ΧΡΗΣΤΟΣ Β. ΜΑΣΣΑΛΑΣ

Η Έρευνα και οι Επιτροπές Ερευνών: Η γνώση είναι ευκαιρία…

Για το μετασχηματισμό μιας κοινωνίας σε κοινωνία έντασης της γνώσης απαιτείται παραγωγή νέας γνώσης, δηλαδή έρευνα. Η έρευνα διεξάγεται στα πανεπιστήμια, τα ερευνητικά κέντρα και τα κέντρα ερευνών μεγάλων επιχειρήσεων. Στην πατρίδα μας τα πανεπιστήμια προσφέρουν εργασία στο 70% του ερευνητικού της δυναμικού (στην Ευρώπη στο 34%), υποστηρίζουν ~80% της βασικής έρευνας και προετοιμάζουν τη νέα γενιά ερευνητών.

Όπως είναι γνωστό, η χρηματοδότηση της έρευνας

στην πατρίδα μας είναι λίαν πενιχρή και οι ερευνητές αναζητούν ερευνητικούς πόρους από την ΕΕ, διεθνείς οργανισμούς και επιχειρήσεις.

Η χρηματοδότηση ερευνητικών προτάσεων είναι μια διαδικασία που υπόκειται σε αυστηρή αξιολόγηση και απαιτεί επιστημονικό κύρος του ερευνητή (ή της ερευνητικής ομάδας), πρωτοτυπία της υπό παραγωγή γνώσης, μηχανισμό οικονομικής διαχείρισης των κονδυλίων και τήρηση κανόνων επιστημονικής δεοντολογίας.

Όπως είναι προφανές, τη δυνατότητα προσέλκυσης ερευνητικών κονδυλίων έχουν οι διακεκριμένοι ερευνητές που εργάζονται σε αντικείμενα αιχμής.

Για την τόνωση της χρηματοδοτούμενης έρευνας στα πανεπιστήμια λειτουργούν οι Ειδικοί Λογαριασμοί Κονδυλίων Έρευνας (οι γνωστές Επιτροπές Ερευνών) που έχουν ως βασικό σκοπό τη διαχείριση, με βάση αυστηρούς κανόνες, των διαλαμβανομένων στις εγκεκριμένες ερευνητικές προτάσεις ( υποδομές, αμοιβές ερευνητών και γραμματειακή υποστήριξη, επιστημονικές συναντήσεις, παραδοτέα,…). Η διοίκησή των Επιτροπών Ερευνών γίνεται από εκλεγμένα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας και ο οικονομικός έλεγχος από ορκωτούς λογιστές, το ΣΔΟΕ και ενδεχομένως από Οικονομικούς Επιθεωρητές…

Η διαχείριση των ερευνητικών προγραμμάτων από τα πανεπιστήμια δεν διευκολύνει μόνο τους υπεύθυνους ερευνητές, αλλά και το ερευνητικό περιβάλλον τους. Οι προϋπολογισμοί των προγραμμάτων υπόκεινται σε κρατήσεις που αποτελούν την πηγή χρηματοδότησης νέων ερευνητών και ερευνητικών προτάσεων για αντικείμενα για τα οποία δεν υπάρχουν πηγές χρηματοδότησης (π.χ. ανθρωπιστικές επιστήμες).

Πρέπει να τονιστεί ότι ο τρόπος διοίκησης των επιτροπών ερευνών, ο συνεχής τους έλεγχος, οι αυστηροί κανόνες λειτουργίας τους και το  ενδιαφέρον των ερευνητών για την απρόσκοπτη ροή των προγραμμάτων τους, τις έχει καταστήσει το δυναμικό και αξιόπιστο εργαλείο ενίσχυσης της παραγωγής νέας γνώσης. Βέβαια, υπάρχουν και ελάχιστες περιπτώσεις εκτροπής, αλλά οι υπάρχουσες δικλείδες για την ομαλή λειτουργία τους αποτελούν την εγγύηση για την επαναφορά του μέτρου…

Ο σκοπός αυτού του σημειώματος είναι να διαλύσει την άγνοια ή παραπλάνηση που υπάρχει για τις Επιτροπές Ερευνών, που ομολογουμένως έχουν συμβάλλει σημαντικά στην τόνωση του ερευνητικού περιβάλλοντος στα πανεπιστήμια  και την ενίσχυση του εθνικού ταλέντου, με τη βοήθεια των ερευνητών κύρους που κοσμούν τα Ιδρύματά μας.

Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς-π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
E-mail: [email protected]