«Φταίνε Χριστόφιας και Βγενόπουλος»

Αυτό αναδεικνύει η πρώτη μετά την αποδοχή του Μνημονίου δημοσκόπηση της Symmetron Market Research για την Καθημερινή Κύπρου.

Οι πολίτες λειτουργούν σε ένα περιβάλλον που κυριαρχείται από αισθήματα αστάθειας, ανασφάλειας και αμφισβήτησης και είναι εμφανές ότι τα όρια αντοχής τους έχουν εξαντληθεί.

Η εμπιστοσύνη στα κόμματα, τα πολιτικά πρόσωπα και τους θεσμούς έχει κλονιστεί ανεπανόρθωτα και οι πολίτες μετακινούνται από την αποστασιοποίηση που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια στην ολοκληρωτική περιφρόνηση και αποψίλωση της πολιτικής ζωής και των εκπροσώπων της. Το ΑΚΕΛ δέχεται το μεγαλύτερο πλήγμα και αυτό αποτυπώνεται πρόδηλα στο καταθλιπτικό για τα δεδομένα του κόμματος ποσοστό εκλογικής επιρροής, το οποίο κυμαίνεται κάτω από 15%, ενώ πρωτοφανής είναι και η πτώση της δημοτικότητας του γ.γ. του κόμματος που εισπράττει αρνητικές ψήφους από την οριακή πλειοψηφία των ΑΚΕΛικών ψηφοφόρων.

Η εκθεμελίωση του βιοτικού επιπέδου και της ποιότητας ζωής των πολιτών οδηγεί σε πρωτόγνωρες και επώδυνες εμπειρίες με την οικονομική κρίση να επηρεάζει πλέον καταστροφικά την πλειοψηφία των πολιτών, αφού 68% δηλώνουν ανήμποροι να ανταποκριθούν στις άμεσες οικονομικές τους υποχρεώσεις και ανάγκες. Το μέλλον προδιαγράφεται ζοφερό με μόνο 7% να ελπίζουν ότι η οικονομική τους κατάσταση θα βελτιωθεί τους επόμενους 12 μήνες, ενώ αντίθετα 70% αναμένουν περαιτέρω επιδείνωση. Η πιθανότητα απώλειας της εργασίας τους επόμενους 12 μήνες έχει καταντήσει φοβικό σύνδρομο για την οριακή πλειοψηφία (52%) και κυρίως για τους ιδιωτικούς υπαλλήλους (63%) και τους αυτοεργοδοτούμενους (61%).

Μέσα από τον μαρασμό, την απόγνωση και την οικονομική εξάντληση των νοικοκυριών, αναπτύσσονται στην κυπριακή κοινωνία αισθήματα οργής και επίκρισης που δεν αφήνουν κανένα άθικτο. Οι πολίτες αποκαθηλώνουν παραδοσιακούς θεσμούς και ευτελίζουν τον πολιτικό κόσμο. Σήμερα, έχει καταρρεύσει κυριολεκτικά ο δείκτης εμπιστοσύνης σε θεσμούς που στο πρότερο κοινωνικό περιβάλλον παρουσιάζονταν ακηλίδωτοι. Η πλειοψηφία των πολιτών (92%) αίρει την εμπιστοσύνη της προς την Κεντρική Τράπεζα, ενώ 89% των Κύπριων Ευρωπαίων πολιτών, μετά το Μνημόνιο, δεν εμπιστεύονται πλέον την Ε.Ε. Στο ίδιο επίπεδο κυμαίνεται και η άρση της εμπιστοσύνης για τις Συντεχνίες (81%), ενώ 79% απορρίπτει και τη Βουλή με μόλις 21% των πολιτών να την εμπιστεύονται. Η δυσπιστία για την Εισαγγελία και το Δικαστικό σύστημα φθάνει το 66% και 64% αντίστοιχα και η ψήφος εμπιστοσύνης για την κυβέρνηση κυμαίνεται στο 38%.

