ΑΝΔΡΕΑΣ ΤΥΡΟΣ

Τι να σε φάει σφαίρα, τι να σε φάει αρκούδα.

Τον Σάκο και τον Βαντσέτι δεν τους έστειλε στην ηλεκτρική καρέκλα το Κολοράντο. Τους μετέτρεψε σε σύμβολα της εργατικής τάξης, της ξενοφοβίας και της αντικομμουνιστικής υστερίας η πλέον άδικη, ίσως, δικαστική απόφαση του προηγούμενου αιώνα, τότε, τον Αύγουστο του 1927, ως προαναγγελία του κραχ και της Μεγάλης Ύφεσης. Έχει ο καιρός γυρίσματα, αλλά δεν πρόκειται για υπόθεση αντεκδίκησης απ’ την πλευρά (κινηματογραφικής)

Ιστορίας. Απλώς, ενώ το δίδυμο των Ιταλών μεταναστών δοξάστηκε επί της οθόνης χάρη στην Τζουλιάνο Μοντάλντο, τα λεξικά του σινεμά προτιμούν να τον αναφέρουν εξαιτίας μιας μέτριας, νομίζω, ταινίας του μ’ ερεθιστική, ωστόσο, σεναριακή αφετηρία. Ολιγάριθμο κοινό παρακολουθεί ένα ουέστερν – σπαγγέτι, ώσπου ο πιστολέρο πρωταγωνιστής στρέφεται εναντίον του κι αρχίζει να πυροβολεί, χωρίς αιτία και προειδοποίηση. Όλοι νομίζουν προς στιγμήν ότι πρόκειται για εύρημα αφηγηματικό, μέχρι να πέσει νεκρός από την πολυθρόνα του κάποιος θεατής, με μιαν σφαίρα στο στήθος. Ο δικαστής εναντίον των αθώων αναρχικών, ο ηθοποιός εναντίον των ανυποψίαστων θεατών; Δεν τόλμησε ν’ αναδείξει την περίπλοκη, ενδεχομένως σκοτεινή διαδρομή των σχέσεων ανάμεσα στην οθόνη και στην πλατεία, ανάμεσα στην αναπαράσταση και στην πραγματικότητα, όμως ο Ιταλός δημιουργός κατάφερε να αιφνιδιάσει την εποχή του (1977) και, κυρίως, να διατηρήσει ανοιχτό το μυστήριο του τίτλου «Ποιος σκότωσε τον θεατή;».

Ύστερα από 35 έτη κι ενώ οι αβεβαιότητες στη νέα χιλιετία πολλαπλασιάζονται, θαρρείς ήρθε ο καιρός ν’ απαντηθούν κάποιες παλιότερες απορίες. Λοιπόν, το όνομα του δολοφόνου είναι Τζέιμς Χολμς. Πρόκειται σίγουρα γι’ αυτόν, όχι επειδή διαφέρει σε πολλά από τους δράστες παρόμοιων συμβάντων, αλλ’ επειδή εδώ δεν πρόκειται για σχολείο, για λεωφορείο, γι’ αεροδρόμιο ή γήπεδο, εδώ πρόκειται για αίθουσα κινηματογράφου, όπως δηλαδή και στην «πρωτότυπη» εκδοχή. Γιατί, είναι αποδεικτικό στοιχείο οποιαδήποτε ομοιότητα με την ιστορία εκείνης της ταινίας; Μιλώντας για σινεμά, τόσο το ντοκιμαντέρ του Μάικλ Μουρ «Ακήρυκτος Πόλεμος» όσο και η βραβευμένη στις Κάννες μυθοπλασία του Γκας Βαν Σαντ «Ελέφαντες», αντλούν το υλικό τους από την νόμιμη, ανεξέλεγκτη σχεδόν οπλοχρησία στις ΗΠΑ κι από αληθινά περιστατικά, με ήρωες νεαρής ηλικίας, σπουδαστές και μη.

Επί ευρωπαϊκού εδάφους, στα «Παράξενα παιχνίδια» του Μίκαελ Χάνεκε, για παράδειγμα, της ανίας και την διαστροφική εγκληματικότητα, όμως το μαζικό στοιχείο απουσιάζει, σ’ αντίθεση με την απέναντι όχθη του Ατλαντικού, όπου αφθονούν οι ήρωες που ξεπηδούν από τα κόμικς κι απ’ την φαντασία για ν’ αναλάβουν ρόλους και αποστολές στο έδαφος των μεγαλουπόλεων και της καθημερινής ζωής. Σούπερμαν και Σπάιντερμαν δεν είναι οι αυτόκλητοι υπερασπιστές του μέσου θεατή, του ανώνυμου, του φοβισμένου πλήθους; Στην πρεμιέρα ενός άλλου τέτοιου, σύγχρονου ημίθεου, όπως ο Μπάτμαν διεκδικεί το ατομικό του δικαίωμα στη μονομαχία (εναντίον του Καλού) και στην αθανασία ο υποψήφιος ψυχαναλυτής κι αθεράπευτος θε