Η μαρτυρία ενός πρέσβη (Μέρος Β’)

Ποτέ δεν έκρυψα ότι είμαι βαθιά ευρωπαϊστής. Όχι απλά πολίτης της Ευρώπης. Αλλά ακτιβιστής της Ενωμένης Ευρώπης. Ποιας όμως Ευρώπης;

Ταυτόχρονα, είναι συστατικό στοιχείο αυτογνωσίας να ομολογήσω ότι τα Βαλκάνια είναι πια η δεύτερη φύση μου. Έχοντας ασχοληθεί συνεχώς, συστηματικά με τη γειτονιά μας πάνω από είκοσι χρόνια.

Στα Βαλκάνια, μετά από τρεις βαλκανικούς πολέμους στον εικοστό αιώνα, δυο στην αρχή και ένα δεκαετή στο τέλος, η διαδικασία επούλωσης των πληγών έχει ήδη ξεκινήσει αλλά δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Οι εχθροί του χθες ενώνουν τις δυνάμεις τους για να αναδιαμορφώσουν

Παρά την οικονομική, πολιτική και κοινωνική ασυμμετρία και το βαθύ χάσμα ανάμεσα στον ευρωπαϊκό Βορρά και Νότο, η διαδικασία ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση αφήνει τη πόρτα ανοικτή σε όσα κράτη πληρούν τα κριτήρια και τις προδιαγραφές της. Σε όσους επιθυμούν να σεβαστούν τους κανόνες του παιχνιδιού.

Παρόλα αυτά, υπάρχουν ακόμα ηγεσίες οι οποίες συμπεριφέρονται αναχρονιστικοί Πρωθυπουργός κ. Γκρουέφσκι στα Σκόπια και η πολιτική του ομάδα είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Αποτελούν όμως την εξαίρεση. Η διαδικασία ένταξης στην ΕΕ αποτελεί την συγκολλητική ουσία, το ισχυρότερο εργαλείο ήπιας ισχύος (soft power) .Αυτό είναι κάτι που πραγματικά απουσιάζει από την περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής (ΜΕΝΑ). Δυστυχώς όμως η Ευρώπη είναι και πάλι διχασμένη όπως ήταν και την δεκαετία του 1990. Υπάρχουν αντικρουόμενα συμφέροντα ανάμεσα στα κράτη-μέλη της ΕΕ. Η στάση τους στην –συνεχιζόμενη μέχρι σήμερα- εξέγερση και ανατροπή στον Αραβικό κόσμο φανερώνει το έλλειμμα ηγεσίας και κοινής πολιτικής στην Ευρώπη.

Επιπλέον, οι θεμελιώδεις αξίες οι οποίες δημιούργησαν ένα γνήσιο ενθουσιασμό για την πορεία της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης έχουν επισκιαστεί και παραμεριστεί από την αξία του Ευρώ. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια δεν βρίσκεται στο κέντρο της πολιτικής.

Δεν ανήκω στη κατηγορία των ρομαντικών. Αντίθετα είμαι πραγματιστής. Γνωρίζω ,και αν υποθέσουμε ότι δεν το γνώριζα το έμαθα με πολύ σκληρό τρόπο τόσα χρόνια σαν πολίτης της Ελλάδος αλλά και σαν Έλληνας διπλωμάτης, ότι δεν ζούμε σε ένα όμορφο ,αγγελικά πλασμένο και ηθικό κόσμο.

Όπου οι κανόνες καλής γειτονίας και συμπεριφοράς και το δίκαιο υπερισχύουν της αδικίας. Οπού τα δίκαια των εθνών και λαών ικανοποιούνται με βάση μια αυτόματη ανταποδοτική συνταγή. Την συνταγή του ΟΗΕ και του διεθνούς δικαίου.

Από την εποχή του Θουκυδίδη μέχρι σήμερα ισχύει ο νόμος του ισχυρού. Τα δίκαια υποτάσσονται στα συμφέροντα. Τα οποία επίσης μεταβάλλονται ανάλογα με τις περιστάσεις, μέσα στο χρόνο.

Οι πρόσφατες αλυσιδωτές κρίσεις και οι πόλεμοι στα Βαλκάνια έχουν σίγουρα αφήσει ανοικτές πληγές στην Ευρώπη και ανοικτά ζητήματα στην Ελλάδα. Και όμως. Αυτά που συμβαίνουν στα νότια και νοτιοανατολικά σύνορα μας εκτιμώ ότι θα έχουν πολύ μεγαλύτερες επιπτώσεις στην Ευρώπη και στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Το ζήτημα της μετανάστευσης νόμιμης και παράνομης δεν είναι σίγουρα το μόνο.

Είμαστε μόνο στην αρχή. Δεν μπορώ να προβλέψω το βάθος χρόνου. Σίγουρα, τουλάχιστον πάνω από δυο δεκαετίες. Η λέξη ανατροπή αντικατέστησε τη λέξη σταθερότητα.

Εν τούτοις, η Ελλάδα τόσο σαν χώρος όσο και σαν χώρα , μπορεί να ωφεληθεί από την ρευστότητα αυτή. Για μια ακόμη φορά, χάρις στη γεωγραφική μας θέση.

Μόνο αν θελήσουμε να το καταλάβουμε ,τότε μόνο θα μπορούμε να αξιοποιήσουμε την προστιθέμενη αστική υπεραξία που έχει σήμερα ο Ελλαδικός χώρος και η Κρήτη με τη Σούδα ειδικότερα.