Ανεπάρκεια ενεργειών κυβέρνησης

Η κυβέρνηση Αναστασιάδη συγκρατεί σε κάποιο βαθμό τα ποσοστά αποδοχής που κέρδισε στον πρώτο γύρο των εκλογών και αυτό οφείλεται κυρίως στους ψηφοφόρους της συγκυβέρνησης, όμως από την άλλη φαίνεται ότι ειδικά στον χώρο του ΔΗΚΟ αρχίζει να σχηματίζεται ένας αρνητικός πυρήνας. Ο δείκτης έγκρισης για τον τρόπο με τον οποίο ο Πρόεδρος Αναστασιάδης εκτελεί τα καθήκοντά του κυμαίνεται στο 43% και ο δείκτης απόρριψης στο 49%. Μεταξύ των ψηφοφόρων του ΔΗΣΥ το ποσοστό έγκρισης φθάνει το 85% και στο ΔΗΚΟ το 50%, όμως στα υπόλοιπα κόμματα η πλειοψηφία απορρίπτει την προεδρία Αναστασιάδη. Η αχίλλειος πτέρνα της κυβέρνησης είναι οι ενέργειές της για την αντιμετώπιση της κρίσης που το 66% δεν τις θεωρεί ικανοποιητικές σε αντίθεση με το 34% που τις χαρακτηρίζει ως ικανοποιητικές. Ακόμα και στον χώρο του ΔΗΣΥ, 31% των ψηφοφόρων δηλώνουν δυσαρεστημένοι με τη διαχείριση της κρίσης. Η ικανότητα της κυβέρνησης να οδηγήσει τη χώρα εκτός της κρίσης και να δημιουργήσει συνθήκες ανάπτυξης κρίνεται με αρνητικό φακό, αφού το 55% δεν πιστεύει ότι μπορεί να το επιτύχει, ενώ το 40% έχει θετική άποψη, κυρίως ψηφοφόροι του ΔΗΣΥ (80%).

Ο Πρόεδρος και οι πολιτικοί αρχηγοί δεν εξαιρούνται από τον καταλογισμό ευθυνών και οι δημοτικότητες όλων ανεξαιρέτως καταγράφουν αρνητικό ισοζύγιο κρίσεων. Η δημοτικότητα του Προέδρου είναι 45% και κυμαίνεται περίπου στο ίδιο επίπεδο όπως και στην προεκλογική περίοδο. Στους ψηφοφόρους του ΔΗΣΥ, η δημοτικότητα του Προέδρου ανέρχεται στο 91% και στο ΔΗΚΟ στο 47%. Ο Αβέρωφ Νεοφύτου εισπράττει 44% θετικές κρίσεις και 52% αρνητικές, ενώ ο Άντρος Κυπριανού καταγράφει τη χαμηλότερη δημοτικότητα από όλους τους πολιτικούς αρχηγούς. Η πλειοψηφία των πολιτών (77%) έχει αρνητική γνώμη για τον γ.γ. του ΑΚΕΛ και μόνο 20% εξέφρασαν θετική άποψη. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του ΑΚΕΛ που η οριακή πλειοψηφία (51%) των ψηφοφόρων του κόμματος διαμορφώνει αρνητική άποψη για τον ηγέτη του κόμματος. Η δημοτικότητα των υπόλοιπων πολιτικών αρχηγών είναι 27% για τον κ. Καρογιάν, 45% για τον κ. Ομήρου, 39% για τον κ. Συλλούρη και 44% για τον κ. Περδίκη. Η δημοτικότητα του κ. Λιλλήκα κυμαίνεται στο 37%, εισπράττοντας 32% θετικές κρίσεις στον χώρο του ΑΚΕΛ, 57% στο ΔΗΚΟ και 69% στην ΕΔΕΚ. Η δημοσκόπηση κατέγραψε και την εικόνα του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας και του γενικού εισαγγελέα. Για τον κ. Δημητριάδη η εικόνα που έχει σχηματίσει η κοινή γνώμη αγγίζει τα όρια της καθολικής απόρριψης με το 83% να έχει αρνητική γνώμη και μόλις 10% θετική, ενώ ο κ. Κληρίδης αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα καταγράφοντας θετικό ισοζύγιο κρίσεων με 47% θετικές και 44% αρνητικές.

