ΑΠΟ ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΤΩΝ ΙΣΟΠΕΔΩΤΩΝ ΣΤΟΝ ΜΠΕΜΠΕ ΓΚΡΙΛΟ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΛΥΣΣΑΣΜΕΝΟΥΣ

Το εντυπωσιακό ποσοστό που έλαβε το κόμμα «5 αστέρια» του Μπέπε Γκρίλο στις ιταλικές εκλογές, σε συνδυασμό με την εμφάνιση, τον τελευταίο χρόνο, σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, του κόμματος των «Πειρατών» καθώς και την προτροπή κάποιων για υιοθέτηση ενεργειών που παραπέμπουν στους «Λουδίτες» περιγράφουν ένα σκηνικό που συνειρμικά μας παραπέμπει στην …φεουδαρχία και τις πρώτες προσπάθειες να στηθούν κόμματα.

Για

λόγους γνώσεως και μόνον -και όχι επειδή πρόκειται, σε προβλεπτό τουλάχιστον χρόνο, το σύγχρονο κομματικό φαινόμενο να αντικατασταθεί από κάποιες άλλες μορφές οργάνωσης και έκφρασης των πολιτών- αποφάσισα σήμερα να λοξοδρομήσω. Να το …ρίξουμε λίγο έξω. Αυτές τις «ανάσες» τις έχω και ‘γω ανάγκη, αλλά νομίζω και σεις. Κάθε μέρα αναλύσεις, σχόλια, προβλήματα, προτάσεις, όσο να ‘ναι κουράζουν. Basta, που θα ‘λεγε και ο Μπέπε Γκρίλο.

Ας κάνουμε ένα μικρό μάθημα ιστορίας. Ας δούμε ποιό είναι, σύμφωνα με τη διεθνή ιστοριογραφία το πρώτο επαναστατικό-δημοκρατικό κόμμα στην παγκόσμια ιστορία. Και λέω επαναστατικό-δημοκρατικό επειδή η κατάσταση που ζούμε μοιάζει να είναι …προεπαναστατική, αλλά και επειδή χαλαρές πολιτικές ενώσεις προσώπων υπήρχαν και στον Μεσαίωνα, και βέβαια για να το διαχωρίσω από τις πολιτικές παρατάξεις της αρχαίας Ελλάδας. Ο επιπλέον λόγος, της σημερινής μου λοξοδρόμησης, είναι ότι στην εποχή της ισοπέδωσης που ζούμε η ιστορική κομματική καταβύθιση θα συναντήσει, όπως θα δείτε, το ταίρι της.

Λοιπόν, ως πρώτο κόμμα λογίζεται το Κόμμα των Ισοπεδωτών!!! Ναι, ναι, το Κόμμα των Ισοπεδωτών. Εμφανίστηκε παραμονές της αγγλικής αστικής επανάστασης (1640-1649) και ιδρυτής του ήταν ο Τζον Λίλμπορν. Το κόμμα αυτό είχε τα «αρχηγεία» του (θα λέγαμε σήμερα Πολιτικό Γραφείο ή Κεντρική Επιτροπή) σε μια ταβέρνα στο Λονδίνο, την Whalebone Tavern. Η ηγεσία των Ισοπεδωτών, ο Λίλμπορν, ο Τόμας Πρινς, ο Σάμουελ Τσίντλεϊ και άλλοι, συναντιόνταν εκεί σχεδόν κάθε νύχτα, αν δε βρίσκονταν φυλακή.

Το κόμμα είχε εγγεγραμμένα μέλη, τα οποία πλήρωναν εβδομαδιαίως μια συνδρομή αντίστοιχη με το εισόδημά τους – ανάμεσα στις 2 ½ πένες έως μισή κορώνα. Ήταν οργανωμένα με βάση τις εκκλησιαστικές ενορίες και συνοικίες της πόλης, πρώτα στο Λονδίνο, αλλά βαθμιαία και σε άλλες πόλεις κοντά στο Λονδίνο.