Παρά την τραγική μας θέση λόγω της έλλειψης εθνικού οράματος, συναίνεσης για το τι έφταιξε, τι φταίει κυρίως όμως για το τι μπορεί και πρέπει να γίνει ,καθώς και της απουσίας αλληλεγγύης και κοινωνικής συνοχής, έχουμε σοβαρά, πραγματικά γεωπολιτικά όπλα στη διπλωματική μας φαρέτρα.

Σοβαρότερα και σημαντικότερα για τα συμφέροντα των καλών μας συμμάχων, από εκείνα για τα οποία εμείς επιδιώκουμε , ενίοτε εις μάτην, τη δική τους στήριξη. Για να είμαι δε ωμός, θα μας αρκούσε ενίοτε όχι η στήριξη αλλά η δική τους ουδετερότητα στα θέματα που εμείς, διότι έτσι κρίνουμε, είναι ψηλά στη κλίμακα των συμφερόντων μας.

Επαναλαμβάνω: όσο καιρό θα κρατήσει και θα εντείνεται η ρευστότητα και η αβεβαιότητα στη ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, τόσο θα ανεβαίνει στο χρηματιστήριο γεωπολιτικών αξιών η σημασία του Ελληνικού χώρου.

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΡΑΚΤΕΟΥ – Μερικές προτάσεις

Α. Πιστεύω στην ανάγκη ριζικής, γενναίας αναθεώρησης του Συντάγματος, η οποία θα βοηθήσει το πολιτικό σύστημα να ανακτήσει τη χαμένη του αξιοπιστία. Η αξιοπιστία της Βουλής θα ενισχυθεί στο μέτρο που θα αφεθούν οι εκλεγμένοι μας αντιπρόσωποι να μιλούν και να ψηφίζουν κατά συνείδηση και όχι υπό την απειλή της διαγραφής.

Η ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ταυτίζεται κυρίως με την κατάργηση κάθε μορφής ασυλιών και προνομιών, θεμέλιο της Ελλάδας δυο ταχυτήτων, που είναι ασυμβίβαστη με την εικόνα που εκπέμπει η χώρα μας. Η λογοδοσία πρέπει να είναι ο κανών και όχι η εξαίρεση. Επίσης, με την πραγματική αναβάθμιση του ρόλου του Βουλής και του βουλευτή. Ως εκπρόσωπου της συνείδησης και της ψήφου μας και όχι σαν εκτελεστή της κομματικής γραμμής.

Β. Η συνηθισμένη ατιμωρησία, η ανοχή και η συντεχνιακή συμπεριφορά στο ευρύτερο Δημόσιο τομέα μπορεί να χτυπηθεί και να μειωθεί εάν η πλειοψηφία στη σύνθεση των Υπηρεσιακών και Πειθαρχικών Συμβουλίων, από την πρώτη μάλιστα βαθμίδα κρίσης, προέρχεται από δικαστική εξουσία. Η συντεχνιακή συμπεριφορά πρέπει και μπορεί να περιορίσει.

Γ. Στη χάραξη εθνικής εξωτερικής πολιτικής , πρέπει να διασφαλισθεί θεσμικά η γνώση του χθες και η προετοιμασία του αύριο.

Συχνά ακούμε ότι λείπει η συνέπεια. Εγώ επιμένω ότι λείπει κυρίως η συνεχεία. Την απουσία γνώσης ορισμένων περιστατικών την πληρώσαμε στη Χάγη .

Προτείνω το Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής που έχει λειτουργήσει σωστά σαν όργανο όμως ενημέρωσης και ανταλλαγής απόψεων να μετατραπεί σε Όργανο Σχεδιασμού Πολίτικης.
Να μετονομασθεί σε Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικών και Άμυνας και να συγκαλείται υπό τον εκάστοτε Πρωθυπουργό σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών. Διασφαλίζεται έτσι η συνεχεία της γνώσης, αναγκαίο υπόβαθρο μιας άρτιας ανάλυσης.

Δ. Τέλος, ναι πιστεύω σήμερα στην θεμελιώδη και κορυφαία αποστολή των δικαστών και της δικαιοσύνης. Συνυπογράφω συνεπώς το άρθρο του διαπρεπούς συνταγματολόγου -καθηγητού Νίκου Αλιβιζάτου στη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Κυριακής , της 22 Σεπτεμβρίου, με τίτλο «Ήρθε η ώρα των Δικαστών».

Σήμερα όμως η αποστολή τους δεν περιορίζεται μόνο στην κατά το Σύνταγμα και του νομούς αφαίρεση των αποστημάτων.

Είναι κυρίως η αποκατάσταση του περί ΔΙΚΑΙΟΥ και ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ αισθήματος μιας ολόκληρης κοινωνίας, ενός ολόκληρου έθνους. Αν παρά τη βούληση των δικαστικών δεν υπάρχει το κατάλληλο πλαίσιο ,τότε είναι καθήκον της Εκτελεστικής εξουσίας και του Κοινοβουλίου να φροντίσουν κατά προτεραιότητα για τη θωράκιση του.

Η γενικευμένη αίσθηση για να μη πω πεποίθηση της αδυναμίας του πολίτη να διεκδικήσει και να βρει το δίκιο του απέναντι στις κρατικές δομές τον οδηγούν είτε στην απάθεια είτε στην οργή. Σήμερα περισσότερο από ποτέ o πολίτης και η «πόλις» η προσβλέπουν στους Δικαστές.