Η «επανάσταση» του εξωδικαστικού και οι «τρύπες» του συστήματος (άρθρο)

Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Η έναρξη ισχύος του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών των επιχειρήσεων σηματοδοτεί την αρχή μιας διαδικασίας μαζικού ξεκαθαρίσματος των κόκκινων δανείων.

Οι νέες διαδικασίες δίνουν τη δυνατότητα να γίνουν δραστικές αναδιαρθρώσεις οφειλών ώστε οι βιώσιμες επιχειρήσεις να κάνουν μια «νέα αρχή» αφού ρυθμιστούν τα δάνειά τους.

Την ίδια στιγμή, όμως, ανοίγει ο δρόμος και για εκκαθαρίσεις επιχειρήσεων που θα κριθούν μη βιώσιμες, με κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων και πλειστηριασμούς -και μάλιστα ηλεκτρονικούς.

Ο εξωδικαστικός μηχανισμός

ρύθμισης οφειλών είναι μια σημαντική, «επαναστατική» για τα ελληνικά δεδομένα εξέλιξη αφού προβλέπει τη δυνατότητα διαγραφής οφειλών προς το Δημόσιο, κάτι που είναι και ένα από τα βασικά κίνητρα για να μετάσχουν και οι τράπεζες σε αντίστοιχες κινήσεις.

Εάν μια υπερχρεωμένη επιχείρηση λύσει το πρόβλημα των οφειλών προς την εφορία, μπορεί πιο εύκολα να αποπληρώσει και τις τράπεζες.

Αυτό είναι και το βασικό κίνητρο για συμμετοχή των τελευταίων στον μηχανισμό.
Εάν οι πιστωτές που κατέχουν το 60% των απαιτήσεων συμφωνήσουν σε ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης, αυτό εφαρμόζεται ομοιόμορφα σε όλους.

Όμως, η λύση δεν είναι δεδομένη, αφού οι τράπεζες διατηρούν απόλυτη ελευθερία ως προς τις αποφάσεις τους. Το θεσμικό πλαίσιο δεν τις υποχρεώνει να δεχθούν ή να απορρίψουν κάποιες λύσεις.

Με τις διατάξεις για τον εξωδικαστικό μηχανισμό που καλύπτει τις επιχειρήσεις αλλά και με εκείνες για τον κώδικα δεοντολογίας που αφορά στα φυσικά πρόσωπα, έχουν προσδιοριστεί κάποιες γενικές κατευθύνσεις, οι οποίες όμως δεν δημιουργούν υποχρέωση για τις τράπεζες, οι οποίες μπορούν να αποφασίσουν οτιδήποτε.
Μπορούν για παράδειγμα να δεχθούν κούρεμα 50% στις οφειλές του «Α» και να απορρίψουν οποιαδήποτε αναδιάρθρωση για τις οφειλές του «Β» ακόμα κι αν και οι δύο έχουν τα ίδια δεδομένα.

Ασφαλώς, σε μια τέτοια περίπτωση, μπορεί ο «Β» να ψάξει το δίκιο του στα δικαστήρια εκ των υστέρων, με βάση τις γενικές διατάξεις του αστικού κώδικα, αλλά οι διατάξεις που ψηφίστηκαν για τα κόκκινα δάνεια αφήνουν τις τράπεζες ελεύθερες, στο όνομα της ευελιξίας των «επιχειρηματικών αποφάσεων» που λαμβάνουν.

Η κυβέρνηση αρχικά σχεδίαζε να ορίσει κάποιες δεσμευτικές και αντικειμενικές παραμέτρους για τη ρύθμιση των δανείων, αλλά τα σχέδια αυτά δεν έγιναν δεκτά από την τρόικα.

Αντίθετα, οι όροι ρύθμισης των οφειλών προς το Δημόσιο μέσω του εξωδικαστικού είναι πιο «αντικειμενικοί» και θεσπίζονται με σχετικές εγκυκλίους.

Με τα δεδομένα αυτά, η εξέλιξη των κόκκινων δανείων με τον εξωδικαστικό θα φανεί στην πράξη και θα εξαρτηθεί από τη στάση των τραπεζών.

Ήδη, πάντως, οι τελευταίες έκαναν ένα σημαντικό βήμα αποδεχόμενες τη μαζική και αυτόματη διαγραφή όλων των τόκων υπερημερίας και τη ρύθμιση σε 120 δόσεις για όλες τις οφειλές 20.000 – 50.000 ευρώ που θα ενταχθούν στον εξωδικαστικό μηχανισμό. Το ίδιο θα ισχύσει και για τις αντίστοιχες οφειλές προς το Δημόσιο.

Μένει να φανεί εάν το γεγονός αυτό σηματοδοτεί μια γενικότερη πολιτική, η οποία θα επεκταθεί και σε μεγαλύτερες οφειλές, αλλά και στα δάνεια των φυσικών προσώπων που δεν έχουν δικαίωμα ένταξης στον εξωδικαστικό.

Αυτό είναι ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα διότι τα φυσικά πρόσωπα μένουν εκτός εξωδικαστικού και έχουν τη δυνατότητα είτε διαπραγμάτευσης με την τράπεζα στο πλαίσιο του κώδικα δεοντολογίας, ο οποίος μέχρι σήμερα δεν έχει παράγει δραστικές ρυθμίσεις, είτε μέσω του νόμου Κατσέλη, ο οποίος όμως προϋποθέτει σύγκρουση με την τράπεζα και προσφυγή του δανειολήπτη στα δικαστήρια.

Επιπλέον, τα φυσικά πρόσωπα δεν έχουν δυνατότητα ρύθμισης των οφειλών προς το Δημόσιο σε 120 δόσεις, όπως οι επιχειρήσεις που εντάσσονται στον εξωδικαστικό και, κατ’΄εξαίρεση οι ελεύθεροι επαγγελματίες -μόνο για τις οφειλές προς την εφορία και τα ταμεία.

Διαμορφώνεται, επομένως, ένα πλαίσιο πολλών και διαφορετικών ταχυτήτων για τα κόκκινα δάνεια και το σκηνικό που θα προκύψει δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο.