Τουρκία: Ετήσια έκθεση προόδου Κομισιόν – Τι λέει για Ανατολική Μεσόγειο και μετανάστευση

Για «παράνομες πράξεις και προκλητικές δηλώσεις» στην Ανατολική Μεσόγειο και για «ενεργή ενθάρρυνση» προσφύγων να περάσουν στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας τον περασμένο Μάρτιο, κατηγορεί την Άγκυρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ετήσια Έκθεση Προόδου της Τουρκίας.

Η Κομισιόν εξέδωσε την Τρίτη ανακοίνωση σχετικά με την πολιτική διεύρυνσης της ΕΕ και τη δέσμη του 2020 για τη διεύρυνση. Οι ετήσιες εκθέσεις, στις οποίες αξιολογείται η εφαρμογή θεμελιωδών μεταρρυθμίσεων στα Δυτικά Βαλκάνια

και την Τουρκία, παρουσιάζονται μαζί με σαφέστερες και ακριβέστερες συστάσεις και καθοδήγηση σχετικά με τα επόμενα βήματα για τους εν λόγω εταίρους, σύμφωνα με την ενισχυμένη μεθοδολογία διεύρυνσης.

Για την Τουρκία, η έκθεση αναφέρει ότι τον Μάρτιο του 2020, «ενθάρρυνε ενεργά τους μετανάστες και τους πρόσφυγες να κάνουν τη χερσαία διαδρομή προς την Ευρώπη μέσω της Ελλάδας».

Η έκθεση επισημαίνει ότι υπήρξε αύξηση των εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο εξαιτίας των μονομερών ενεργειών της Τουρκίας. Ειδικότερα, αναφέρει:

«Η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας συγκρούστηκε όλο και περισσότερο με τις προτεραιότητες της ΕΕ στο πλαίσιο της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας. Οι εντάσεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου αυξήθηκαν περαιτέρω κατά την περίοδο αναφοράς ως αποτέλεσμα των παράνομων ενεργειών και προκλητικών δηλώσεων της Τουρκίας που αμφισβητούν το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να εκμεταλλεύεται πόρους υδρογονανθράκων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Τουρκία ανέπτυξε δύο γεωτρήσεις και δύο σεισμικά σκάφη στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών που έχουν αδειοδοτηθεί από την Κυπριακή Κυβέρνηση σε ευρωπαϊκές εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και σε χωρικά ύδατα της Κύπρου. Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις συνόδευσαν τις γεωτρήσεις και τα σεισμικά πλοία κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων τους, θέτοντας σοβαρή απειλή για την ασφάλεια της περιοχής. Η Τουρκία αμφισβήτησε επίσης το καθεστώς της περιφραγμένης πόλης των Βαρωσίων.

Η ΕΕ έχει τονίσει επανειλημμένα την ανάγκη σεβασμού των κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών μελών της ΕΕ, τα οποία περιλαμβάνουν τη σύναψη διμερών συμφωνιών και την εξερεύνηση και εκμετάλλευση των φυσικών τους πόρων σύμφωνα με το κεκτημένο της ΕΕ και το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας . Η Τουρκία πρέπει να δεσμευτεί απερίφραστα στις σχέσεις καλής γειτονίας, στις διεθνείς συμφωνίες και στην ειρηνική επίλυση των διαφορών σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, προσφεύγοντας, εάν είναι απαραίτητο, στο Διεθνές Δικαστήριο. Η ΕΕ υιοθέτησε περαιτέρω ένα πλαίσιο στοχοθετημένων μέτρων κατά της Τουρκίας τον Νοέμβριο του 2019 και αποφάσισε τον Φεβρουάριο του 2020 να προσθέσει δύο άτομα στον κατάλογο των ονομάτων βάσει αυτού του πλαισίου κυρώσεων.

Την 1η Οκτωβρίου 2020, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δήλωσε ότι, υπό την προϋπόθεση ότι θα διατηρηθούν εποικοδομητικές προσπάθειες για να σταματήσουν οι παράνομες δραστηριότητες έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε να ξεκινήσει μια θετική πολιτική ατζέντα ΕΕ-Τουρκίας, με ιδιαίτερη έμφαση στον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής Ένωση και της διευκόλυνσης του εμπορίου, στις επαφές μεταξύ προσώπων, στους διαλόγους υψηλού επιπέδου, τη συνεχή συνεργασία σε θέματα μετανάστευσης, σύμφωνα με τη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας του 2016. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τόνισε επίσης ότι σε περίπτωση νέων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων σύμφωνα με το άρθρο 29 ΣΕΕ και το άρθρο 215 ΣΛΕΕ, προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της.

Η Τουρκία δεν έχει ακόμη εκπληρώσει την υποχρέωσή της να διασφαλίσει την πλήρη και αμερόληπτη εφαρμογή του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ-Τουρκίας και δεν έχει εξαλείψει όλα τα εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, συμπεριλαμβανομένων των περιορισμών στις απευθείας συγκοινωνιακές συνδέσεις με την Κύπρο. Δεν σημειώθηκε πρόοδος στην εξομάλυνση των διμερών σχέσεων με την Κυπριακή Δημοκρατία.

Η υπογραφή διμερούς μνημονίου συμφωνίας για την οριοθέτηση των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης τον Νοέμβριο του 2019 αύξησε τις εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς αγνόησε τα κυριαρχικά δικαιώματα των νησιών της Ελλάδας στην εν λόγω περιοχή.

