Γυναίκες στην Επιστήμη: Αν ψάχνεις λίγο φως ανάμεσα στο σκοτάδι, διάβασε τι έχουν να σου πουν αυτές οι 2 γυναίκες

Σε μια κοινωνία που συνεχώς μεταβάλλεται και συχνά δείχνει το πιο σκληρό πρόσωπό της, προσπαθούμε να πάρουμε έμπνευση από ανθρώπους πετυχημένους στον τομέα τους, που με το έργο τους κάνουν τον κόσμο μας καλύτερο. Οι γυναίκες στην επιστήμη προσφέρουν άπλετη έμπνευση, ενώ διαπρέπουν στέλνοντας ένα μήνυμα εξάλειψης των διακρίσεων και ισότητας των φύλων.

Το iPop.gr συνομιλεί με τις Μαρία Πετροπούλου και Ιωάννα Τζουλάκη, δύο εξαιρετικές Ελληνίδες επιστήμονες, οι οποίες μάλιστα έχουν βραβευτεί για το έργο τους

Τα διεθνές πρόγραμμα της L’ORÉAL-UNESCO έχει ως στόχο να αναγνωρίσει και να υποστηρίξει γυναίκες επιστήμονες, για να τους δοθεί μεγαλύτερη αναγνώριση, να αναδειχθεί το ταλέντο τους και να εμπνεύσει περισσότερες γυναίκες να ασχοληθούν με την επιστήμη.

Η Μαρία Πετροπούλου βραβεύτηκε το 2021 για την έρευνα της «Κατανοώντας τους Ισχυρότερους Επιταχυντές του Σύμπαντος» και είναι Επίκουρη καθηγήτρια στον τομέα της Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής, του τμήματος Φυσικής τους Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η Ιωάννα Τζουλάκη βραβεύτηκε 2019 για το έργο της στην «Έρευνα των Παραγόντων Κινδύνου Καρδιαγγειακών Παθήσεων» και είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Υγιεινής με έμφαση στην Επιδημιολογία στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Είναι επίσης Καθηγήτρια στη σχολή Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο Imperial College του Λονδίνου.

1. Πώς αισθάνεστε που στο παρελθόν έχετε βραβευτεί για το έργο σας μέσα απ’ το πρόγραμμα L’ORÉAL-UNESCO για τις Γυναίκες στην Επιστήμη;

Μ. Πετροπούλου: Η βράβευση μου από το πρόγραμμα L’ORÉAL-UNESCO Για τις Γυναίκες στην Επιστήμη αποτέλεσε ένα σημαντικό σταθμό στην επαγγελματική μου καριέρα. Η αναγνώριση του ερευνητικού μου έργου από ένα τόσο σημαντικό θεσμό μου προσέφερε αφενός μεγάλη ικανοποίηση και αφετέρου αποτέλεσε κίνητρο για να συνεχίσω το έργο μου με όρεξη και επιμονή.

Ι. Τζουλάκη: Ήταν μια πολύ σημαντική στιγμή για εμένα. Ήρθε σαν επιβράβευση και αναγνώριση της πορείας μου όλα αυτά τα χρόνια και αποτέλεσε μεγάλο κίνητρο και έμπνευση για να συνεχίσω το έργο μου. Επίσης, ο χαρακτήρας των βραβείων L’ORÉAL-UNESCO είναι τέτοιος, που μέσα από τον θεσμό μου δόθηκε η δυνατότητα να εξηγήσω στους φίλους μου την δουλειά μου και αυτοί να μοιραστούν μαζί μου τη μεγάλη χαρά αυτής της βράβευσης.

2. Πείτε μας μερικά λόγια για το δικό σας έργο και τη συμβολή του στην επιστήμη.

Μ. Πετροπούλου: Ασχολούμαι ερευνητικά με την Αστροφυσική Υψηλών Ενεργειών (High-Energy Astrophysics) και την Αστρονομία Πολλαπλών Αγγελιοφόρων (Multi-messenger Astronomy). Βασικός μου στόχος είναι η κατασκευή μοντέλων και αριθμητικών προσομοιώσεων για την ερμηνεία δεδομένων που λαμβάνονται με επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια. Πιο συγκεκριμένα, τα δεδομένα που χρησιμοποιώ αποτελούνται κυρίως από: φως υψηλής συχνότητας (ακτίνες Χ και γάμμα) και άλλα σωματίδια υπερυψηλών ενεργειών, όπως νετρίνα και φορτισμένα ιόντα, που προέρχονται από τα κέντρα πολύ μακρινών γαλαξιών. Αυτοί δρουν ως κοσμικοί επιταχυντές σωματιδίων – φανταστείτε τον επιταχυντή CERN στην Ελβετία, αλλά σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα. Έχοντας πληροφορία για την ενέργεια και το χρόνο άφιξης αυτών των σωματιδίων στους ανιχνευτές μας, προσπαθώ να αναπλάσω τις φυσικές συνθήκες που οδήγησαν στην δημιουργία τους. Αν και είναι νωρίς ακόμα θεωρώ για να έχω μια ουσιαστική συμβολή στην Επιστήμη, θέλω να πιστεύω ότι το έργο μου θα βοηθήσει να κατανοήσουμε τον τρόπο λειτουργίας των επιταχυντών του Σύμπαντος.

