Oι Γερμανοί εκτέλεσαν τον Κώστα Περρίκο

Η ΠΕΑΝ (Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων) ήταν αντιστασιακή οργάνωση την περίοδο της κατοχής.

Ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1941 από Κώστα Περρίκο και είχε κεντρώο πολιτικό προσανατολισμό. Στην ιδρυτική ομάδα συμμετείχαν επίσης οι: Ι. Κατεβάτης, Γ. Αλεξιάδης, Δ. Παπαβασιλόπουλος, οι οποίοι προέρχονταν από το Εθνικό Ενωτικό Κόμμα του Παναγιώτη Κανελλόπουλου.

Αν και συνειδητά δεν έγινε ποτέ μαζική οργάνωση κατόρθωσε να οργανώσει μια από τις σπουδαιότερες αντιστασιακές ενέργειες που έγιναν στην Αθήνα.

Έως το καλοκαίρι του 1942, η ΠΕΑΝ είχε πολλούς υποστηρικτές και η παράνομη εφημερίδα της, η «Δόξα» θεωρούνταν από τα σημαντικότερα αντιστασιακά έντυπα.

Μια από τις πρώτες φροντίδες του Περρίκου ήταν να δημιουργήσει ένοπλο τμήμα της οργάνωσης. Από τον Μάρτιο του 1942, μια ομάδα της ΠΕΑΝ είχε αρχίζει να κάνει σαμποτάζ, κυρίως στο λιμάνι του Πειραιά, ενώ είχε στο στόχαστρο και οργανώσεις δωσίλογων και συνεργατών των Γερμανών.

Οι πιο γνωστές φιλοναζιστικές οργανώσεις της εποχής ήταν τότε η Οργάνωσις Εθνικοσοσιαλιστικών Δυνάμεων Ελλάδος (ΟΕΔΕ) και η «Εθνικής Σοσιαλιστικής Πατριωτικής Οργάνωσης» (ΕΣΠΟ), με επικεφαλής το γιατρό Σπύρο Στεροδήμο, η οποία προσπαθούσε να μετεξελιχθεί σε ελληνικό εθνικοσοσιαλιστικό κίνημα και στρατολογούσε Έλληνες για λογαριασμό του πολυεθνικού τμήματος των Waffen SS. ΤΑ γραφεία της ήταν στη γωνία Πατησίων και Γλάδστωνος.

Χρησιμοποιώντας εκρηκτικά που εξασφάλιζε από έργα οδοποιίας, Ουλαμός Καταστροφών της ΠΕΑΝ έκανε την πρώτη επιχείρηση του ανατινάζοντας τη Λέσχη Αξιωματικών του Υγειονομικού του γερμανικού στρατού, στη γωνία των οδών Πατησίων και Βασιλέως Ηρακλείου, στις 15 Αυγούστου 1942, ημέρα της επετείου του τορπιλισμού της Έλλης, στην Τήνο.

Στις 22 Αυγούστου έγινε το δεύτερο σαμποτάζ με την ανατίναξη, των γραφείων της ΟΕΔΕ, στην Ομόνοια.

Στις 20 Σεπτεμβρίου 1942 ήρθε η σειρά της ΕΣΠΟ. Για να μην υπάρξουν αθώα θύματα αλλά να προκληθούν απώλειες στους δωσίλογους, αποφασίστηκε η επιχείρηση να γίνει το πρωί της Κυριακής, όταν συνεδρίαζαν οι συνεργάτες των Ναζί.

Η εκρηκτική ύλη ήταν δέκα οκάδες δυναμίτιδα που μεταφέρθηκε σε μια πάνινη τσάντα για ψώνια, σκεπασμένη με χόρτα.

Η ανατίναξη έγινε στις 12 το μεσημέρι, και το κτίριο τυλίχτηκε στις φλόγες. Σκοτώθηκαν πολλά μέλη της ΕΣΠΟ, ανάμεσα τους και ο αρχηγός της, Στεροδήμος.

Στην ανατίναξη συμμετείχαν εκτός από τον Περρίκο και οι Α. Μυτιληναίος, Τ. Μιχαηλίδης, Ν. Μούρτος, Ν. Λάζαρης, Σ. Στανωτάς, Σ. Γαλάτης και η Ι. Μπίμπα.

Η επιτυχία της επιχείρησης ήταν απόλυτη, αφού η καταστροφή ήταν ολοκληρωτική. Μετά την ανατίναξη η ΕΣΠΟ έπαψε να υπάρχει και σταμάτησε κάθε προσπάθεια επανασύστασης της φιλοναζιστικής οργάνωσης.

Η καταστροφή των γραφείων της ΕΣΠΟ ήταν το μεγαλύτερο σαμποτάζ που είχε γίνει σε πόλη της κατεχόμενης Ευρώπης και αποτέλεσε ένεση στο ηθικό των κατακτημένων. Το τίμημα όμως για την ΠΕΑΝ ήταν τεράστιο.

Τα μέλη της, ανάμεσα τους και ο Περρίκος συνελήφθησαν από τους Γερμανούς τον Νοέμβριο. Οι Σκούρας, Κατεβάτης, Λόης και Παπαδόπουλος εκτελέστηκαν τον Ιανουάριο του 1943 και λίγο αργότερα η Μπίμπα.

Ο Περρίκος εκτελέστηκε τα ξημερώματα της 4ης Φεβρουαρίου 1943. Μπροστά στο απόσπασμα, στράφηκε στους Γερμανούς αξιωματικούς και είπε: «Είμαι Έλλην αξιωματικός, έκαμα το καθήκον μου». Εκείνοι χαιρέτισαν στρατιωτικά και έδωσαν εντολή για την εκτέλεση του.

Γωνία Γλάδστωνος και Πατησίων, υπάρχει σήμερα το μοναδικό μνημείο της ΠΕΑΝ, που δημιουργήθηκε επί δημαρχίας Μ. Εβερτ.

Μέλη της ΠΕΑΝ που μεταγενέστερα έγιναν γνωστά ήταν οι Γ.Α. Μαγκάκης, Β. Φίλιας, Αν. Πεπονής.