Η «κουρασμένη» μας δημοκρατία…

Η δυτική δημοκρατία είναι ένα «κουρασμένο» μοντέλο διακυβέρνησης. Ο λόγος είναι απλός: ενώ η θεμελίωσή του βασίζεται στον αποτελεσματικό έλεγχο της εξουσίας από το λαό, η πραγματικότητα παραπέμπει στη μείωση αυτού του ελέγχου, που σε πολλές περιπτώσεις αγγίζει το όριο της αδυναμίας. Οι δυνάμεις που διαφεύγουν, κυρίως, τον έλεγχο της κρατικής εξουσίας είναι: α)Οι βιομηχανικές και χρηματιστηριακές πολυεθνικές εταιρίες, οι οποίες διαδραματίζουν τον πρωτεύοντα ρόλο στις αποφάσεις πολιτικού, πολιτισμικού και οικονομικού περιεχομένου, και β)Τα συγκροτήματα τηλεοπτικής πληροφόρησης. Τα συγκροτήματα

Τα αποτελέσματα του ελλείμματος δημοκρατίας απεικονίζονται στις στάσεις των ισχυρών κρατών: επεμβάσεις, με το πρόσχημα της διάχυσης των ιδανικών της δημοκρατίας, για τον έλεγχο του «μαύρου χρυσού» ή/και δημιουργία νησίδων αποσταθεροποίησης, περιστολή ατομικών ελευθεριών και αναστολή θεμελιωδών δικαιωμάτων στο όνομα του αγώνα εναντίον των τρομοκρατών, χρηματιστηριακά παιχνίδια εις βάρος αθώων πολιτών και ανίσχυρων κρατών, διεύρυνση των ανισοτήτων, όξυνση των περιβαλλοντικών προβλημάτων, και τέλος δημιουργία και τροφοδότηση της κρίσης.

Η τηλεοπτική πληροφόρηση προηγείται κάθε εγχειρήματος, για να προετοιμάσει τη δημόσια γνώμη, άλλοτε εξασφαλίζοντας τη σιωπηρή συνενοχή της και άλλοτε καλλιεργώντας περιβάλλον αβεβαιότητας. Η ανθρώπινη τρωτότητα και η αβεβαιότητα έγιναν το θεμέλιο της πολιτικής εξουσίας (Z. Bauman: Παράπλευρες Απώλειες…, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2012).

Το γεγονός ότι η δυτική δημοκρατία λυγίζει κάτω από το βάρος των παθογενειών της αντικατοπτρίζεται στη διάλυση του κοινωνικού κράτους, την κυριαρχία των φόβων, την αναβίωση των λαϊκιστικών κομμάτων, την παρουσία της βαρβαρότητας, την υπέρβαση των ορίων.

Στο «κάδρο» και η μικρή μας χώρα… με έναν λίαν δημοκρατικό συνταγματικό χάρτη και πληθώρα παρεκκλίσεων από τις αρχές του.

Η κρίση αποκαλύπτει ότι δεν υπάρχει δημόσιος τομέας της χώρας χωρίς την αρρώστια του. Όλες οι εκφάνσεις της χώρας έχουν προσβληθεί από το μεταδοτικό ιό της διαφθοράς. Όπως είναι φυσικό, αυτό το περιβάλλον δίνει την εικόνα μιας «κουρασμένης» δημοκρατικής διακυβέρνησης, που είναι ανίκανη να ανταποκριθεί στις ανάγκες της χώρας και μάλιστα σε συνθήκες πρωτοφανούς κρίσης.

Η χώρα μας για να αντιμετωπίσει τη δραματική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει, πρώτα απ’ όλα έχει ανάγκη τη λειτουργία της δημοκρατίας και τα πολιτικά κόμματα πρέπει να δώσουν το παράδειγμα!

Το πολιτικό μας σύστημα βρίσκεται σε πλήρη αποσάθρωση και η βασική αιτία εντοπίζεται στη διαφθορά, η οποία τρέφεται από τις αδυναμίες του, διεισδύει από τις ρωγμές του και βρίσκει ερείσματα στους μηχανισμούς και στις αξίες του. Στην κλασική πολιτική φιλοσοφία η διαφθορά ορίζεται ως ο εκφυλισμός των πολιτικών θεσμών, δηλαδή ως η παραποίηση των αρχών που αποτελούν τα θεμέλια ενός πολιτικού συστήματος.

Η διαφθορά δηλητηριάζει το δημόσιο βίο, υποβαθμίζει το κύρος και την αξιοπιστία της χώρας, αγνοεί τις αρχές της ηθικής και το «κοινό καλό» και υποθηκεύει το μέλλον της κοινωνίας.

Το σημερινό πολιτικό περιβάλλον ενισχύει το θυμό των πολιτών, παραλύει κάθε δημιουργική σκέψη και δράση και ευνοεί κοινωνικές εκρήξεις.

Δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι οι κερδοσκόποι, ξένοι και ντόπιοι, ενισχύουν τις διαλυτικές τάσεις της κοινωνίας μας για να προετοιμάσουν τη λεία τους. Άλλωστε, οι μεγάλες «δημοκρατικές» χώρες της δύσης έχουν ενισχύσει το παιχνίδι της κερδοσκοπίας εις βάρος των δοκιμαζόμενων χωρών, όπως τη δική μας.

Η υπεύθυνη ενημέρωση των πολιτών, η διάχυση κλίματος αισιοδοξίας και η αυστηρή εφαρμογή των νόμων της πολιτείας είναι τα ζητούμενα. Η λειτουργία της δημοκρατίας δεν είναι θέμα δημιουργίας νέων θεσμών, αλλά δημιουργία μιας νέας συνείδησης. Αν δημιουργηθεί μια νέα συνείδηση, ίσως τότε προκύψουν οι θεσμοί από τη συνείδηση και όχι η συνείδηση από τους θεσμούς (H. Zinn, Από την ιστορία στην πράξη, Αιώρα, 2009).

O. καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς-π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

E-mail: [email protected]