Η δομή του κόμματος ήταν ιεραρχική, από τα πάνω προς τα κάτω. Τα μέλη των τοπικών ομάδων, η «κομματική βάση», εξέλεγαν απεσταλμένους στις «άμεσες επιτροπές». Αυτές με τη σειρά τους εξέλεγαν δώδεκα (12) εντεταλμένους -την «κομματική ηγεσία»- που καθόριζαν την πολιτική του Κόμματος, τη στρατηγική και την τακτική του.

Από το 1648, οι Ισοπεδωτές ξεκίνησαν την έκδοση μιας περιοδικής εφημερίδας, «Ο Μετριοπαθής», που μπορεί να συγκριθεί με το ρόλο ενός «κεντρικού οργάνου» των σημερινών πολιτικών κομμάτων. Η γραπτή προπαγάνδα είχε έναν αξιοσημείωτο όγκο. Οι Ισοπεδωτές διέθεταν δικά τους πιεστήρια. Μερικά από τα προϊόντα τους έφτασαν τιράζ έως 10.000.

Μια από τις ιδιαιτερότητες των Ισοπεδωτών, απόρροια του εμφυλίου πολέμου, ήταν ότι είχαν δικές τους οργανώσεις ακόμη και στον επαναστατικό στρατό του Κρόμγουελ, οι προπαγανδιστές των οποίων -που τους έλεγαν και πράκτορες- έπαιζαν σημαντικό ρόλο.

Στο πρόγραμμά τους, «Μια συμφωνία του Λαού» -ένα είδος «Κοινωνικού Συμβολαίου»- καθώς και στο «Η υπόθεση του στρατού» περιέγραφαν τις ιδέες τους για ένα πολιτικό Σύνταγμα και τη διάλυση της μεγάλης γαιοκτησίας. Έλειπαν, ωστόσο, οι υποδείξεις τους για τη διανομή της στους ακτήμονες. Η προγραμματική τους προσέγγιση άγγιζε μεν τη μεγάλη ιδιοκτησία, αλλά άφηνε ανέγγιχτη την ατομική ιδιοκτησία των μικρών και μεσαίων αστών.

Ενδιαφέρον έχουν οι απόψεις των Ισοπεδωτών για το Σύνταγμα. Για πρώτη φορά στην ιστορία, διακηρύσσεται η ιδέα της λαϊκής κυριαρχίας. Το ανώτατο κρατικό όργανο είναι η Κάτω Βουλή, ως νομοθετική και εκτελεστική εξουσία ταυτόχρονα. Κανένα άλλο όργανο, καμία Άνω Βουλή, κανένας βασιλιάς ή Ανώτατο Δικαστήριο δεν μπορούσαν να το ελέγχουν ή να το διαλύσουν. Η μεταγενέστερη ιδέα του «διαχωρισμού των εξουσιών» (Μοντεσκιέ) θα φαινόταν στους Ισοπεδωτές πιθανά παράλογη.

Το «Κοινωνικό Συμβόλαιό» τους απαιτούσε το γενικό και ίσο εκλογικό δικαίωμα, εξαιρουμένων, ωστόσο, όσων ήταν αποδέκτες υπηρετικών αμοιβών, μισθών και ελεημοσύνης. Για πρώτη φορά, οι Ισοπεδωτές πρόβλεπαν εντολές των ψηφοφόρων προς τους βουλευτές, καθώς και δυνατότητες για δημοψήφισμα.

Μέσα στους κόλπους των Ισοπεδωτών διαμορφώθηκε μια πτέρυγα με «κομμουνιστικό», ας τον πούμε, προσανατολισμό, οι «αληθινοί Ισοπεδωτές» που τους έλεγαν και «σκαφτιάδες». Αντιπροσώπευαν το προζύμι του προλεταριάτου της υπαίθρου και της βιομηχανίας που βρισκόταν σε πόλεις. Το προλεταριάτο της υπαίθρου πλειοψηφούσε επειδή ο καπιταλισμός στην Αγγλία αναπτύχθηκε πρώτα στον αγροτικό τομέα.