Οι απόψεις των πολιτών για διάφορα επιμέρους θέματα που αφορούν το Μνημόνιο, βρίσκονται στις περισσότερες περιπτώσεις σε διάσταση με τις απόψεις που εκφράζουν τα κόμματα. Για παράδειγμα, 54% των πολιτών θεωρεί εσφαλμένη την καταψήφιση από τη Βουλή της πρώτης απόφασης του Γιούροκρουπ για «κούρεμα» όλων των καταθέσεων, ενώ 53% τάσσονται υπέρ είτε της πλήρους ιδιωτικοποίησης των Ημικρατικών Οργανισμών (15%) είτε της μερικής ιδιωτικοποίησης (38%). Η πλειοψηφία της τάξης του 64% τάσσεται εναντίον της εξόδου από το ευρώ σε αντίθεση με 31% που επιθυμούν επιστροφή στην κυπριακή λίρα. Η παραμονή στο ευρώ προκρίνεται από την πλειοψηφία των ψηφοφόρων όλων των κομμάτων. Όσον αφορά την προοπτική εξόδου από την κρίση μέσα από την πιστή εφαρμογή του μνημονίου, το 73% των πολιτών αντιμετωπίζει αυτό το ενδεχόμενο απαισιόδοξα.

Το 79% δείχνει Χριστόφια

Η πλειοψηφία των πολιτών (79%) καταλογίζει την κύρια ευθύνη για τη σημερινή κρίση και το οικονομικό αδιέξοδο στην κυβέρνηση Χριστόφια, ενώ 13% αποδίδουν την ευθύνη στην κυβέρνηση Αναστασιάδη. Απόδοση της βασικής ευθύνης στην κυβέρνηση Χριστόφια καταγράφεται και στον χώρο του ΑΚΕΛ σε ποσοστό 50%, ενώ 42% των ΑΚΕΛικών θεωρούν υπεύθυνη την κυβέρνηση Αναστασιάδη. Στα υπόλοιπα κόμματα ο καταλογισμός της κύριας ευθύνης στην κυβέρνηση Χριστόφια υπερβαίνει το 90%.

Το σημαντικότερο ίσως εύρημα της δημοσκόπησης είναι η αντίληψη που επικρατεί στην πλειοψηφία των πολιτών (84%) ότι η Κύπρος οδηγήθηκε στο σημερινό αδιέξοδο από το πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό σύστημα που επικρατούσε στη χώρα και όχι από εξωτερικούς παράγοντες όπως την Τρόικα και το ΔΝΤ. Η άποψη αυτή είναι διάχυτη σε όλους τους κομματικούς χώρους. Το μεγαλύτερο βάρος της ευθύνης επιμερίζεται στις τράπεζες με ποσοστό 68% και ακολουθεί με μικρή διαφορά το πολιτικό σύστημα με 63% και η Κεντρική Τράπεζα με 48%. Μεταξύ των προσώπων που διαχειρίζονταν τα τελευταία χρόνια έμμεσα ή άμεσα την κυπριακή οικονομία (υπουργοί, τραπεζίτες), τη μεγαλύτερη ευθύνη σύμφωνα με 67% των πολιτών φέρει ο Ανδρ. Βγενόπουλος και στη δεύτερη θέση κατατάσσεται ο Αθ. Ορφανίδης με 57%. Στον Χαρ. Σταυράκη αποδίδουν ευθύνες 48% των πολιτών, στον Π. Δημητριάδη 43%, στον Μ. Σαρρή 26%, στον Β. Σιαρλή 17% και στον Α. Ηλιάδη 13%.

Οι πολίτες αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας απόδοσης ευθυνών που επέλεξε ο Πρόεδρος μέσω του διορισμού της διερευνητικής επιτροπής και προπάντων την πρόθεση τόσο της κυβέρνησης όσο και των κομμάτων για την καταδίκη όσων ευθύνονται για τη σημερινή κρίση. Συγκεκριμένα, 73% των πολιτών δεν πιστεύουν ότι μέσα από τη διαδικασία της διερευνητικής επιτροπής θα τιμωρηθούν όσοι ευθύνονται και πρόσθετα 74% πιστεύουν ότι το πολιτικό σύστημα θα επιδιώξει τη συγκάλυψη των πραγματικών ενόχων.

