«Με αφορμή την Columbia» – Συνέντευξη με τον συγγραφέα Δημήτρη Φεργάδη

Άπειρες άγνωστες ιστορίες, χιλιάδες μικρά ή μεγάλα γεγονότα που συνέβησαν στα στούντιο και στο ιστορικό εργοστάσιο του Περισσού-Ριζόπολης, μικρά και μεγάλα πράγματα που βρίσκονται πίσω από τους δίσκους που λατρέψαμε, είναι το θέμα του βιβλίου του Δημήτρη Φεργάδη, «Με αφορμή την Columbia», που παρουσιάζεται από το Παγκόσμιο Πολιτιστικό Ίδρυμα Ελληνισμού της Διασποράς και τις εκδόσεις ΚΨΜ, την Τετάρτη 17 Απριλίου 2019, ώρα 19.00, στην αίθουσα εκδηλώσεων (Δεκελείας 152 & Ατταλείας 2, Ν. Φιλαδέλφεια).

Για το βιβλίο

μιλούν ο Παναγιώτης Κουνάδης, μελετητής του ελληνικού τραγουδιού, ο Γιώργος Β. Μονεμβασίτης, πολιτικός μηχανικός ΕΜΠ και συγγραφέας-δημοσιογράφος, κριτικός και ιστορικός Μουσικής, ο Aνδρέας Ροδίτης, δημοσιογράφος ΕΡΤ, ο Πέτρος Δραγουμάνος, μαθηματικός-στατιστικολόγος Εκδόσεων Ελληνικής Δισκογραφίας, και ο συγγραφέας Δημήτρης Φεργάδης.

Τη συζήτηση συντονίζει ο Στέλιος Ελληνιάδης, δημοσιογράφος-ερευνητής.

Αποσπάσματα από το βιβλίο θα διαβάσει η ηθοποιός Μαρία Μαυροματάκη.

«Με αφορμή την Columbia», ο συγγραφέας Δημήτρης Φεργάδης, ένας από τους πρωταγωνιστές της δισκογραφικής βιομηχανίας της χώρας μας, μοιράζεται μαζί μας «άπειρες σκέψεις, χιλιάδες συναισθήματα» και μιλάει στη «Ραδιοτηλεόραση» για το βιβλίο, το οποίο με πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό υλικό και στοιχεία, αλλά και καθηλωτική αφήγηση βγαλμένη από τη ζωή και την προσωπική εμπειρία του, καταγράφει την ιστορία της θρυλικής εταιρείας.

Η ιστορία της ελληνικής δισκογραφίας του περασμένου αιώνα παρουσιάζεται στο βιβλίο σας. Χιλιάδες αναμνήσεις, άπειρες σκέψεις και συναισθήματα αποτυπώνονται στις σελίδες του;

Μου βάζετε δύσκολα… Γιατί πώς να μαζέψω τις κοντά 400 σελίδες του βιβλίου μου σε μερικές αράδες. Όμως, ανάγκα και συγγραφείς (ακόμα και σαν του… λόγου μου) πείθονται. Αξιοποιώντας, λοιπόν, την πενηντάχρονη δουλειά και πείρα μου στη δισκογραφία (βιομηχανία, εμπόριο), προσπάθησα να παρουσιάσω, μέσα από μια αξιοπρεπή, ενδιαφέρουσα -όπως εκτιμώ- έκδοση βιβλίου, με ενάργεια και σεβασμό, κι ένα άλλο πρόσωπο (εξαιρετικά άγνωστο και αγνοημένο αυτό), το πρόσωπο του ήχου, όπως προκύπτει μέσα από ενδιάμεσα στάδια «επεξεργασίας και βιομηχανοποίησής του στην Ελλάδα του 20ού αιώνα. Στο βιβλίο μου, «μποτίλια» στο πέλαγος της δισκογραφίας, καταγράφονται και αποτυπώνονται με σαφήνεια και πληρότητα στοιχείων πολύ σημαντικοί σταθμοί της βιομηχανίας του δίσκου και μαζί άπειρες μικρές και καθημερινές ανθρώπινες στιγμές του σύγχρονου ελληνικού μουσικού πολιτισμού μας. Όλα αυτά μέσα, κυρίως, από την ιστορία της Columbia και τα κοινωνικό-ιστορικό-πολιτικά γεγονότα της εποχής. Από ιδρύσεως του εργοστασίου (1929) μέχρι το κλείσιμο (1991) και τη σχεδόν ολική κατεδάφισή του (2006).