Ι. Τζουλάκη: Το ερευνητικό μου πεδίο είναι στον τομέα της μοριακής επιδημιολογίας. Ασχολούμαι πολύ με τη μεθοδολογία της έρευνας, την μοριακή επιδημιολογία και τον σχεδιασμό μεγάλων μελετών και βιοτραπεζών για την μελέτη της αλληλεπίδρασης του τρόπου ζωής μας με την γενετική προδιάθεση για την εκδήλωση χρόνιων νοσημάτων όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις και ο καρκίνος, νοσήματα που αποτελούν τις κύριες αιτίες θανάτου σήμερα.

3. Πότε θυμάστε να γοητευτήκατε πρώτη φορά απ’ την επιστήμη;

Μ. Πετροπούλου: Νομίζω ότι γοητεύτηκα για πρώτη φορά από την επιστήμη και τα ερωτήματα που προσπαθεί να απαντήσει όταν ακόμα ήμουν στο δημοτικό σχολείο και παρακολούθησα ένα ντοκιμαντέρ για το Διάστημα με την ξαδέλφη μου. Έκτοτε άρχισα να διαβάζω εκλαϊκευτικά βιβλία για το Διάστημα και την αστρονομία. Ήμουν εντυπωσιασμένη με τα όσα μάθαινα για τα φαινόμενα και τα αντικείμενα του Σύμπαντος διαβάζοντας τα συναρπαστικά βιβλία του Διονύση Σιμόπουλου και παρακολουθώντας τις τηλεοπτικές του εκπομπές.

Ι. Τζουλάκη: Με κέρδισαν οι απαντήσεις που μπορεί να δώσει η Επιστήμη σχετικά με το πως λειτουργεί ο κόσμος μας και που οφείλονται διάφορα πράγματα (όπως οι ασθένειες, στο δικό μου πεδίο δράσης). Απαντήσεις που στηρίζονται στη λογική και σε αποδείξεις, σε επιχειρήματα που τεκμηριώνονται και δεν βασίζονται σε δεισιδαιμονίες και προκαταλήψεις. Από μικρή μου άρεσαν πολύ οι επιστήμες, τα μαθηματικά, η φυσική και η βιολογία. Στην αρχή ήθελα να γίνω αστροφυσικός, μου άρεσε το διάστημα και οι πλανήτες. Σκέφτηκα όμως ότι δύσκολα θα μπορέσω να τα καταφέρω και έτσι με κέρδισε η βιολογία.

4. Ποιες ήταν οι κυριότερες δυσκολίες που αντιμετωπίσατε όλα αυτά τα χρόνια;

Μ. Πετροπούλου: Οι κυριότερες δυσκολίες που αντιμετώπισα όλα αυτά τα χρόνια συνοψίζονται στα εξής:

– Έλλειψη προσωπικού χρόνου. Αυτή κυρίως πηγάζει από την ανάγκη συνεχούς παρουσίας νεαρών ερευνητών στο προσκήνιο με σκοπό την αναγνώριση του έργου τους από πρεσβύτερους ερευνητές στο επιστημονικό τους πεδίο. Η παρουσία αυτή αφορά τη δημοσίευση πρωτότυπων εργασιών σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά, τη συμμετοχή σε πολλαπλά συνέδρια κάθε χρόνο, και τις επισκέψεις σε πανεπιστήμια/ινστιτούτα για συνεργασία. Επιπλέον, η έρευνα είναι κομμάτι της καθημερινότητάς μου. Για παράδειγμα, μπορεί ένα λάθος σε κάποιον υπολογισμό να μου τριβελίζει το μυαλό και να μη με αφήνει να χαρώ τον ελεύθερο χρόνο μου.

– Συνεχής μετακίνηση ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια. Στο επιστημονικό μου πεδίο η μεταδιδακτορική εργασία σε πανεπιστήμιο ή ινστιτούτο είναι το επόμενο βήμα μετά τη λήψη του διδακτορικού διπλώματος. Συνήθως το συμβόλαιο εργασίας ενός μεταδιδακτορικού ερευνητή διαρκεί μόλις για 2 ή 3 χρόνια. Η επόμενη θέση εργασίας μπορεί να βρεθεί όχι μόνο σε άλλη χώρα αλλά και άλλη ήπειρο. Αυτή η κινητικότητα δυσχεραίνει τις προσωπικές σχέσεις και πολλές φορές βαραίνει την οικογενειακή ζωή.

– Επαγγελματική αβεβαιότητα. Για να φτάσει κανείς στο σημείο εύρεσης μόνιμης θέσης εργασίας στον ακαδημαϊκό χώρο απαιτείται μακροχρόνια προσπάθεια. Σε σχέση όμως με άλλα επαγγελματικά πεδία ο αριθμός των μόνιμων θέσεων εργασίας στο χώρο της βασικής έρευνας είναι πολύ περιορισμένος. Δεν είναι επομένως ασυνήθιστο για μια ερευνήτρια που διανύει την 3η δεκαετία της ζωής της να αναγκαστεί να αλλάξει επαγγελματική πορεία.