Τέταρτο κόμμα ο Λιλλήκας

Η απογοήτευση των πολιτών εκδηλώνεται και στην πρόθεση ψήφου για τις βουλευτικές εκλογές με σχεδόν όλα τα κόμματα να καταγράφουν μείωση της εκλογικής τους δύναμης. Το ΑΚΕΛ αντιμετωπίζει το σημαντικότερο πρόβλημα και φαίνεται ότι η μείωση της εκλογικής του επιρροής που παρουσιαζόταν το τελευταίο διάστημα δεν ήταν μόνο αποτέλεσμα φθοράς λόγω εξουσίας αλλά πολύ βαθύτερο. Το ΑΚΕΛ σήμερα, προσελκύει μόνο 14,8% των ψηφοφόρων, ποσοστό ασυνήθιστα μικρό για το κόμμα. Η συσπείρωσή του περιορίζεται στο 54% με πολλαπλές εκροές προς τον ΔΗΣΥ (3,9%), την ΕΔΕΚ (3,9%) το ΔΗΚΟ και τους Οικολόγους αλλά κυρίως προς τη Συμμαχία των Πολιτών του κ. Λιλλήκα με 8,8%, ενώ 21% των ψηφοφόρων του κόμματος επιλέγει την αποχή/λευκό. Ο ΔΗΣΥ προηγείται του ΑΚΕΛ κατά δέκα περίπου μονάδες με ποσοστό 23,7% και συσπείρωση 74%. Οι εισροές προς τον ΔΗΣΥ προέρχονται κυρίως από το ΔΗΚΟ (6,9%) και το ΕΥΡΩΚΟ (16,7%). Το ΔΗΚΟ καταγράφει 7,3% με συσπείρωση 48% και η ΕΔΕΚ συγκεντρώνει 6,2% με συσπείρωση 75%. Κοντά στα δύο αυτά κόμματα κινούνται και τα ποσοστά του νέου πολιτικού σχήματος που εξαγγέλθηκε πρόσφατα από τον κ. Λιλλήκα, της Συμμαχίας των Πολιτών, με 6,7% καταγράφοντας εισροές 8,8% από το ΑΚΕΛ, 1,8% από τον ΔΗΣΥ, 8,6% από το ΔΗΚΟ, 14,3% από την ΕΔΕΚ και 16,7% από το ΕΥΡΩΚΟ. Η εκλογική επιρροή των Οικολόγων είναι 2,2% και του ΕΥΡΩΚΟ και ΕΛΑΜ 1,2% αντίστοιχα, ενώ το ποσοστό αδιευκρίνιστης ψήφου κυμαίνεται στο 36%.

Η αμφισβήτηση των θεσμών του κράτους και της Πολιτείας, αλλά και o πεσιμισμός όσο αφορά τις οικονομικές προοπτικές των νοικοκυριών και της κυπριακής οικονομίας γενικότερα, κτυπούν ιστορικά ρεκόρ από την ίδρυση της Δημοκρατίας, εγείροντας ένα πρωτοφανές ζήτημα δυσπιστίας των πολιτών απέναντι στους θεσμούς και το μέλλον της χώρας.

Από την αμφισβήτηση των πολιτών δεν εξαιρείται κανένας, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση της «Κ», την πρώτη που διεξάγεται μετά τα γεγονότα Μαρτίου και την πολιτικοοικονομική κρίση που διέρχεται ακόμα ο τόπος. Οι πολίτες σύμφωνα με τη δημοσκόπηση, στοιχεία της οποίας συλλέγονταν μέχρι και την προηγούμενη Πέμπτη, βάζουν όλους τους θεσμούς στον «πάγο», μηδενός εξαιρουμένου. Πρωταθλητές στην αμφισβήτηση του κόσμου είναι η Κεντρική Τράπεζα (92%), η Ευρωπαϊκή Ένωση (89%) αλλά και οι συντεχνίες (81%). Πολύ κοντά σ’ αυτούς και σε δραματικά υψηλό ποσοστό βρίσκεται η Βουλή των Αντιπροσώπων όπου οκτώ στους δέκα πολίτες δηλώνουν πως δεν την εμπιστεύονται.

Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός πως για πρώτη φορά οι πολίτες αμφισβητούν όλη τη διαδικασία απονομής δικαιοσύνης δηλαδή τη Γενική Εισαγγελία (66%) αλλά και τους δικαστές (64%). Η κυβέρνηση είναι ο θεσμός με τη λιγότερη αμφισβήτηση (61%) αλλά και αυτή απέχει πολύ από θετικό πρόσημο, ενώ η στάση μερικής ανοχής των πολιτών απέναντί της μπορεί να ερμηνευθεί και ως καταγραφή προσδοκιών για έξοδο από την κρίση.