Τι είναι αυτό που σας ώθησε να καταγράψετε τις σκέψεις και τις αναμνήσεις σας σε αυτό το βιβλίο;

Θα ακουστεί βαρύγδουπο, αλλά δεν μου φαίνεται μπορετό να το αποφύγω: Έστω και αν αυτό, σαφώς, είναι πολύ έξω από τον χαρακτήρα μου και την αισθητική μου. Το χρέος. Το χρέος, λοιπόν, είναι αυτό που με ώθησε στη συγγραφή αυτού του βιβλίου. Το χρέος. Έτσι, δεν μας λέει στην «Ασκητική» του ο Ν. Καζαντζάκης; Κάθε ον πάνω σε τούτο τον τόπο έχει τρία… χρέη. Για μένα, η συγγραφή του βιβλίου αυτού για τη δισκογραφία, από κάποια στιγμή και μετά, αποτελούσε ηθικό, πρωτεύον, χρέος. Και εξηγούμαι. Ουδείς μέχρι σήμερα είχε ασχοληθεί με το κομμάτι της δισκογραφίας που ήταν έξω από τα «Νέον», τις «Μαρκίζες» και τις… χρωματιστές χάντρες. Ουδείς από τους ειδικούς και τους επιτήδειους, μέχρι σήμερα, είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον για την καταγραφή αυτής της τεράστιας βιομηχανικής μουσικής παρουσίας, ιστορίας και πολιτισμικής περιουσίας της Ελλάδος. Τυχαίο; Και οι «γνωρίζοντες» σιγά σιγά εγκατέλειπαν τον μάταιο τούτο κόσμο. Έτσι, λοιπόν, (καλώς; κακώς; εσείς θα κρίνετε), αυτό το τεράστιο βάρος, αυτή την ξεχωριστή ευθύνη ένιωσα κάποια στιγμή να με σπρώχνει στην απόφαση να μπω σ’ αυτή την περιπέτεια. Και… μπήκα.

«Για μένα, η συγγραφή του βιβλίου αυτού για τη δισκογραφία, από κάποια στιγμή και μετά, αποτελούσε ηθικό, πρωτεύον, χρέος».

«Ιερά τέρατα» της ελληνικής μουσικής σκηνής έχτισαν την καριέρα τους στην Columbia. Έχετε κάτι ιδιαίτερο να θυμάστε;

Στο βιβλίο, στο Κεφάλαιο 14, υπάρχει η ενότητα «Το άλας της δισκογραφίας», όπου καταγράφω πλήθος από «ιερά τέρατα». Και όχι μόνον αυτά «που έχτισαν την καριέρα τους» στην Columbia. Θα μου ήταν, λοιπόν, εύκολο να σημειώσω εδώ τα εξής… τέσσερα, άντε δέκα, άντε είκοσι… τέρατα -ιερά πάντα. Όμως, όπως σημειώνω και στο εισαγωγικό μέρος της σχετικής ενότητας (σελ. 230), «τα κριτήρια επιλογής των δημιουργών ασφαλώς και δεν περιορίζονται αποκλειστικά στους αριθμούς, π.χ. πωλήσεων, ή στον δείκτη δημοφιλίας, ούτε ασφαλώς σε ένα μουσικό είδος και ύφος. Είναι πολλές οι παράμετροι ριζοσπαστισμού που τελικά διαμορφώνουν τις πραγματικές προσωπικότητες και τις ηγετικές μορφές οποιουδήποτε κλάδου». Έτσι, για μένα, «ιερό τέρας» μπορεί να είναι η Σαπφώ, ο Παν, ο Μπαχ, ο Μίκης, ο Μάνος, όπως όμως το ίδιο μπορεί να είναι και ο βοσκός με τη φλογέρα, ο Τάσος Χαλκιάς με το κλαρίνο του, ο Ρωμανός ο Μελωδός, ο Τσιτσάνης, ο Βαμβακάρης, η Άννα Καραμπεσίνη, ο Κώστας Νούρος, ο Στέλιος, ο Γρηγόρης, η Σωτηρία, η Δόμνα κ.ά.