Υπήρξε μια απότομη αύξηση των προκλητικών ενεργειών από την Τουρκία προς την Ελλάδα, ιδίως τις τουρκικές υπερπτήσεις ελληνικών κατοικημένων περιοχών. Από αυτή την άποψη, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, τον Δεκέμβριο του 2019, επιβεβαίωσε κατηγορηματικά την αλληλεγγύη του προς την Ελλάδα και την Κύπρο σχετικά με τις δράσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο Πέλαγος. Τόνισε ότι το Μνημόνιο παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν μπορεί να έχει νομικές συνέπειες για τρίτα κράτη. Τον Μάιο του 2020, οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ επιβεβαίωσαν τη θέση της ΕΕ σχετικά με τις συνεχιζόμενες παράνομες δραστηριότητες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο καθώς και σχετικά με την προκλητική και επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας σε σχέση με την Κύπρο και την Ελλάδα, υπογραμμίζοντας ότι η αποχή από μονομερείς ενέργειες είναι βασικό στοιχείο που επιτρέπει τον διάλογο μεταξύ η ΕΕ και η Τουρκία να προχωρήσουν και ότι οι παράνομες ενέργειες της Τουρκίας έχουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις σε όλο το φάσμα των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας. Τον Οκτώβριο του 2020, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε την Τουρκία να αποδεχτεί την πρόσκληση της Κύπρου να ξεκινήσει διάλογο με στόχο την επίλυση όλων των θαλάσσιων διαφορών μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου».

Για το θέμα της μεταναστευτικής πολιτικής, η έκθεση σημειώνει:

Στον τομέα της πολιτικής μετανάστευσης και ασύλου, η Τουρκία σημείωσε κάποια πρόοδο. Καθ ‘όλη τη διάρκεια του 2019, η Τουρκία δεσμεύτηκε για την εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας του Μαρτίου 2016 και έπαιξε βασικό ρόλο στη διασφάλιση της αποτελεσματικής διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών κατά μήκος της οδού της Ανατολικής Μεσογείου. Η Τουρκία συνέχισε τις εξαιρετικές προσπάθειές της για παροχή άνευ προηγουμένου ανθρωπιστικής βοήθειας και υποστήριξης σε περισσότερους από 3,6 εκατομμύρια εγγεγραμμένους πρόσφυγες από τη Συρία και περίπου 370.000 εγγεγραμμένους πρόσφυγες από άλλες χώρες, φιλοξενώντας έτσι τη μεγαλύτερη προσφυγική κοινότητα στον κόσμο.

Ωστόσο, τον Μάρτιο του 2020, η Τουρκία ενθάρρυνε ενεργά τους μετανάστες και τους πρόσφυγες να κάνουν τη χερσαία διαδρομή προς την Ευρώπη μέσω της Ελλάδας. Αυτό οδήγησε στη δημιουργία ενός άτυπου στρατοπέδου σε ένα από τα ελληνοτουρκικά συνοριακά σημεία διέλευσης στο Παζαρκουλέ χώρο φιλοξενίας περίπου 60.000 μεταναστών και προσφύγων σε δύσκολες συνθήκες. Αργότερα τον Μάρτιο, οι τουρκικές αρχές οργάνωσαν μεταφορές για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες μακριά από την παραμεθόρια περιοχή και έκλεισαν τα σύνορα με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία εκτός από την εμπορική κυκλοφορία λόγω της εκδήλωσης της πανδημίας COVID-19. Ωστόσο, ο Τούρκος Υπουργός Εσωτερικών ανέφερε ότι αυτή η κίνηση δεν σήμαινε αλλαγή στην πολιτική της Τουρκίας στο να επιτρέψει την έξοδο παράνομων μεταναστών στα σύνορά της και η κυβέρνηση δεν είχε πρόθεση να αποτρέψει οποιονδήποτε επιθυμεί να φύγει από την Τουρκία.

Ενώ η ΕΕ αναγνώρισε τον αυξημένο μεταναστευτικό φόρτο και τους κινδύνους που αντιμετώπιζε η Τουρκία στην επικράτειά της και τις σημαντικές προσπάθειες που έκανε για να φιλοξενήσει πρόσφυγες, απέρριψε έντονα τη χρήση μεταναστευτικής πίεσης από την Τουρκία για πολιτικούς σκοπούς. Συνολικά, ο αριθμός των παράνομων περασμάτων μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας παρέμεινε σημαντικά χαμηλότερος από ό, τι πριν από την έγκριση της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας.

Η παρατεταμένη παρουσία προσφύγων στη χώρα απαιτεί αποτελεσματικά μέτρα ένταξης για την αποφυγή κοινωνικών εντάσεων. Οι αρχές θα πρέπει να αυξήσουν την πρόσβαση στη δημόσια υγεία για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες στη χώρα. Μια ολοκληρωμένη τροποποίηση του νόμου για τους αλλοδαπούς και τη διεθνή προστασία εγκρίθηκε το 2019.

Η Τουρκία εξακολουθεί να μην εφαρμόζει τη συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας προς όλα τα κράτη μέλη ούτε τις διατάξεις που αφορούν τους υπηκόους τρίτων χωρών. Παρά την εξαγγελθείσα επιτάχυνση των εργασιών για την ελευθέρωση των θεωρήσεων, δεν εκπληρώθηκαν εκκρεμή κριτήρια αναφοράς για την απελευθέρωση των θεωρήσεων και εξακολουθούν να εκκρεμούν τροποποιήσεις του νόμου κατά της τρομοκρατίας και της προστασίας των δεδομένων. Η Τουρκία πρέπει ακόμη να ευθυγραμμίσει περαιτέρω τη νομοθεσία της με το κεκτημένο της ΕΕ για την πολιτική θεωρήσεων».

Πηγή: ΕΡΤ / Ανταπόκριση: Ειρήνη Ζαρκαδούλα

www.ert.gr