Χωρίς χάπι-εντ

Τι έκανε στην Αίγυπτο ο στρατός; Πραξικόπημα ή επιβεβλημένο από το λαό κίνημα;

Ερώτημα κοινότοπο, παρωχημένο, άστοχο και εντελώς άχρηστο. Μόνο και μόνο γιατί οι όροι «επανάσταση και αντεπανάσταση» είναι εντελώς αναιμικοί σε μια χώρα της οποίας η πολιτική ταυτότητα συνθλιβόταν επί μισό αιώνα στη πρέσα ανάμεσα στο στρατιωτικό αυταρχισμό και το θρησκευτικό Μεσαίωνα.

Υπό τη συμβατική, συνηθισμένη στη δημοκρατική Δύση, έννοια , σαφώς ο αιγυπτιακός στρατός

έκανε πραξικόπημα. Επανέλαβε ότι είχε πράξει και ο Αλγερινός στη χώρα του το 1992. Ανέτρεψε και εκδίωξε από την εξουσία τη μουσουλμανική ηγεσία που είχε νικήσει στις εκλογές τίμια, καθαρά και δημοκρατικά μέσω της λαϊκής ψήφου. Εξάλλου, μετά την πτώση του Μουμπάρακ, από το κίνημα της αιγυπτιακής άνοιξης οι αδιάλλακτοι στρατηγοί δεν αισθάνθηκαν μόνο άβολα στους στρατώνες, αλλά απέρριψαν και κάθε συμβιβασμό με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Για να προστατεύσουν τα τεράστια οικονομικά τους συμφέροντα, επέμειναν να διατηρήσουν σχεδόν άθικτη την επιρροή τους στον στρατό και τη δικαιοσύνη της χώρας, μποϊκοτάροντας το κόμμα της Ελευθερίας και της Δικαιοσύνης που κέρδισε τις εκλογές και σαμποτάροντας τον νόμιμα εκλεγμένο πρόεδρο της χώρας Μοχάμεντ Μόρσιο. Προφανώς, για τους στρατηγούς ο σεβασμός στους κανόνες της Δημοκρατίας ήταν γραμμένος στις σόλες από τις αρβύλες τους.

Από την άλλη, ωστόσο, και οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι δεν έδειξαν καν ευνοϊκή διάθεση πειραματισμού με τις αρχές της δημοκρατίας, πιθανότατα επειδή αυτές δεν περιλαμβάνονται σε καμία από τις σούρες του Κορανίου. Αντίθετα, μη κατανοώντας ότι η δημοκρατία είναι πολύ περισσότερα πράγματα από μια νίκη στις εκλογές, σε συνεργασία με τους Σαλαφιστές και την Γκαμάα Ισλαμίγια επεδίωξαν, σε μια χώρα που δεν είναι παραδοσιακά βίαιη, να επιβάλουν ένα αντιδραστικό, σκοταδιστικό και αυταρχικό καθεστώς .

Θλιβερό αποτέλεσμα αυτού του ιδιότυπου και γεμάτου οξύτητα πυγμαχικού αγώνα είναι ο διχασμός και η εμφύλια αιματοχυσία στη χώρα που αποτελούσε με το κύρος της τη μητέρα του αραβικού έθνους. Από τη μια οι γαντζωμένοι στην εξουσία αλαζονικοί στρατηγοί και η ντόπια νέο- αποικιοκρατική ελίτ λειτούργησαν ως κλέφτες της υπό διαμόρφωση δημοκρατικής ταυτότητάς της χώρας. Από την άλλη οι καταπιεσμένοι πολιτικά Αδελφοί Μουσουλμάνοι συμπεριφέρθηκαν ως άρπαγες της επιθυμίας της κοινωνίας για ελευθερία.

Με δυο κουβέντες περιφρόνησαν αμφότεροι και αποθάρρυναν ταυτόχρονα ένα βασικό συστατικό της ελευθερίας και της δημοκρατίας: την κουλτούρα του διαλόγου. Αναπόφευκτα, χωρίς αυτή την κουλτούρα, η διεκδίκηση με ριζοσπαστικό τρόπο και η επιτυχημένη μεταβίβαση της εξουσίας από ένα τυραννικό καθεστώς στον λαό, μοιάζει με υπολογιστή χωρίς λογισμικό: απλώς δεν λειτουργεί.

Αυτά τα ολίγα ως προς την ανάγλυφη αμηχανία κάποιων εγχώριων αναλυτών που δεν ξέρουν εν μέσω αραβικού φθινοπώρου αν θα πρέπει να ταχθούν υπέρ της χούντας που κοιτάζει προς το Αλγέρι ή να υπερασπίσουν τους νεοβαφτισμένους σε «τρομοκράτες» και «εχθρούς του λαού», Αδελφούς Μουσουλμάνους που στρέφουν το βλέμμα προς την Τεχεράνη.

Είπαμε, μάταιη αναζήτηση – αν όχι μοιρολατρική. Γιατί, όπως επισήμαινε και ο Τόμας Φρίντμαν που βρισκόταν για λογαριασμό των New York Times στην εξεγερμένη πλατεία Ταχρίρ πριν δυόμισι χρόνια κατά την έναρξη της Αραβικής Άνοιξης: «Εδώ δεν βρίσκεσαι σε μια περιοχή της γης όπου παρόμοιες καταστάσεις έχουν χαρούμενο τέλος. Εδώ νικάνε μόνο οι κακοί της ιστορίας».