλεγγύη: τόσο στο εσωτερικό των επιμέρους κρατών όσο και μεταξύ τους. Μόνον αν μείνουμε ενωμένοι θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε αυτή την κρίση».

Οι αριθμοί που εμφανίζονται στην έκθεση και αφορούν την ανεργία στην ΕΕ και την Ευρωζώνη όπως και την πορεία του ΑΕΠ είναι εντυπωσιακοί.

Η ανεργία συνέχισε να αυξάνεται τον Ιανουάριο του 2013. Πλήττει πλέον 26,2 εκατ. ανθρώπους στην ΕΕ (19 εκατ. στην ευρωζώνη), δηλαδή 10,8% του ενεργού πληθυσμού (11,9% αυτού της ευρωζώνης). Η διαφορά στην ανεργία ανάμεσα στο νότο και την περιφέρεια, από τη μια πλευρά, και το βορρά και την ευρωζώνη, από την άλλη, έφτασε τις 10 ποσοστιαίες μονάδες το 2012, ένα επίπεδο που δεν έχει προηγούμενο.

Όχι μόνον η ανεργία των νέων έφθασε σε νέα ύψη στο σύνολο της ΕΕ (23,6% των ενεργών νέων ήταν χωρίς απασχόληση τον Ιανουάριο του 2013), αλλά και η διάρκειά της έχει την τάση να επιμηκυνθεί.

Το ΑΕΠ της ΕΕ σημείωσε οπισθοχώρηση κατά 0,5% στο τέταρτο τρίμηνο του 2012, τη μεγαλύτερη από την αρχή του 2009. Το συνολικό ποσοστό της απασχόλησης μειώθηκε κατά 0,4% το 2012. Μόνο κατά το τέταρτο τρίμηνο, σημείωσε μείωση κατά 0,2% σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο.

Οι δαπάνες κοινωνικής προστασίας μειώνονται ταχύτερα απ’ ό,τι κατά τις προηγούμενες οικονομικές κρίσεις, επισημαίνεται στην έκθεση, στην οποία διαπιστώνεται ότι η αναλογία των νοικοκυριών της ΕΕ που δηλώνουν ότι βρίσκονται σε κατάσταση οικονομικής καταστροφής παραμένει σημαντικά μεγαλύτερη απ’ αυτή που είχε παρατηρηθεί στη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας. Σχεδόν ένα νοικοκυριό στα τέσσερα με χαμηλό εισόδημα γνωρίζει αυτή την κατάσταση.

Σύμφωνα με την έκθεση της Επιτροπής οι περικοπές στους κρατικούς προϋπολογισμούς έχουν επηρεάσει αρνητικά την απασχόληση τόσο άμεσα, μέσω της μείωσης της απασχόλησης στον δημόσιο τομέα, όσο και έμμεσα, μέσω της συνολικά χαμηλότερης μακροοικονομικής ζήτησης.

Οι αλλαγές στα συστήματα φορολογίας και κοινωνικών παροχών και οι περικοπές στους μισθούς του δημοσίου τομέα οδήγησαν σε σημαντική πτώση του επιπέδου των πραγματικών εισοδημάτων των νοικοκυριών, με αποτέλεσμα σοβαρή μείωση του βιοτικού επιπέδου των νοικοκυριών χαμηλού εισοδήματος. Για το λόγο αυτό, η Επιτροπή επισημαίνει ότι ο προσεκτικός σχεδιασμός των δημοσιονομικών μεταρρυθμίσεων είναι ζωτικής σημασίας ώστε να μην πλήττονται δυσανάλογα οι φτωχότεροι, όπως συνέβη σε ορισμένες χώρες (π.χ. Εσθονία και Λιθουανία).

Επιπλέον, η μείωση των κοινωνικών δαπανών, η οποία εκφράζει εν μέρει τις έκτακτες ανάγκες για δημοσιονομική εξυγίανση, στο πλαίσιο της κρίσης του ευρώ, είναι πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με προηγούμενες περιόδους οικονομικής ύφεσης στην ΕΕ. Σύμφωνα με την Επιτροπή, η μείωση των κοινωνικών δαπανών εξουδετερώνει τη λειτουργία οικονομικής σταθεροποίησης των συστημάτων κοινωνικής προστασίας σε πολλά κράτη μέλη και ίσως οδηγεί σε επιδείνωση της ύφεσης, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.

Σε ό,τι αφορά τις αρνητικές επιπτώσεις της κρίσης στη γονιμότητα των γυναικών, η έκθεση της Επιτροπής σημειώνει ότι από το 2009 η γονιμότητα έχει σταματήσει να αυξάνεται και το 2012 έχει σταθεροποιηθεί σε μέσο όρο μόλις κάτω από 1,6 παιδιά ανά γυναίκα στην ΕΕ των 27. Ο μέσος όρος ηλικίας των γυναικών κατά τον τοκετό εξακολούθησε να ανέρχεται και έφθασε το όριο των 30 ετών. Από την άλλη πλευρά, το προσδόκιμο επιβίωσης εξακολουθεί να αυξάνεται και έχει φτάσει σε 77,4 έτη για τους άνδρες και 83,1 για τις γυναίκες.

Τέλος, η μετανάστευση από χώρες εκτός ΕΕ έχει μειωθεί σε σχέση με το ανώτατο επίπεδο που καταγράφηκε το 2007. Παρ’ όλα αυτά, το 2011 η ΕΕ των 27 γνώρισε καθαρή αύξηση ύψους μισού εκατομμυρίου προσώπων, που ισοδυναμεί σε 1 μετανάστη από χώρα εκτός ΕΕ ανά 1.000 κατοίκους της ΕΕ. Η απόκτηση ιθαγένειας σημειώνει υψηλότερα επίπεδα και έφθασε σχεδόν σε ένα εκατομμύριο πρόσωπα. «Οι μακροπρόθεσμες προκλήσεις για τις αγορές εργασίας της ΕΕ λόγω συρρίκνωσης και γήρανσης του εργατικού δυναμικού παραμένουν σαφώς σοβαρές», καταλήγει η έκθεση της Επιτροπής.