ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗΣ

Φολέγανδρος   

Ανεβαίνοντας στη χώρα από το λιμάνι του νησιού – ειδικά αν είναι νύχτα –  ο επισκέπτης  έχει την έντονη εντύπωση ότι κάποιο διεθνές πάρτι έχει στηθεί όπου οι γλώσσες οι οποίες κάνουν παιχνίδι – εκτός της ελληνικής -  είναι η ιταλική και δευτερευόντως η γαλλική και η αγγλική. Οι Ιταλοί είναι άφθονοι, κινούνται με άνεση στο νησί (που, σημειωτέον κάποτε ήταν δικό τους…) και έχουν συμπεριφορά ντόπιου καθώς περνούν και ξαναπερνούν στα στενά δρομάκια του ενετικού κάστρου που είναι φρούριο το οποίο  κρύβει στα σωθικά του ένα μελίσσι από συνεχόμενα σπιτάκια (και σπιταρόνες) που αποτελούν τα σπλάχνα της χώρας.

Ο καταμερισμός των κατευθύνσεων για όποιον πατάει το πόδι του στη Φολέγανδρο είναι τριπλός : πρώτα το λιμάνι (ο Καραβοστάσης), κατόπιν η χώρα και στη συνέχεια, κατάκορφα, πατάμε το πόδι μας στην Πάνω μεριά. Η εικόνα της χώρας είναι αντιστρόφως ανάλογη προς την Πάνω μεριά. Κάτω οι τουρίστες, το πήγαιν έλα της νεολαίας, τα όμορφα κορίτσια, οι εκκλησίες που γειτονεύουν με τα καφενεία και πάνω η αντίθετη εικόνα : σκόρπια σπίτια, διάσπαρτα εκατέρωθεν των δρόμων (που είναι άσφαλτοι και περιποιημένοι), όσο για τη φύση ολόγυρα επιμένει να είναι μουντή, κατάξερη, σε σημείο που να αναρωτιέται ο επισκέπτης τι βρίσκουν να φάνε τα ζωντανά (πρόβατα, κατσίκες και αγελάδες) που είναι σπαρμένα στα εγκαταλελειμμένα χωράφια της Πάνω μεριάς.

Τα δύο πιο ισχυρά χαρακτηριστικά του νησιού είναι η πέτρα και η αχαμνή βλάστηση. Με κάποια φαντασία μπορούμε να φανταστούμε  το πρώτο ταξίδι του Τουρνεφόρ το 1700 ο οποίος αναφέρει τον Πλίνιο και τον Στράβωνα παρατηρώντας ότι δίκαια ο Άρατος αποκάλεσε το νησί «σιδηράν» διότι «άπασα καλύπτεται υπό βράχων». Ορυκτολογικώς είμαστε σκράπες, πάντως παρόμοιο πετροβασίλειο δεν έχουμε ματαδεί. Παντού πέτρες. Όχι μόνο στους τοίχους των σπιτιών, στους χωραφότοιχους, στις πεζούλες  των λόφων που συγκρατούν το χώμα,  αλλά και στους δρόμους μέσα στη χώρα που καλύπτονται με πλάκες, στα πατώματα των σπιτιών και των εκκλησιών.Όπου στρίψει το μάτι του ο επισκέπτης έχει το αίσθημα ότι κάποτε ένας πετροπόλεμος Θεών ανακάτεψε τα σωθικά του νησιού αφήνοντας στο πεδίο της μάχης ανεξάντλητο υλικό για σπίτια, δρόμους, τοίχους και  τοιχαλάκια κάθε λογής.

Δυστυχώς αυτό που λείπει, και λείπει δραματικά είναι – τι άλλο;  – το νερό. Κάθε τρεις μέρες  η μεγάλη υδροφόρα καταφθάνει ξέχειλη από τον Πειραιά για να δροσίσει το γκανιασμένο νησί. Οι κάτοικοι χρησιμοποιούν αυτό το νερό για όλες τις ανάγκες τους , όσο για το πόσιμο ύδωρ καταφεύγουν στο εμφιαλωμένο.

Το μέλλον του νησιού διαφαίνεται στην ταχύτατη ανοικοδόμηση. Δεν είδαμε σπίτια εγκαταλελειμμένα και παρατημένα. Τα περισσότερα είναι φροντισμένα, ασβεστωμένα και με ελπίδες για το μέλλον. Παραδόξως το μέλλον δεν αφορά τόσο τους ντόπιους που είναι λίγοι και μεγάλης ηλικίας, όσο εκείνους που έχτισαν σπίτι και, παρότι το κατοικούν μερικούς μήνες το χρόνο, θεωρούν πια την Φολέγανδρο» σπίτι» τους, πέτρινη μονιά τους, και γιατί όχι πατρίδα τους.