Δεν τελειώνει η κρίση, αρχίζει το διάλειμμα

Πολλές χώρες έχουν αντιμετωπίσει κρίσεις, ανθρωπιστικές καταστροφές, πολέμους -εμφυλίους και μη- και εθνικές τραγωδίες. Η Ιστορία είναι γεμάτη από ατυχήματα, από κυκλικές κρίσεις και από στιγμές που οι πρωταγωνιστές τους θεωρούν ότι πρόκειται για το «τέλος του χρόνου». Εν τέλει, αποδεικνύεται πως όσο κι αν κρατήσει ο κύκλος μιας κρίσης, αυτός κάποια στιγμή θα φτάσει στο τέλος του. Πολλές φορές, μάλιστα, αυτή αναδεικνύεται σε ευκαιρία και σε μήτρα για κάτι καλύτερο.

Όταν η Ελλάδα μπήκε στην περιπέτεια του Μνημονίου,

πολλοί έσπευσαν να θεωρήσουν την κρίση σαν «ευκαιρία». Μια ευκαιρία να αλλάξει το «ανέμελο» δήθεν DNA του Έλληνα, να συγκροτηθεί επιτέλους ένα σωστό και βιώσιμο παραγωγικό μοντέλο, να μπορεί η χώρα να ζει πέρα και πάνω από κοινοτικές επιδοτήσεις, πακέτα Ντελόρ, άκρατο δανεισμό και δημοσιονομικά μαγειρέματα μέσω swaps και «greek statistics».

Τρία χρόνια πέρασαν και, αν κάποιος κοιτάξει τα νούμερα -ή τουλάχιστον κάποια απ’ αυτά- θα μπορούσε να υποθέσει ότι ο κύκλος της αρχίζει να κλείνει. Ο προϋπολογισμός φαίνεται πως θα κλείσει οριακά πλεονασματικός (ή, εν πάση περιπτώσει, ισορροπημένος), το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών έχει βελτιωθεί σημαντικά, ενώ η κυβέρνηση πανηγυρίζει για την… μείωση της αύξησης (!) της ανεργίας και την ανάσχεση της ύφεσης. Μια πρώτη ματιά στα βασικά δημοσιονομικά μεγέθη θα μπορούσε ακόμη και να δώσει δίκιο στο δόγμα Μέρκελ -αν υποθέσουμε ότι εξετάζουμε μία οικονομική «συνταγή» ανεξάρτητα από τις επιπτώσεις που προκαλεί η εφαρμογή της σε μία κοινωνία.

Τρία χρόνια, λοιπόν και τα βασικά μεγέθη βελτιώθηκαν. Τρία χρόνια και, ένας εξωτερικός παρατηρητής θα μπορούσε να πει ότι «πιάσαμε πάτο» και η ανάκαμψη δεν μπορεί παρά να έρθει στο άμεσο προβλεπτό μέλλον.

Μελλοντική κρίση

Το θέμα, όμως, δεν είναι το εγγύς μέλλον, αλλά το απώτερο. Το απώτατο. Και τα τελευταία τρία χρόνια, εξαιτίας των «καταναγκασμών» των Μνημονίων και των δεσμεύσεων των εκάστοτε κυβερνήσεων απέναντι στην τρόικα, γίνεται ό,τι είναι δυνατόν για να χτιστούν τα θεμέλια για μία μείζονα εθνική, κοινωνική και οικονομική κρίση, που θα κρατήσει πολλά χρόνια.

Η κοντόφθαλμη λογική της τρόικας, που κοιτά νούμερα και «κεφάλια», αλλά και η ανωριμότητα του πολιτικού προσωπικού να διαχειριστεί με στοιχειώδη επάρκεια μια τέτοια κρίση έχουν ήδη συγκροτήσει την αρχή της κρίσης του μέλλοντός μας.

Το Ασφαλιστικό καταρρέει, τα Ταμεία δίνουν κάθε μήνα με δυσκολία συντάξεις. Κι όμως, κάθε λίγο και λιγάκι ένας υπουργός και μία κυβέρνηση αποφασίζει να δώσει «μπόνους» και «πλασματικά χρόνια», για να δημιουργήσει άλλη μια γενιά 50άρηδων και 55άρηδων συνταξιούχων. Μόνο και μόνο για να πει στην τρόικα ότι τους «ξεφορτώθηκε». Και να πιάσει τους στόχους.

Η κυβέρνηση διώχνει κόσμο από το Δημόσιο με «κινητικότητες», «διαθεσιμότητες» και άλλους φρικτούς νεολογισμούς, υποταγμένους στις ανάγκες της πολιτικής επικοινωνίας. Διώχνει κόσμο χωρίς αξιολόγηση, χωρίς καν τη στοιχειώδη υποψία αν διώχνει τους άξιους και κρατά τους ανάξιους ή τούμπαλιν. Κάπως έτσι, αφήνει νοσοκομεία χωρίς νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό, σχολεία χωρίς δασκάλους, πανεπιστήμια χωρίς διοικητικό προσωπικό και ερευνητές, την ώρα που πολλοί άχρηστοι δημόσιοι φορείς από την στοιχειωμένη «λίστα Πάγκαλου» παραμένουν εν ισχύι. Με υπαλλήλους που κάθονται και, προφανώς, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για να καλύψουν άλλα, δραματικά, κενά του Δημοσίου.