Ι. Τζουλάκη: Τα ποσοστά γυναικών στο χώρο της επιστημονικής έρευνας είναι μικρά και μικραίνουν ακόμα περισσότερο καθώς αυξάνουν οι πανεπιστημιακές βαθμίδες. Μια γυναίκα ερευνήτρια έχει συχνά να αντιμετωπίσει ένα περιβάλλον γεμάτο προκαταλήψεις. Πολλές μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι οι γυναίκες ερευνήτριες στις φυσικές επιστήμες δημοσιεύουν και πληρώνονται λιγότερο για την έρευνά τους και δεν εξελίσσονται όσο οι άνδρες στην καριέρα τους. Ωστόσο, η αναγνώριση αυτών των ζητημάτων μαζί με την προβολή των γυναικών στα επιστημονικά πεδία με πρωτοβουλίες όπως αυτή του προγράμματος L’ORÉAL-UNESCO Για τις Γυναίκες στην Επιστήμη έχουν σημαντικό αντίκτυπο.

5. Πώς έχει επηρεάσει η πανδημία του κορονοϊού τη δουλειά σας; (είτε εάν δημιούργησε περισσότερες ευκαιρίες είτε εάν σας προκάλεσε περισσότερα εμπόδια)

Μ. Πετροπούλου: Λόγω της πανδημίας πολλά επιστημονικά συνέδρια ανά τον κόσμο έγιναν προσιτά λόγω της διαδικτυακής συμμετοχής. Για παράδειγμα, είχα τη δυνατότητα να συμμετάσχω σε διπλάσιο αριθμό συνεδρίων σε σχέση με τη προ-κορονοϊού εποχή. Παρόλα αυτά, η διαδικτυακή συμμετοχή δεν είναι τόσο αποδοτική όσον αφορά τη ζύμωση ιδεών και την έναρξη συνεργασιών που μπορεί να συμβούν σε δια ζώσης συνέδρια. Όσον αφορά το ερευνητικό μου έργο, αυτό δεν επηρεάστηκε αρνητικά, διότι δεν απαιτεί φυσική παρουσία σε κάποιο εργαστήριο, παρά μόνο πρόσβαση σε υπολογιστικούς πόρους.

Ι. Τζουλάκη: Ως επιδημιολόγος στην πανδημία του κορονοϊού βρέθηκα με πολύ περισσότερες υποχρεώσεις από ότι συνήθως στον επαγγελματικό χώρο αλλά και ως μητέρα με πολύ περισσότερες οικογενειακές υποχρεώσεις και δυσκολίες. Η ισορροπία ήταν δύσκολη. Είμαι πολύ χαρούμενη που καταφέραμε αυτό το διάστημα με τους συναδέλφους μου στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων να συμμετάσχουμε ουσιαστικά στην προσπάθεια απόκρισης στην πανδημία με τις πολλές ερευνητικές συνέργειες.

6. Τι θα λέγατε σε μια γυναίκα που δεν είναι σίγουρη για το εάν πρέπει να κάνει αίτηση για τα φετινά βραβεία;

Μ. Πετροπούλου: Θα της έλεγα να πιστέψει στην αξία του έργου της και να κάνει αίτηση χωρίς δεύτερες σκέψεις!

Ι. Τζουλάκη: Να μην το ξανασκεφτεί και να κάνει αίτηση. Πολλές φορές δεν καταλαβαίνουμε και εμείς οι ίδιες πόσα πολλά έχουμε καταφέρει μέχρι να τα συγκεντρώσουμε σε μια αίτηση. Ο θεσμός αποτελεί μια ευκαιρία για ανασκόπηση της πορείας τους και επιβράβευσης του έργου τους.

Με πίστη στην πεποίθηση ότι ο κόσμος χρειάζεται την επιστήμη και η επιστήμη χρειάζεται τις γυναίκες, το Ίδρυμα L’Oréal σε συνεργασία με την Ελληνική Εθνική Επιτροπή για την UNESCO, πραγματοποιούν για 12η φορά στην Ελλάδα, την έναρξη των φετινών βραβείων, με τρία σημαντικά βραβεία αξίας 10.000€ έκαστο, που θα δοθούν σε γυναίκες επιστήμονες, οι οποίες απασχολούνται στους τομείς των Βιοεπιστημών, των Φυσικών Επιστημών, των Μαθηματικών και της Επιστήμης των Υπολογιστών.

Διάβασε πρώτος όλα τα θέματα του iPop.gr στο Google News

Το άρθρο Γυναίκες στην Επιστήμη: Αν ψάχνεις λίγο φως ανάμεσα στο σκοτάδι, διάβασε τι έχουν να σου πουν αυτές οι 2 γυναίκες εμφανίζεται στο iPop.