Οι πολίτες τα καταφέρνουν με δυσκολία

Στην ερώτηση αν ανταποκρίνονται οι πολίτες στις οικονομικές τους υποχρεώσεις οι ερωτηθέντες καταγράφουν μια διάθεση αντιμετώπισης των νέων δεδομένων και πραγματικοτήτων. Το 13% δήλωσε πως δεν τα καταφέρνει καθόλου, ενώ λίγο περισσότεροι από τους μισούς (56%) δηλώνουν πως τα καταφέρνουν με δυσκολία. Ένας στους τρεις συμπολίτες μας αναφέρει πως αντεπεξέρχεται σχετικά εύκολα.

Αξίζει να σημειωθεί πως δεν καταγράφονται σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, ενώ κάποια διαφοροποίηση καταγράφεται στην επαρχία Λευκωσίας, όπου τα ποσοστά αυτών που δεν «τα καταφέρνουν» ανεβαίνει στο 16%. Σημαντικό στοιχείο είναι πως από τους ερωτηθέντες που δηλώνουν άνεργοι, το 63% δήλωσε πως τα καταφέρνει αλλά με δυσκολία, στοιχείο που καταδεικνύει πως το δίκτυο κοινωνικής προστασίας των ανέργων λειτουργεί. Βέβαια, όπως θα ήταν και αναμενόμενο, επικρατεί έντονος προβληματισμός των πολιτών για τη μελλοντική τους οικονομική κατάσταση με το 70% να προβλέπει πως αυτή θα χειροτερέψει, ενώ ένας στους τέσσερεις (21%) δηλώνει πως «θα παραμείνει η ίδια». Περισσότερο προβληματισμένοι παρουσιάζονται οι ψηφοφόροι του ΑΚΕΛ (79%), οι κάτοικοι Πάφου (83%) και οι τραπεζικοί υπάλληλοι (89%). Ενδεικτικό της αρνητικής ψυχολογίας και αβεβαιότητας του κόσμου είναι και το γεγονός πως οι μισοί απ’ όσους ερωτήθηκαν (52%) δήλωσαν πως ανησυχούν αρκετά ή πολύ πως θα χάσουν τη δουλειά τους τους επόμενους μήνες, με έξι στους δέκα τραπεζικούς (64%) να δηλώνουν ανήσυχοι γι’ αυτό το ενδεχόμενο.

Δυσπιστία για ικανότητες κυβέρνησης

Η έρευνα της «Κ» επιχείρησε να καταγράψει απαντήσεις στο πλέον φλέγον ερώτημα των ημερών. Αν δηλαδή οι πολίτες σκοπεύουν να αποσύρουν τις καταθέσεις τους. Μόνον 15% των πολιτών δηλώνουν πως θα αποσύρουν τις καταθέσεις τους με την άρση των περιοριστικών μέτρων, στοιχείο πολύ ενθαρρυντικό για το μέλλον και την επιβίωση του τραπεζικού συστήματος και ειδικότερα της Τράπεζας Κύπρου.

Την ίδια ώρα όμως οι πολίτες δηλώνουν μη ικανοποιημένοι από τις δυνατότητες της κυβέρνησης να βγάλει τη χώρα από την κρίση, αφού το 55% δεν πιστεύει πως αυτή έχει τέτοια ικανότητα, να δημιουργήσει δηλαδή συνθήκες ανάπτυξης.

Την ίδια ώρα στο φλέγον θέμα των ιδιωτικοποιήσεων συναντάμε μια μεταστροφή της κοινής γνώμης προς την ιδιωτικοποίηση ημικρατικών οργανισμών. Αν και μόνο το 15% δηλώνει οπαδός της πλήρους ιδιωτικοποίησης, ένα επιπλέον 38% τάσσεται για πρώτη φορά υπέρ της μερικής ιδιωτικοποίησης με το κράτος και κρατάει την πλειοψηφία.

*Την έρευνα υπογράφει ο κ. Μιχάλης Βρυωνίδης διευθύνων σύμβουλος της Symmetron Market Research, για λογαριασμό της εφημερίδας Καθημερινής.

Η δημοσκόπηση διεξήχθη 22-26/04/2013 σε αστικές και αγροτικές περιοχές της Κύπρου σε 800 άτομα, άνδρες και γυναίκες, 18 χρονών και άνω.