Το ΣΔΟΕ, όπως και πολλοί άλλοι δημόσιοι φορείς, δεν έχει αρκετό προσωπικό, αλλά σ’ αυτό πέφτει το βάρος να ελέγξει… όλους τους επιχειρηματίες της χώρας. Και την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση -έστω στα λόγια- έχει αναγάγει την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής σε υπ’ αριθμόν 1 στόχο.

Το κράτος έχει αναλάβει το χρέος από τα χρήματα για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, αλλά οι τράπεζες παραμένουν -με εξαίρεση τις μικρές και τη Eurobank- ελεγχόμενες από τους πρότερους ιδιοκτήτες τους. Ανακοινώνουν, μάλιστα και κέρδη. Την ίδια στιγμή, βιομηχανίες φεύγουν από τη χώρα αδυνατώντας να δανειστούν, ενώ η αγορά παραμένει στεγνή και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ανενεργά.

Η κυβέρνηση ψάχνει τους «εθνικούς πρωταθλητές» στον τομέα των εξαγωγών και, παράλληλα, καθυστερεί τις επιστροφές ΦΠΑ που έχουν ανάγκη οι εξαγωγείς για να συνεχίσουν απρόσκοπτα τη δραστηριότητά τους, στο βωμό της επίτευξης του «πρωτογενούς πλεονάσματος».

Η κρίση οξύνεται, το ναζιστικό μόρφωμα εκτραχύνεται και ανεβαίνει δημοσκοπικά, αλλά η μεν κυβέρνηση ρίχνει νερό στο μύλο των χρυσαυγιτών με την ανιστόρητη και συκοφαντική θεωρία των «δύο άκρων», η δε αξιωματική αντιπολίτευση, αντί να αναζητήσει συναινέσεις και δημοκρατική εγρήγορση για τους ναζί, λανσάρει το σύνθημα «ή εμείς οι αυτοί».

Η τρόικα εδώ και τρία χρόνια έρχεται και δίνει εντολές, ασκεί εκβιαστικές πιέσεις, έχει άποψη για όλα. Κι όμως, ουδεμία κυβέρνηση ή δύναμη της αντιπολίτευσης, δεν έχει καν σκεφτεί να συγκροτήσει ένα εθνικό σχέδιο εξόδου από την κρίση, αλλά και ένα σχέδιο σχετικά με το «ποια Ελλάδα θέλουμε» σε 20 χρόνια από τώρα. Περιμένουν τους «τροϊκανούς» και «προαπαιτούμενα» φέροντας.

Όλα τα παραπάνω -και άλλα, πολύ περισσότερα, συνθέτουν το μωσαϊκό της μελλοντικής μας κρίσης. Μια κρίση που θα έρθει όταν τελειώσει το «διάλειμμα» του πρωτογενούς πλεονάσματος και της -όποιας- «διευθέτησης»« του χρέους. Άλλωστε, το χρέος θα παραμείνει, κατά πάσα πιθανότητα, εκεί, να μας στοιχειώνει, με την αποπληρωμή του να έχει απλώς παραπεμφθεί για 40 ή 50 χρόνια αργότερα.

Η Ελλάδα θα παραμένει στη δεύτερη, τρίτη ταχύτητα ως παρίας της Ευρώπης. Οι αξίες θα έχουν πέσει, η αγορά εργασίας θα έχει γίνει ζούγκλα και η χώρα θα είναι αντιμέτωπη με τα ίδια διαρθρωτικά προβλήματα που την έφεραν -εν μέρει- ως εδώ. Η Δημοκρατία θα είναι ακόμη βαθιά τραυματισμένη, μονίμως απειλούμενη από τους νεοναζί. Το κοινωνικό σώμα διχασμένο και ο δημόσιος διάλογος κυριαρχούμενος από κραυγές.

Μ’ άλλα λόγια, το θέμα δεν είναι αν οι «τροϊκανοί» θα συνεχίσουν τις επιθεωρήσεις για δύο μήνες, πέντε μήνες ή έναν χρόνο ακόμη. Ούτε αν θα βγούμε «επισήμως» από το Μνημόνιο ή θα πορευόμαστε με μικρά δάνεια-γέφυρες. Το πρόβλημα είναι ότι κολλήσαμε στον Τρίτο Κόσμο και μπορεί να μείνουμε εδώ για πολλά χρόνια. Η επιτήρηση μπορεί να αποδειχθεί 3ετής ή 4ετής, αλλά κινδυνεύουμε να δούμε το Μνημόνιο να εξελίσσεται σε έναν ολόκληρο ιστορικό κύκλο. Ακόμη και χωρίς τις επισκέψεις του κ. Τόμσεν.