Το Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Κόμμα (SPD)

Του Πέτρου Δίπλα.

Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) είναι μαζί με το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (CDU) τα δύο μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα της Γερμανίας που εναλλάσσονται στην εξουσία τις τελευταίες δεκαετίες μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα έχει κυβερνήσει από το 1969 μέχρι το 1982 (συνασπισμό με το Ελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα – FPD) και από το 1998 έως το 2005, ενώ έχει συγκυβερνήσει με το CDU, σχηματίζοντας τον μεγάλο συνασπισμό, από το 2005 έως το 2009 και από το 2013 έως σήμερα.

Το SPD

ιδρύθηκε ουσιαστικά το 1863 και είναι το παλαιότερο γερμανικό κόμμα καθώς και ένα από τα πρώτα κόμματα που επηρεάστηκαν από τη μαρξιστική ιδεολογία. Το 1863 δημιουργήθηκε η ‘Γενική Ένωση Γερμανών Εργατών’ και το 1869 το ‘Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Εργατικό Κόμμα’ τα οποία και συγχωνεύτηκαν το 1875.

Από το 1878 έως το 1890 το κόμμα ήταν ημιπαράνομο καθώς είχε απαγορευθεί με τον ‘Αντισοσιαλιστικό Νόμο’ κάθε συνάντηση ή ομάδα που προωθούσε σοσιαλιστικές αρχές . Το 1890 που καταργήθηκε ο νόμος το κόμμα συμμετείχε πάλι κανονικά στις εκλογές αλλάζοντας το όνομά του στο σημερινό ‘ Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Κόμμα (SPD).

Από το 1890 μέχρι τον Α’Παγκόσμιο Πόλεμο το κόμμα διέπετο από αριστερές ριζοσπαστικές ιδέες και από το 1912 ήταν το κυρίαρχο κόμμα της Γερμανίας. Το 1914 παρά την απόφαση της 2ης Διεθνούς να μην συμμετάσχει σε πόλεμο, το SPD αποφάσισε την συμμετοχή (η 2η Διεθνής εκτός από τη μη συμμετοχή στο πόλεμο είναι γνωστή και για την ανακήρυξη της 1ης Μαΐου ως Εργατικής Πρωτομαγιάς, την ανακήρυξη της Παγκόσμιας Ημέρας Γυναικών και την κήρυξη του αγώνα για 8ωρη εργασία).

Εξ αιτίας της απόφασης του κόμματος υπέρ του πολέμου υπήρξε ρήξη και αντίθεση των αριστερών και ακροαριστερών στελεχών που ως αντίδραση αποχώρησαν και δημιούργησαν νέα κόμματα όπως ‘Η Λίγκα του Σπάρτακου’ το ‘Ανεξάρτητο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας’ και αργότερα το ‘Κομμουνιστικό Κόμμα της Γερμανίας’

Μετά το 1918 το SPD έπαιξε σημαντικό ρόλο στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης λαμβάνοντας μέρος σε κυβερνήσεις συνασπισμού. Το 1933 ο Χίτλερ απαγόρευσε τη λειτουργία του με τον ‘Επιτρέποντα Νόμο’ (Enabling Act), που του έδωσε τη δυνατότητα να νομοθετεί χωρίς την έγκριση της Βουλής, και φυλάκισε, δολοφόνησε και εξόρισε τους ηγέτες του και τα στελέχη του. Για την ιστορία το SPD ήταν το μόνο κόμμα που είχε το θάρρος να μην ψηφίσει το νόμο του Χίτλερ.

Το 1945 οι νικητές σύμμαχοι επέτρεψαν στην Δυτική Γερμανία να ιδρυθούν 4 κόμματα.

Αυτό οδήγησε στη δημιουργία της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης, του Ελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος, του Κομμουνιστικόυ Κόμματος και του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος. Αργότερα το 1956 το Δυτικογερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο απαγόρευσε τη λειτουργία του Κομμουνιστικού Κόμματος. Στην Ανατολική Γερμανία οι Σοβιετικοί υποχρέωσαν τους Σοσιαλδημοκράτες να συγχωνευτούν με το Κομμουνιστικό Κόμμα σε ένα κόμμα το Σοσιαλιστικό Ενωτικό Κόμμα της Γερμανίας.

Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα ιδρύθηκε το 1875 ως Μαρξιστικό κόμμα. Στις επόμενες δεκαετίες κυμάνθηκε πολιτικά μεταξύ του Προγράμματος της Χαϊδεμβέργης του 1925 που καλούσε σε αλλαγή του καπιταλιστικού συστήματος της ατομικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής, σε σύστημα κοινωνικής ιδιοκτησίας, και του Προγράμματος του Γκόντεσμπεργκ του 1959 που στόχευε στη μετακίνηση του κόμματος προς το κέντρο.

Με το Πρόγραμμα του Γκόντεσμπεργκ το SPD μετατράπηκε από σοσιαλιστικό κόμμα της εργατικής τάξης σε σοσιαλδημοκρατικό κόμμα εντός του καπιταλισμού.

Σήμερα η αξιακή πλατφόρμα του στηρίζεται σε δύο πυλώνες. Την ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Ελευθερία, δικαιοσύνη και κοινωνική αλληλεγγύη. Βλέπει το σύστημα της αγοράς απαραίτητο για την άφθονη παροχή αγαθών στους πολίτες. Στο θέμα της δημοσιονομικής πολιτικής υποστηρίζει σθεναρά ότι οι κρατικές δαπάνες δεν πρέπει να βαραίνουν τις επόμενες γενιές και άρα δεν πρέπει οι προϋπολογισμοί να δημιουργούν ελλείμματα.

Επίσης κύριος στόχος και προτεραιότητα της πολιτικής του είναι η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση. Στηρίζει την ενιαία ευρωπαϊκή οικονομική και νομισματική πολιτική ώστε να αποκλείονται οι οικονομικές φούσκες και βεβαίως είναι υπέρ της φιλοπεριβαλλοντικής ανάπτυξης.

Υπάρχουν δύο κυρίαρχες τάσεις. Η μία που ακολουθεί την κλασσική κευνσιανή αριστερή λογική και η άλλη που έχει ως πυρήνα την Ατζέντα 2000 του σοσιαλιστή Καγκελάριου Σρέντερ που θέλει περισσότερες μεταρρυθμίσεις και λιγότερο κοινωνικό κράτος.

Η πρώτη τάση κατηγορεί τη δεύτερη ότι οδηγεί το κόμμα στον φιλελευθερισμό. Μάλιστα ως αντίδραση ορισμένων στελεχών στην Ατζέντα 2000 ήταν και η δημιουργία εσωκομματικής φράξιας το 2005 που οδήγησε στη δημιουργία νέου κόμματος με την ονομασία ‘Εργατική και Κοινωνική Δικαιοσύνη’ (WASG) το οποίο τελικά το 2007 συγχωνεύτηκε με το Αριστερό Κόμμα (Die Linke).

Με τη κίνηση αυτή το πιο αριστερό αγωνιστικό ριζοσπαστικό τμήμα του SPD αποχώρησε και σήμερα το κόμμα είναι ακόμα πιο μετριοπαθές απότι στο παρελθόν.