Κωστής Παπαγιώργης: Ξεσκονίζοντας τη σοβαροφάνεια

Πάει και ο Κωστής Παπαγιώργης. Έφυγε από τη ζωή στα 67 του ο σημαντικότερος, ίσως, ανθρωπολογικός δοκιμιογράφος του τελευταίου μισού αιώνα. Άνθρωπος δικός μας, εδώ στο Matrix24, έξυπνος, σκεπτικιστής, υποψιασμένος. Και ταυτόχρονα, άμεσος, ζωντανός, χαριτωμένος, παρατηρητικός και «βάζελος». Μα πάνω απ΄ όλα αυτοσαρκαστικός. «Τη μισή μου ζωή την είχα περάσει χύμα, θεατριζόμενος σε ταβερνεία, κέντρα χαροκόπων και χαμαιτυπεία. Τώρα τι θα έκανα;» γράφει κάπου, σχεδόν έντρομος, αναλογιζόμενος την υπόλοιπη ζωή του. Δεν πήγε μακριά αυτό το υπόλοιπο μισό. Τουλάχιστον όμως κατάφερε να ξεσκονίσει από τη καθώς πρέπει σοβαροφάνεια το προηγούμενο μισό που βίωσε.

Τον πρωτογνώρισα τυχαία κάπου στα μέσα του 80 στο μπαρ «Ντεκαντάνς» κάτω από το λόφο του Στρέφη, περικυκλωμένο από φίλους, γκόμενες, αμέτρητα μπουκάλια μπίρας να καταθέτει τους στοχασμούς του ανεπιτήδευτα, απλά και με ντόμπρα λαϊκή εκφραστικότητα, γελοιοποιώντας τις σκοτεινές πλευρές της ανθρώπινης συμπεριφοράς, τις στραβές κι ανάποδες των ανθρώπων. Τα ‘πιαμε εκείνο το βράδυ και μετά ρολάραμε τρεκλίζοντας στα πατώματα πάνω σε άτσαλο χαλί από άδειες, πεταμένες μποτίλιες αλκοόλ. Δεν θυμάμαι αν τον άκουσα τότε να λέει πώς « Οι δυστυχίες φτιάχνουν τον άνθρωπο. Με τον πόνο οι χαρακτήρες εξευγενίζονται, αντίθετα τα στραβόξυλα εξαχρειώνονται» ή αν τα διάβασα αργότερα σε κάποιο από τα βιβλία του. Μάλλον το δεύτερο. Γι΄αυτό που είμαι σίγουρος είναι ότι κάπου μέσα στη ντίρλα της βραδιάς τόνισε πως «Αν δεν πάθεις δεν θα μάθεις».

Και η αλήθεια είναι ότι κάτι παραπάνω έμαθα από αυτό το τεχνίτη της γραφής. Ένα διανοούμενο με πανοπλία του τις μεταφορές, ασπίδα του τις εικόνες, δόρυ του ζυγιασμένο τη γλώσσα. Ένα συγγραφέα με εκφραστικό πλούτο που ζωντανεύει τις αισθήσεις, άψογη δομή και σύνταξη, βαθιά γνώση και βίωμα προσωπικό. Αλλά ακόμα περισσότερο ένα ιχνηλάτη της ανθρώπινης αδυναμίας, του πόνου και του κλονισμού που οξύνει το μυαλό με συγκινήσεις και αισθήματα. Το ΄λεγε, «η ευτυχία δεν έχει βαθύτητα», και ανέδυε ατόφιο και ακέραιο έναν εαυτό που κρύβεται στα βιώματα. «Περί μέθης», «Μυστικά της συμπάθειας», «Ίμερος και κλινοπάλη: Το πάθος της ζηλοτυπίας», «Οι ξυλοδαρμοί, Η Κόκκινη Αλεπού ή Μισανθρωπίας προλεγόμενα» μερικοί από του τίτλους έργων του, ανάμεσα σε τόσα άλλα.

Θέλω να πιστεύω ότι αυτός ο πεζογράφος ιδεών μέσα στις υπερβολές του ποτού, της τέχνης και του πάθους χάραξε τη δημιουργικότητά του. Και μέσα από την εγκράτεια ανέπτυξε τη δική του ορμέφυτη ανάγκη για γράψιμο. Όχι από φιλολογικό κούρδισμα, όπως έλεγε ο ίδιος. Τελευταία φορά τον συνάντησα σε ένα στέκι στα Εξάρχεια λίγο πριν από τα Χριστούγεννα. Κάθισε λίγο και μετά έφυγε για να περπατήσει με ένα βιαστικό αντίο, «Ένα αντίο από ένα στόμα χωρίς στομάχι». Δεν τον ξανάδα . Ήδη πλέον μετά από οδυνηρές ταλαιπωρίες «θα παραδοθεί σε έναν ύπνο χωρίς όνειρα αδιαφορώντας για έμψυχα και άψυχα». Αφήνει, όμως πίσω του ένα προσωπικό, διακριτό συγγραφικό και στοχαστικό ύφος σμιλεμένο από θάρρος διεισδυτικότητα και μαεστρία στο μάρμαρο της περιπέτειας των ιδεών. Καλό ταξίδι Κωστή…