Ποιες ήταν οι συνθήκες που οδήγησαν τη θρυλική εταιρεία στο κλείσιμο;

Το τέλος της δεκαετίας του ’70 σημαδεύεται από έντονες απεργιακές κινητοποιήσεις. Οι εργαζόμενοι στην Columbia… ζωηρά παρόντες. Λέγεται, λοιπόν, πως το εργοστάσιο της Columbia οδηγήθηκε στο, μετά μία δεκαετία, κλείσιμό του, εξαιτίας αυτών των κινητοποιήσεων. Θεωρώ την εκτίμηση αυτή επιεικώς λανθασμένη, αποπροσανατολιστική και υποβολιμαία. Γεγονότα πολύ μεγαλύτερα από τα πιο πάνω, όπως η ένταξη της Ελλάδος, στην τότε ΕΟΚ, η διαφαινόμενη αλλαγή του φορέα ήχου (CD αντί βινυλίου και κασέτας), η επιλογή νέων χωρών παραγωγής στη Βόρεια Ευρώπη (UDEN), η εξαγορά, τέλη δεκαετίας του ’80, της MINOS από την EΜΙ ήταν η… φυσιολογική φορά των πραγμάτων για το κλείσιμο της Columbia στις 30/4/1991. Αυτό λέει η ψύχραιμη ανάλυση, η μελέτη και η ερμηνεία των οικονομικών και γεωστρατηγικών πολιτικών της περιόδου 1980-1990, όπου τα ευρωπαϊκά-μητρικά κέντρα αποφάσεων αναδιέτασσαν δυνάμεις.

Σήμερα, στην εποχή του διαδικτύου, πώς βλέπετε τη μουσική δημιουργία;

Χωρίς να είμαι ο ειδικός επί του θέματος, αλλά ο άνθρωπος που έχει ξοδέψει με αγάπη όλο τον χρόνο του επαγγελματικού του βίου στη δισκογραφία, θα σημείωνα πως το νέο περιβάλλον στη βιομηχανία του ήχου με την, εν πολλοίς, απαξία του υλικού φορέα ήχου μαζί με τις αντίστοιχες δισκογραφικές εταιρείες, είναι «ευχή αλλά και κατάρα» για τους δημιουργούς. Ευχή, γιατί τώρα ο δημιουργός αισθάνεται ελεύθερος από τεχνικούς «αποκλεισμούς», από τις υποχρεώσεις -δεσμεύσεις προς τη δισκογραφική εταιρεία-αφέντη ή ακόμα και από τον παραγωγό-κυματοθραύστη. Θυμηθείτε τον… πολιτισμικό κύκλο. Δισκογραφία-Μαρκίζα-ΜΜΕ. Ίσκιος μεγαλύτερος από… μπόι.

Και κατάρα για τους ίδιους ακριβώς λόγους, μια και… οι βάρβαροι που τώρα λείπουν, ήταν, πάντα μια κάποια βολευτική λύση. Σε κατακλείδα. Οι πραγματικοί δημιουργοί, οι ταγμένοι δημιουργοί μπορούν τώρα, με τη νέα τεχνολογία, πιο «αδέσμευτα», πιο ελεύθερα, (σίγουρα, όμως, και πιο δύσκολα), να δημιουργούν. Και η δημιουργία να μη βρίσκεται πλέον κάτω από τους σχεδιασμούς, τους προγραμματισμούς και τις κατευθύνσεις που το lobby των δισκογραφικών εταιρειών, ευθέως ή μη, διακριτικά ή όχι, επέβαλλε (πλην ελαχίστων φωτεινών εξαιρέσεων) πρωτίστως προς ίδιον -και όχι των δημιουργών- συμφέρον).

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ο Δημήτρης Φεργάδης γεννήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου του 1938 στην Κύμη της Εύβοιας, με καταγωγή από τη Σκύρο. Είναι απόφοιτος του Πάντειου Πανεπιστημίου. Στα τέλη της δεκαετίας του ’50 έγινε εργάτης, βοηθός πρεσαδόρου, στο εργοστάσιο παραγωγής πλακών γραμμοφώνου της Columbia στην Αθήνα και στη συνέχεια διευθυντικό στέλεχος της μεγάλης Columbia, ενώ από το 1991 στελέχωσε τη Minos-EMI.

INFO

«Με αφορμή την Columbia»

Του Δημήτρη Φεργάδη

Παρουσίαση βιβλίου

Από το Παγκόσμιο Πολιτιστικό Ίδρυμα Ελληνισμού της Διασποράς και τις εκδόσεις ΚΨΜ

Τετάρτη 17 Απριλίου 2019, ώρα 19.00

Στην αίθουσα εκδηλώσεων (Δεκελείας 152 & Ατταλείας 2, Ν. Φιλαδέλφεια).

Τηλ.: 213 2049155-56

www.ert.gr