Τι συνέβη στην Τουρκία;

Τη νύχτα της Παρασκευής, στην Τουρκία έγινε απόπειρα πραξικοπήματος. Υπήρχαν «σημάδια» ότι επίκειται μια τέτοια κίνηση από τον στρατό; Γιατί απέτυχε; Ποιος είναι, και τι ρόλο παίζει ο Φετουλάχ Γκιουλέν; Πώς εξηγείται η στάση της αντιπολίτευσης; Πόσα «μέτωπα» έχει ανοιχτά ο Ταγίπ Ερντογάν αυτή τη στιγμή, και πώς αναμένεται η επόμενη μέρα; Σε αυτά τα ερωτήματα μας απαντά ο Δημήτρης Σταματόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής Βαλκανικής και Ύστερης Οθωμανικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

της

Μάχης Μαργαρίτη

Ο Δημήτρης Σταματόπουλος

-Στην Τουρκία έχουν γίνει αρκετά πραξικοπήματα. Γιατί και πότε παρεμβαίνει ο στρατός, και γιατί παρενέβη τώρα, με αυτόν τον τρόπο;

Πράγματι, στην Τουρκία έγιναν τρία στρατιωτικά πραξικοπήματα, ένα περίπου ανά δεκαετία -1960, 1971, 1980- και ένα «μεταμοντέρνο», όπως ονομάστηκε, πραξικόπημα το 1997. Η διαφορά τους με το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου ήταν ότι όλα αυτά υπήρξαν επιτυχημένα. Θεωρητικά θα έπρεπε να συγκρίνουμε το πραξικόπημα εναντίον του Ερντογάν με αυτό του 1997, όταν το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας έβγαζε εκτός νόμου το Κόμμα Ευημερίας (Refah Partisi), του πνευματικού του πατέρα και εισηγητή του πολιτικού Ισλάμ στην Τουρκία, του Νετζμετίν Ερμπακάν. Τότε ο στρατός και το κεμαλικό βαθύ κράτος ανάγκασαν τον Ερμπακάν να παραιτηθεί με νομότυπο συνταγματικό τρόπο, κάτι που δεν κατάφεραν οι επίδοξοι πραξικοπηματίες της 15ης Ιουλίου με τον ισλαμιστή Ερντογάν.

Αυτή όμως η διαφορά δεν πρέπει να μας κάνει να ξεχνάμε μια βασική ομοιότητα του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου με τα υπόλοιπα πραξικοπήματα του 20ου αιώνα. Παρότι πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τις ιδιαιτερότητες του Ψυχρού Πολέμου, όλα είχαν ως έναν από τους βασικούς τους στόχους να εξουδετερώσουν τον «κομμουνιστικό κίνδυνο» και συνεπώς να παγιώσουν τη θέση της Τουρκίας ως προκεχωρημένο φυλάκιο της Δύσης εναντίον της τότε Σοβιετικής Ένωσης.