Οι πιο σημαντικοί ηγέτες των «αληθινών Ισοπεδωτών» ήταν ο Γκέραρντ Ουάινστανλεϋ και ο Έβεραρντ, γνωστός και σαν «προφήτης». Στα συγγράμματά τους -«Η Δήλωση και ο Κανόνας των Ισοπεδωτών της Αγγλίας» του Έβεραρντ, και «Ο Νόμος της Ελευθερίας» του Ουάινστανλεϋ- επιτέθηκαν πρώτα απ’ όλα στην ιδιοκτησία της γης, την κύρια μορφή της ατομικής ιδιοκτησίας στην Αγγλία του 17ου αιώνα. Ήθελαν να περάσουν τη γη στην κοινοκτημοσύνη. Τα πράγματα δεν έμειναν απλώς σε προγραμματικές απαιτήσεις. Σε μερικούς νομούς, οι αληθινοί Ισοπεδωτές κατέλαβαν ακαλλιέργητα χωράφια και άρχισαν να τα δουλεύουν σαν κοινότητα.

Η σκέψη και η δράση των «αληθινών Ισοπεδωτών» επηρεάστηκαν από τις ιδέες του Ουάικλιφ (1320-1384) των Ταμποριτών της Βοημίας, καθώς και του Τζον Μπολς από τον αγγλικό πόλεμο των Χωρικών του 14ου αιώνα. Ο Ουάινστανλεϋ απαιτούσε το καθολικό εκλογικό δικαίωμα για όλο το λαό, με έμφαση ιδιαίτερα στους ακτήμονες και με αυτόν τον τρόπο αναιρούσε τους περιορισμούς του «Κοινωνικού Συμβολαίου» του Λίλμπορν. Και οι διορισμένοι σε δημόσια υπηρεσία έπρεπε να εκλέγονται. Απαίτησε τη γενική υποχρεωτική εργασία και εκπαίδευση.

Οι Έβεραρντ και Ουάινστανλεϋ υιοθέτησαν, με τις απαιτήσεις τους, ιδέες οι οποίες δεν μπορούσαν ακόμα να υλοποιηθούν στο 17ο αιώνα, αλλά τις οποίες μπόρεσαν να αξιοποιήσουν οι Χαρτιστές του 19ου αιώνα στην Αγγλία. Η απαίτηση ενός καθολικού εκλογικού δικαιώματος, χωρίς κριτήριο ιδιοκτησίας ή άλλους περιορισμούς, ήταν κάτι το πρωτοφανές για την εποχή.

Έχει ενδιαφέρον το ότι το πρώτο κόμμα της παγκόσμιας ιστορίας γεννήθηκε σαν «αριστερό» κόμμα, όπως θα λέγαμε σήμερα, και ότι μέσα στους κόλπους αυτού του «αριστερού» κόμματος διαμορφώθηκε με τους «αληθινούς Ισοπεδωτές» ένα είδος «Κομμουνιστικής Πλατφόρμας», την οποία μπορούμε να θεωρήσουμε σαν πρόδρομο των μετέπειτα Κομμουνιστικών Κομμάτων.

Ελπίζω, κάποια κόμματα ή οργανώσεις της αντιπολίτευσης, τα ανωτέρω να τα διαβάσουν ως κείμενο ιστορίας και να μην τα εκλάβουν ως ερέθισμα για μίμηση. Αρκετή ισοπέδωση έχουμε στην κοινωνία. Εξάλλου οι «Ισοπεδωτές» μοιάζουν με παρθένες μπροστά στους «Αβράκωτους» και τους «Λυσσασμένους» που εμφανίστηκαν στη Γαλλική Επανάσταση. Και οι οποίοι ουδόλως αποκλείω να εμφανιστούν και στον 21ο αιώνα, και μάλιστα στο προβλεπτό μέλλον, αν συνεχιστεί το δημοσιονομικό λοιμοκαθαρτήριο στο οποίο η λουθηρανή παρέα των «βορείων» της καγκελαρίου Μέρκελ έχει υποβάλει τους «νότιους» της Ευρώπης.