ΧΡΗΣΤΟΣ Β. ΜΑΣΣΑΛΑΣ

Η χώρα μας στον αιώνα των υλικών…

Η σύγχρονη τεχνολογία βασίζεται σε υλικά με εξαιρετικά αυστηρές προδιαγραφές. Για παράδειγμα, έχουν παρασκευαστεί: α) τεχνητοί μονοκρύσταλλοι τεράστιας αντοχής σε υψηλές θερμοκρασίες και τάσεις, β) υλικά με μεγάλη ευελιξία μορφοποίησης (πλαστικά), γ) ημιαγωγοί και μονωτές, δ) υλικά που χρησιμοποιούνται σε βιολογικές εφαρμογές, π.χ. τεχνητά μέλη, υπόστρωμα για την ανάπτυξη νέων ιστών που να μην αποβάλλονται από τον οργανισμό.

Ο μόνος δρόμος που οδηγεί σε νέα υλικά είναι εκείνος της

Η παραγωγή και διακίνηση ενέργειας σε μορφές που να μην βλάπτουν το περιβάλλον θα είναι μια από τις τεχνολογικές επιταγές του μέλλοντος. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν υλικά που να ικανοποιούν αυτές τις ανάγκες με πρακτικό και οικονομικό τρόπο. Φωτοβολταϊκά υλικά για παραγωγή ενέργειας από την ηλιακή ακτινοβολία και υπεραγώγιμα υλικά για την οικονομική μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας, αποτελούν δύο παραδείγματα όπου οι πρόσφατες έρευνες έχουν κάνει τεράστια πρόοδο, αλλά βασικά επιστημονικά ερωτήματα παραμένουν ακόμη αναπάντητα.

Το παραπάνω σχόλιο αποσκοπεί στο να δώσει μια εικόνα για τις σύγχρονες κατευθύνσεις στον τομέα της επιστήμης των υλικών. Εκείνο που πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο προβληματισμού είναι: τι μπορεί και τι πρέπει να κάνει η χώρα μας για να μην χάσει την ευκαιρία να συμπορευτεί με τις έμπειρες κοινωνίες σε μια επανάσταση, την επανάσταση των υλικών, όπου η συμμετοχή της θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξή της. Προς την κατεύθυνση αυτή, είναι ανάγκη να τεθούν τα θεμέλια, ώστε να αναπτυχθεί η επιστημονική και τεχνική υποδομή της χώρας με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθεί ευέλικτα στις ανάγκες της τεχνολογίας του μέλλοντος. Πρέπει να σημειωθεί ότι, η δημιουργία νέων υλικών βασίζεται κυρίως στην παραγωγή και εκμετάλλευση της γνώσης και όχι σε δυσεύρετη βιομηχανική ή τεχνολογική υποδομή ή ακόμη στην ύπαρξη φυσικών πόρων. Η γνώση είναι ένας τομέας στον οποίο η χώρα μας μπορεί άνετα να συναγωνιστεί άλλες χώρες, λόγω του πλούσιου ανθρώπινου δυναμικού της.

Στη νέα εποχή, οι επιστήμονες των υλικών μπορούν να έχουν σημαντικό ρόλο στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας, ιδιαίτερα στην προοπτική μετάβασης από την οικονομία της μεγέθυνσης στην οικονομία της αειφορίας (επανάχρηση, ανακύκλωση, οικονομία υλικού,…).

Θα ήταν μεγάλο ολίσθημα, η χώρα που γέννησε το Δημόκριτο να βρεθεί ουραγός και όχι πρωτοπόρος στην προσπάθεια του ανθρώπου να χτίσει άτομο προς άτομο τα υλικά που χρειάζεται για τον πολιτισμό του μέλλοντος…

Ο σκοπός του σύντομου αυτού σχολίου είναι να γίνει κατανοητό ότι η οργάνωση και η ενίσχυση του κύρους των πανεπιστημιακών τμημάτων επιστήμης των υλικών (στα πανεπιστήμια: Ιωαννίνων, Πατρών, Κρήτης) είναι λίαν επιβεβλημένη, αν θέλουμε να συμπορευτούμε με τις εξελίξεις σ’ έναν αιώνα που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «αιώνας νέων υλικών».

Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς-π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων