Ο Κωστής Παπαγιώργης του στοχασμού και της μείζονος γραφής!

Mετά τον θάνατο κάθε σπουδαίου, ήγουν του πολύ πάνω από τον κοινό μέσο όρο, Έλληνα, πολλά μεγάλα μπορεί να ακουστούν και να γραφούν, - να γίνουν, μάλιστα, ορισμένες φορές κι αφόρητα κι ασήκωτα. Φίλοι και εχθροί, πρώην φίλοι και πρώην εχθροί, αλλά, και πολλοί ενδιαφέροντες του… «μέσου χώρου», λένε και γράφουν πολλές φορές αταίριαστα, ίσως κι ασυνεχή, για το θανόντα πράγματα, σε μια έσχατη προσπάθεια επανασύνδεσης, επαφής και προσωπικής απολύτρωσης.

Εν τούτοις, στην περίπτωση του Κ. Παπαγιώργη ότι και να ειπωθεί, ότι και να γραφεί, δεν μπορεί να λογιστεί ασήκωτο κι αφόρητο, -ούτε, βεβαίως, υπερβολικό. Ένθερμος, πλην όμως, πάντα ανώνυμος μελετητής και αναγνώστης του Παπαγιώργη από τα εφηβικά χρόνια μου, κατανοώ σήμερα με μεγαλύτερη ενάργεια ότι αυτός που «έφυγε», πέρα από «καλός» ή «σπουδαίος Έλληνας» (τοιούτο δείγμα δεν ανευρίσκεται πλέον εύκολα στην επικράτεια), ήταν περισσότερο απ’ όλα, ένας ολοκληρωμένος στοχαστής και γραφιάς : το «optimum», ενδεχομένως, του καθολικά αποδεκτού διανοούμενου που μπορεί, τολμά και δρα, ακόμη, και σε καθημερινή βάση.

Με το αιρετικό (κατά τους πολλούς και κατ’ εμέ) έργο του και την, επίσης, αιρετική ζωή και παρουσία του ο Κ. Παπαγιώργης έχει σηματοδοτήσει, -ίσως και επιβάλλει ήδη, το δικό του «μοντέλο», τη δική του «σχολή» σκέψης και γραφής στη χώρα μας. Και τούτο, διότι, πέραν από δεινός συγγραφέας - δοκιμιογράφος που ήταν (το κατέδειξε ο αριθμός των τίτλων και η πολυποικιλία των θεμάτων που ασχολήθηκε), υπήρξε, επίσης, δεινός χρονικογράφος και χρονογράφος, επιδέξιος μελετητής - μεταφραστής - παρουσιαστής βιβλίων και, άρα, (ως εκ τούτου) ένας οξύνους κριτικός Λογοτεχνίας που φωτοδοτούσε διαρκώς το εγχώριο και όχι μόνο, αλλά, και πιο διεθνές πνευματικό γίγνεσθαι.

Πολλά ακόμη μπορούν να προστεθούν για να καλύψουν την «δομή Αξιών» και την «εσωτερική επετηρίδα εννοιών» του Κ. Παπαγιώργη : ως ακριβός θιασώτης, όμως, της έντονης καθημερινής ζωής και απόλαυσης υπήρξε, κυρίως, ένας «φιλόσοφος της Αγοράς» που επιδίωξε με τη ζωή και το έργο του να γνωρίσει την ουσία των πραγμάτων, να «μάθει» και, επάλληλα, να «μεταβιβάσει» ένα ικανό νόημα για την Αλήθεια στην Ανθρώπινη Κοινωνία.

Υπάρχει, είναι γεγονός, μια μοναδική συνέπεια και συνέχεια στο έργο και την ζωή του Κ. Παπαγιώργη. Και αυτή την οφείλουμε στην τιμιότητα σαν ο ακρογωνιαίος λίθος του χαρακτήρα του. Όσο ακέραια και τίμια διαχειρίζονταν τις λέξεις ο Παπαγιώργης, όσο ακέραια και τίμια ήταν τα μικρά ή μεγάλα κείμενα που παρουσίασε στη διαδρομή του, άλλο τόσο τίμια, -ακέραιες και ειλικρινείς-, ήταν η στάση του για την ίδια τη Ζωή και τις όποιες σχέσεις επιδιώκουν και καλλιεργούν μεταξύ τους οι Άνθρωποι. Για τούτο είχε χαρακτηριστεί πολλές φορές… «παράξενος»,… «ιδιότροπος»,… «κυνικός» και άλλα τινά ακατανόμαστα.

Αλλά και γι’ αυτό «φρόντισε» να δώσει απάντηση ο ίδιος αυτός - τούτος ο «παράξενος» και «κυνικός» (κ.λπ.), γράφοντας πριν είκοσι χρόνια για το εξόχως ψυχοανατομικό και ψυχογραφικό δοκίμιο : «Τα μυστικά της συμπάθειας» - (Φιλαλληλία και άρνηση)* : «Σε αντίθεση με την αγάπη, που μοιάζει υπεράνθρωπη αρετή, η συμπάθεια ταιριάζει απολύτως στην ανθρώπινη φύση. Κινούμενο σε μια κλίμακα όπου η Θυσία είναι το ένα άκρο και η εκδίκηση το άλλο, κάθε αίσθημα συμπάθειας καλλιεργεί αυθορμήτως την συνύπαρξη και την ομοίωση ή την διαφορά με τους άλλους. Ο συνάνθρωπος, λοιπόν, (τόνιζε τότε σε, ανύποπτο, κατά τα λοιπά, χρόνο), είναι η χαρά και η λύπη του Ανθρώπου (…) ». Είπε κανείς σοφότερος «παράξενος» και «κυνικός» τίποτε;..

*Τα μυστικά της συμπάθειας. Εκδόσεις : Καστανιώτη 1994